"Mealen tercüme" ve Kur'an

"Birebir Tercüme" ve "Mealen Tercüme" ne demek?

*

-- M e a l: Anlam, kavram

Örnek bir cümle: "Bu mealde bir şeyler söyledi"(1)

Bu cümledeki "meal",sözcüğü, ilgili konunun tamamının bilinmediği ya da tam anlamıyla hatırlanmadığı;  "işte böyle bir şey" gibilerden bir ifadeyi aktarmak için kullanılmıştır.

-- T e r c ü m e: Çevirme ile eşanlamlı bir kelimedir... Ancak iki türlü "tercüme" vardır.

1- Birebir(harfiyen) tercüme: 

Metnin hiçbir kelimesini atlamadan yapılan çeviridir.

2- Mealen tercüme:

Yalnız anlamı esas alarak yapılan tercümedir...(2)

*

Şimdi bir bakalım...KUR'AN-I KERİM, "birebir" yani "harfiyen" bir tercüme mi; yoksa "mealen" bir tercüme midir?

-- "Kuran ayetleri, Allah tarafından Hz. Muhammed'e Cebrail aracılığıyla "vahiy" olarak gönderilmiştir. Ayetlerden birkaçı da, Allah tarafından bizzat Hz.Muhammed'e bildirilmiştir...Ayetlerin hepsi bir arada toplanıp indirilmeyip, koşullara ve gereksinimlere göre indirildiğinden, Hz. Peygamber'in sağlığında bir kitapta toplanması olanaksızdı.

Peygamberin ölümünden sonra, Ebubekir'in halifeliği sırasında(632-634) bir kurul, vahiy katiplerinin ve öteki sahabelerin yazdıkları ayetleri toplayarak tek tek inceledikten sonra Kuran'ı bir "mushaf"(x) haline getirdi--(3).

*

Şimdi esas konuya gelelim...

2020-634=1686

İlk Mushaf'ın oluşturulmasından günümüze, tam 1686 yıl geçti...Bu süre içinde, acaba kaç adet "mushaf" ve kaç adet "Kuran" geldi geçti İslam dünyasında?

Ben diyeyim, 100; siz deyin 200...Şimdi, evimizin en sakin ve en  temiz yerinde koruduğumuz, zaman zaman da çeşitli nedenlerle açıp okuduğumuz ya da okuyanları, sayfalarda parmaklarımızla takip ettiğimiz kutsal kitabımızın içeriği konusunda ne düşünürsünüz acaba?

Osmanlı dönemide, okuduğum kadarı ile, bugünküne benzer bir Kuran olduğunu sanmıyorum...Ama, Cumhuriyet döneminde, 27 Mayıs 1960 Askeri Darbesi'nden bir yıl sonra(1961) basılan bir Kuran olduğunu biliyorum. İkincisi de, ne tesadüf ki, 12 Eylül 1980 Askeri Darbesi'nden 3 yıl sonra(1983) basılmış.

*

Şu anda önümde, zamanın Diyanet İşler Başkanlığı'nın yayını olan bir Kuran var. Kapak başlığı aynen şöyle :

KUR'AN-I KERİM ve TÜRKÇE ANLAMI(MEAL)

Bu başlıkta, parantez içine alınan "MEAL" sözcüğünden anlıyoruz ki, bu Kuran'ın içeriği, baştan beri anlatmaya çalıştığım gibi, birebir "tercüme" değil; "meal"dir.

Yani, bir sonra kaleme alınacak Kuran'in meali, daha farklı olacak, belki de bazı ayetlerde değişiklik ya da düzeltmeler yapılacaktır...

Şimdi, önümdeki Kuran'ın, 'TAKDİM'inden ve 'ÖNSÖZÜ'nden birkaç cümle aktaracağım:

-- TAKDİM:

"XI. Yüzyıldan beri Kuran'ı Kerim'in Türkçe Mealleri yapılmaya başlanmış, memleketimizde de de zaman zaman bu tür eserler yayınlanarak bu ihtiyaç giderilmeye çalışılmıştır.

Ancak son yıllarda bu ihtiyaç yeniden duyulmuş ve Başkanlığımız, 1961'de üç ciltlik bir meal neşretmiştir. Bu yayının kısa bir zamanda tükenmiş olması, bizi eserin ikinci tab'ını yapmaya zorlamıştır. Bu sebeple, selahiyetli bir kurula yeniden gözden geçirterek ve okuyucuya daha kolay gelecek bir şekilde, ikinci defa yayınlamış olmaktadır. Böylece eserin ilk tab'ında dikkati çeken noksanlıklar da giderilmiştir"(4).

