" Güvenli bisiklet " e doğru... [3]

1874’te H. J. Lawson, tahrik dişlisindeki hareketin sonsuz bir zincir yardımıyla arka tekerleğe aktarıldığı, “arkadan itmeli” bir bisiklet geliştirir. Aracın orta boydaki tekerleklerinin çapı eşittir.

“Güvenli Bisiklet” adını alan bu araç denge, fren ve binme kolaylığı açısından, büyük ön tekerlekli alışılmış bisikletlere oranla belirgin üstünlüklere sahiptir... Dolgu kauçuk lastiklerin yardımıyla dengesi arttırılan Starley bisikletleri birkaç yıl kullanımda kalırsa da yerini Lawson’ın “güvenli bisiklet”lerine bırakır...

1888’de bisiklet yarışmalarının şampiyonu James Moore’la birlikte çalışmakta olan Belfastlı bir veteriner, “havayla şişirilen” bir lastik geliştirir. Veterinerin şişme lastiği, “güvenli bisiklete” büyük üstünlük kazandırır ve böylece “alışılmış” bisikletlerin yaşamına tümüyle son verir!...

Bu veteriner, 19. yüzyıldan bu yana kauçuk ve otomobil lastiği üretimiyle uğraşan ve bugün bütün dünyada etkinlik gösteren Dunlop şirketinin kurucusu John Boyd Dunlop’dan başkası değildir!... Dunlop, “velespit tekerinden dünya yollarına” böyle çıkar...

Bundan sonraki gelişme, vites düzeneğinin 1901–1906 arasında H. Sturmey ve J. Archer tarafından kullanıma sokulması olur.

Ancak esas değişiklik, 1962’de İngiliz mühendis Alexander Moulton tarafından yapılır. Kadınların etekleri için boşluk bırakılmış kadroların dışında, temel olarak birbirlerinden oldukça farklı eşkenar dörtgen ve çapraz biçimlerde çatılan kadroları değiştiren Moulton, “günümüzde kullanılan bisikletlerin ilk örneğini” vermiş olur.

Moulton aracına şöyle bir yenilik yapmıştır: 66–67 cm çapındaki “normal tekerlekler” yerine 40, 6 cm çapında tekerlekler takar... Tekerlekler ile sert lastiklerin yarattığı sarsıntıyı azaltmak amacıyla lastik süspansiyon kullanır.

Birkaç yıl içinde tüm yapımcılar küçük tekerlekli bisikletler üretmeye başlasalar da, Moulton’un süspansiyon sisteminin patentini elinde bulundurması nedeniyle, hiçbiri onun başarısına ulaşamaz...

İşte bisiklet, böyle uzun ve yorucu bir yolculuktan, pedallarına asılmaktan vazgeçmeyenler sayesinde bugünkü haline ulaşmıştır!...

Bisikletin günümüzde birçok ülkede en yaygın kullanılan yol aracı olmasının serüveni de budur...

Kısaca özetlersek:

M.Ö. 3500 : İki tekerlekli araçların tarihi, o güne kadar gider. Aşağı Mezopotamya' da Sümerlerin, bunları kullandığına dair kanıtlar bulunmuştur.

M.S. 1551 : İngiltere'de, at arabası kullanılmaya başladı.

M.S. 1791 : "Celeripede" adıyla, oyuncak tahta attan bozma ilk bisiklet, Paris sokaklarında Comte de Sivrac tarafından denendi. Sadece (tek özelliği) tekerlekleri dönüyordu. Sağa-sola dönmek için iyi öğrenmek gerekliydi ve ayaklarla ittirerek ilerliyordu.

M.S. 1793 : Velespid (Velocipede) adını aldı.

M.S. 1817 : İlk defa hareketli (sağa sola) ön tekerlek eklendi ve halk arasında "dandik demir at" adını aldı.

M.S. 1819 : W. K. Clarkson adında biri, geliştirmek için patent aldı. Yaptığı bisiklet, demir çatallarla tutulan tekerleklerin ortasında bulunan bir sele ve yaslanacak bir yerden oluşuyor ve sürücünün, ayaklarıyla aleti hareketlendirirken arkasına yaslanmasına olanak sağlıyordu. Amerika ve diğer Batı Avrupa Ülkeleri zenginleri arasında çok yaygınlaştı.

M.S. 1839-40 : İskoçya'da ilk pedallı bisiklet.

M.S. 1860 : Arka fren eklendi.

M.S. 1861 : Pierre Michaux'un fikriyle, ön tekerleğe monte edilen pedallar onu Fransa'da en popüler araç yaptı (Big Bike).

M.S. 1862 : Artık her sene 142 farklı model üretiliyor.

M.S. 1863 : Yıllık üretim 400'e ulaştı. Sele geriye çekildi, frenler arka tekerleğe aktarıldı.

M.S. 1866 : Amerika'ya (James Caroll, Pierre Lallement) ilk patentin verilmesiyle bisiklet, cinsiyet, ırk ayrımı, sosyal sınıf farklılığı gözetilmeden herkes tarafından kullanılmaya başladı ve yeni bir dönem başladı. Kıyafette bile bisiklet modası ortaya çıktı.

M.S. 1869 : İngiltere ve Fransa'da, bisiklet tasarımı yarışmaları düzenlendi. İlk bisiklet dergisi olan "Veleocipede Illustre" yayın hayatına başladı. Velodrom denemese de ilk yarış pisti açıldı.

M.S. 1890 : Bisiklet üreticisi "The Arnold, Schwinn" kuruldu.

M.S. 1891 : Ignaz Schwinn, yılda 25.000 bisiklet üretmeye başladı. Kurduğu bisiklet takımına (Team Paramount), dünyanın en iyi bisikletçilerini topladı.

M.S. 1930 : İlk şişme lastik kullanılmaya başlandı.

M.S. 1934 : Schwinn, motorlu taşıtlardaki bilgisini bisikletlere aktararak, ilk şişme iç lastikli bisikleti tasarladı. Bundan sonra piyasa canlandı.

M.S. 1960 : İlk vitesli bisikletler (3 - 10 vites) üretildi.

M.S. 1960 : Gary Fisher ve Charles Kelly, dağ bisikletini keşfetti.

M.S. 1972 : İlk "RAGBRAI" turu gerçekleştirildi.

( Bu yazı yakımda yayımlanacak olan KEŞFEDENLER İÇİN ATLAS - BİSİKLET adlı kitabımdandır. )