(4+4) + 4

İlköğretimin zorunlu 8 yıl yapıldığı günlerde iki görüş savaşıyordu.

- Kesintisiz 8 yıl
- 5+3 yıl

5+3 yıl isteyenler birçok gerekçe ileri sürseler de, amaçlarının yalnızca bazı meslek liselerinin orta kısmının kapanmasına engel olmak olduğunu onlar da biz de biliyorduk. O zamanki koşullarda bizim istediğimiz, yani 8 yıllık kesintisiz eğitim kabul edilmişti.

Şimdi 8 yıl kesintisiz zorunlu ilköğretim ve ardından 4 yıl lise var. İlköğretim tek tip olarak yürütülmeye çalışılırken, lise için çeşitli seçenekler bulunuyor. Şu andaki yasal duruma göre lise bitene kadar 8+4 yıllık eğitim veriliyor. Uygulamadaki durum ise 3 + 2 + 3 + 4 şeklinde:

- İlk 3 yıl derslere yalnızca sınıf öğretmeni giriyor.

- Onu izleyen 2 yıl (4. ve 5. sınıflar) derslerin çoğunluğuna sınıf öğretmeni giriyor. Bazı dersleri okulda branş öğretmeni varsa, onlar veriyor. Öğrencilerin birden çok öğretmeni olabiliyor.

- Sonraki 3 yıl (6., 7. ve 8. sınıflar) tüm derslere branş öğretmenleri giriyor.

- En son 4 yıl (Lise: 9., 10., 11. ve 12 sınıflar) tüm derslere branş öğretmenleri giriyor.

İlköğretim ve lise için 4+4+4 yıldan oluşan bir program uygulanmasını öneriyorum. İlköğretim şimdiki gibi kesintisiz 8 yıl olsun ancak 4+4 yıllık iki dönem olarak... İlk 4 yılda yalnızca sınıf öğretmenin olacağı, sonraki 4 yıl içinse tüm derslere branş öğretmenlerinin gireceği program uygulansın. Tüm okullarda tek tip olması gereken 8 yıldan sonra lise tercihleri yapılsın. Dileğim lisenin de en kısa zamanda zorunlu eğitim kapsamına alınması. Sonuç olarak (4+4)+4 eğitim sistemi olsun

Bu yeni uygulama ilköğretimdeki olumlu değişiklikler getirecektir.

- Sınıf öğretmenleri 5 yıl yerine 4 yıllık periyotla yeni öğrencileri alacakları için daha dar kapsamlı bir içerikle uğraşmak zorunda kalacaklardır.
- Şu anda 4. ve 5. sınıfta bazı derslere branş öğretmenleri girdiği için sınıf öğretmenlerinin boş kalmalarının yarattığı sorunlar ortadan kalkacaktır (1).
- Şu anda bazı okulların 4. ve 5. sınıflarda branş öğretmeni şansının diğerlerinden daha fazla olması eşitsizliğe neden olmaktadır. Bu ayrım ortadan kalkacaktır.
- (4+4) olarak 8 yıl kesintisiz olacak ilköğretim mekansal olarak da ayrılabilir. Böylece çok farklı yaşlardaki öğrencilerin aynı ortamı paylaşmasından kaynaklanabilecek sorunlar ortadan kalkabilir.

Yeni uygulamaya geçilirken kaynaklar en iyi şekilde kullanılmalı ve tasarruf yapılmasını sağlayacak düzenlemeler yapılmalıdır.

- Müdürlerin ders yükleri diğer öğretmenler kadar olmalıdır. Uzun yıllar derse girmeyen müdürlerin öğretmenlik özellikleri yok olmaktadır. Öğretmen olmayan müdürlerin okulda yeri olmamalı. 40 saatlik bir haftada 15 saat derse giren müdürün yöneticilik için yeteri kadar zamanı olacaktır.
- Müdürlük için bir üst süre belirlenmeli ve bu süreden daha fazla müdürlük yapılamamalıdır. Örneğin 5 yıl müdürlük yapan öğretmen bir daha müdür olamamalıdır.
- Okuldaki yönetici konumdaki öğretmen sayıları (müdür yardımcıları) azaltılmalı ve bunların da diğer öğretmenler kadar derse girmesi sağlanmalıdır. Bilgisayarlarla okulların otomasyonun artması bu yöneticilerin işlerini çok azaltmıştır (2). Artık okullarda müdür yardımcısına gerek kalmamış bile olabilir.
- Öğrencilerle karşılaşılmayan bazı idari işler için öğretmenlerin kullanılmasından vazgeçilip memurlar alınabilir. Böylece öğretmenler yalnızca öğretmenlik yaparlar.
- Öğretmenlerin ders saatlerinin belirlenmesinde eşitliğe özen gösterilmelidir. Öğretmenlerin haftanın değişik günlerinde başka okullarda görevlendirilerek denge sağlanabilir (3).

Hiç öğretmenlik yapmadım ancak öğretmenlerin ve öğrencilerin olduğu ortamlarda eğitimle ilgili yakınmaları çok dinledim, onların tartışmalarına katıldım. Bu yazdıklarım bir gözlemci olarak öğrendiklerimi değerlendirmem sonucu çıktı. Şimdi gerçek eğitimcilerin, öğretmenlerin ve eğitim dünyasının asıl öğeleri olan öğrencilerin ve ailelerinin görüşlerini soruyorum. Yazdıklarıma karşı çıkacak veya destek olacak yorumlarınızı ve yeni önerilerinizi bekliyorum.

(1) 4. ve 5. sınıfta bazı okullarda İngilizce, Müzik, Beden Eğitimi, Din dersi gibi derslere branş öğretmeni girmesine karşın sınıf öğretmenlerine bu saatler için ders ücreti ödenmesi, yalnızca girdikleri dersler için ders ücreti alan öğretmenleri üzmektedir. Zaten az ücret alan öğretmenlerin bazı derslere girmedikleri için ücretlerinin kesilmesini önermek herkesi üzer. Ancak öğretmenler arasındaki bu eşitsizlik de kabul edilebilecek bir durum değildir. Ya her öğretmene o ücreti vereceksiniz ya da hiçbirine... Şu anda uygulanan durum aynı öğretmenler odasını kullanan öğretmenler arasında eşitsizlik yarattığından aralarında tatsız tartışmalara neden olabilmektedir.
(2) Okullarda birçok kayıt bilgisayar ortamında tutulmakta, karneler otomatik basılmaktadır. Bakanlık tüm okullar için Internet üzerinde çalışacak otomasyon paketi hazırlatmalıdır. Bu pakette devam denetimi, not girişi, karne, bordro, yıllık ders planı, günlük ders planı gibi okuldaki işleri kolaylaştırıcı programlar yeralır ve öğretmenler bundan yararlanır.
(3) Bir okulda az sayıda dersi olan bir branş öğretmeni Pazartesi ve Salı bir okulun, Perşembe ve Cuma diğer okulun öğretmeni olabilir. Bu durumdaki öğretmenlerin Çarşamba günleri boş tutularak bu özverileri ödüllendirilebilir. Bu okullar yakın yerlerde seçilirse öğretmen mağdur olmaz.