... değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez

Dün gece “Anayasanın değiştirilemez 4 maddesini değiştirip ne yapacaklar?” başlıklı yazıyı yazıp yayımladığımda, konunun bugün bu kadar gündemde olacağını düşünmemiştim (1).

Sabah televizyonda sabah programında Güneş gazetesinin manşetinde aynen benim anlatmaya çalıştığım şekilde “Rahatsız eden ne?” başlığıyla verilmişti. Evden çıktığımda aldığım Cumhuriyet gazetesi “Sivil dikta hazırlığı” başlığını atmıştı. Kanal D’nin haberlerine katılan Baykal’ın ana konusu da buydu. Emre Kongar ve Mehmet Barlas da aynı konuyu konuştular.

Yazdığım yazıya Bibliyofil’den (2) uzun uzun yazılmış yorumlar geldi. Yorumlar, katıldığım veya katılmadığım bölümleriyle üstün nitelikli yazılardı. Katkıları için teşekkür ediyorum. Bibliyofil’in yorumlarını blogun altında okuyabilirsiniz (1).

Yorumlara yazdığım yanıtlardan alıntıları aktarmak istedim:

(I)

(...) Keşke anayasanın değişmez maddeleri içinde "Atatürk milliyetçiliği" tanımıyla bile olsa "milliyetçilik" hiç yeralmasaydı. Ama olmuş bir kez. Sizi bu konu rahatsız etmiş, başkalarını da başka konular rahatsız ediyordur. Peki, bu dört maddeyi nasıl değiştirecekler. Bunun tek yolu var, kimse o yolu telaffuz etmiyor. Bu ancak darbeyle olur. Şimdi görüyoruz, aklından darbe düşüncesi geçmesi olasılığı olduğunu varsaydıkları kişileri terörist olarak yargılıyorlar. Onlar darbeciyse, bu dört maddeyi değiştirmeye eylemi hayli hayli darbecilik olur. Bu dört maddenin içinde, ülkemizde insan haklarını, demokrasiyi kısıtlayacak ne var, benim merak ettiğim o. (...)

(II)

(1) (...) Benim dediğim, değiştirilmesi teklif dahi edilemeyecek maddelerin değiştirilmesi girişimlerinin darbeye eşdeğer olduğudur.

(2) 12 Eylül Anayasasına sarılmıyorum. İlk 3 madde 1961 anayasasından çok farklı değil. Yani çerçeveyi çiziyor. Anayasanın değişikliklerinde bu çerçeve mutlaka olacak.

(3) AKP'nin güdümünde yapılacak kapsamlı anayasa değişikliklerine hiç güvenmiyorum. "Alın birini vurun öbürüne" sözünü "Alın 12 Eylül'ü vurun AKP'ye" diyerek bu konudaki görüşümü açıklıyorum.

(4) Anayasalar sınırsız özgürlükler sağlamak için hazırlanmaz. Sınırsız özgürlüklerin yaşamı zorlaştıracağı bilindiği için özgürlüklerin doğru paylaşımını sağlamak bunları denetim altına almak için hazırlanmış özgürlüğü kısıtlayan metinlerdir. (...)

(III)

(...) 1961 anayasasında 9. maddede "Madde 9- Devlet şeklinin Cumhuriyet olduğu hakkındaki Anayasa hükmü değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez." ifadesi var. (http://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa61.htm ) 1924 anayasasında böyle bir ifade yok, çünkü böyle bir tehlike öngörülmüyor. Oysa 1950-1960 yıllarında demokrasiyi, çoğunluğun herşeyi yapabileceği bir yönetim olarak algılayıp hilafetten bile sözetmeye kalktıklarında, anayasaya değiştirilemezlik maddesi eklenmiş. 1982 anayasası bu maddenin kapsamını biraz genişletmiş ve ilk 3 maddenin değişmezliği olarak tanımlamış. Bu yeni durumda 60 sonlarında ve 70 başlarında yapılan anayasa değişikliklerinin sınırları zorlamasının etkisi olabilir. Yani daha önce akla gelmeyen radikal isteklerin artık gündeme geleceği görülmüştür. Bu da koruma veya korunma içgüdüsünü güçlendirmiştir. (...)

SONSÖZ

"... değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez." ile biten 4. madde çok net anlaşılması gereken bir anayasa maddesidir.

(1) Anayasanın değiştirilemez 4 maddesini değiştirip ne yapacaklar? (12-11-2008): http://blog.milliyet.com.tr/Blog.aspx?BlogNo=143970
(2) Bibliyofil : http://blog.milliyet.com.tr/Blogger.aspx?UyeNo=418881

Ankara, 12 Kasım 2008