-- ÖNSÖZ:

Kuran'ı Kerim gibi ilahi belagat, yalnız Türkçe'ye değil, hiçbir dile hakkıyle çevirilemeyeceğinden, en eski tefsirlerin ışığı altında verilen manalarda "tercüme" değil, "meal" demeyi uygun gördük.  Her dilin, kendine göre güzellikleri ve birtakım özellikleri vardır. Hiçbir tercüme, aslının yerini tutmaz.

Kuran'ı Kerimden faydalanmak için tercüme etmek başka; tercümeyi Kuran yerine ikamet etmeye kalkışmak başka(5).

*

Şimdi de,yukarıda, "Takdim" ve "Önsöz"ünden aktarmalar yaptığım "1983 basımlı Kuran'ın, yayınlandığı Türkiye'ye ve özellikle de 12 Eylül darbesinin lideri Kenan Evren'in "din" ve "Kuran"la olan ilgisine değinmek istiyorum...

-- Kenan Evren, darbe dönemindeki konuşmalarında Kuran'dan ayetler okur, Peygamberin hadislerinden örnekler verirdi. PKK'ya, onlarla mücadele için Kuran ayetleri içeren beyannameler atardı. Bu ve benzeri örneklerden yola çıkarak 12 Eylül Askeri  darbesinin, din üzerinden politikalar üretmiş ve yaygın bir teze göre de, askeri darbeyi, "sol"a karşı "dini bir kalkan" olarak görmüştür(6).

Bu konuda, okuduğum diğer kaynaklardan edindiğim bilgilere göre, benim de bir saptamam oldu...Bana göre, Kenan Evren, sanki, "laikliği" de Kuran ayetlerinde arıyordu...

Kenan Evren, aşağıda vereceğim "ayetle" ilgili olarak. zaman zaman, bu dönemde idam edilenler içinde "sağ" ve "sol" ayrımı yapıyordu.

Kenan Evren, idam edilenler için "sağ" ve "sol" ayrımı yapmadığını söylemiş ama "Bir tane "sağ"dan bir tane "sol"dan astık" demiştir"(7).

*

Şimdi gelelim, "sağ" ve "sol" ve de "sağcılar" ve "solcular" sözcüklerinin kullanıldığı Kuran ayetlerine. Bu konu için en belirgin ifadelerin kulanıldığı yer, "Vakıa Suresi'nin 8. ve 9. ayetleridir:

8. Ayet: İyi işler istediklerini belirtmek için, amel defterleri sağdan verilenler; ne mutlu o sağcılara!

9. Ayet: Kötülük istediklerini belirtmek üzere, amel defterleri soldan verilenler; ne yazık o solculara!

*

Şimdi, bu konudaki düşüncemi, iki soru sorarak açıklığa kavuşturmak isterim.

1. Sorum: Zananın Diyanet İşleri Başkanlığı'nın yayınladığı 1961 yılında neşredilen 3 ciltlik "meal" de, bu iki ayet var mıydı. Bu "meale" ulaşmadım. Bilen ya da okuyan varsa, lütfen açıklasın.

2. Sorum: 1983 tarihli "Kur'an-ı Kerim"de bu ayetlerin yer almasında, yukarıda, Kenan Evren'in ve dönemi hakkında aktardığım bilgiler etkili olmuş mudur?

Eğer, düşündüğüm doğru ise, bu durum, siyasetin Kuran ayetlerine kadar yansımasının ya da yansıtılmasının bir örneğidir. 

cdenizkent

----------------------- :

(1) Büyük Larousse, Sözlük ve Ansiklopedisi, Cilt-15

(2) A. g . y. Cilt-22

(x) Mushaf: "Ararpça olan sahife sözcüğünden türetilmiştir. Sayfalar hailindeki bir yapıtın iki kapak arasına alınarak bir kitap durumuna getirilmiş biçimi" anlamına gelir.(Dipnot-1, Cilt-14)

(3) AnaBritannica, Genel Kültür Ansiklopedisi, Cilt-20

(4) Kur'an-ı Kerim ve Türkçe Anlamı(MEAL), s.5

(5) A.g.y. ss.7,8

(6) Oral Çalışlar, "Kenan Evren", radikal.com.tr> Politika, 11.05.2015

(7) haber7com. HABERLER>SİYASAL> 21.07.2014(Açıklma: Bu alıntıda kullanılan "tane" sözcüğü bana ait değildir. Belki, okuyanlar olmuştur; insanların sayısını belirtmek için, elme,armut sayma gibi  "tane" sözcüğünün kullanılamacağı anlatan bir blogum var.