Tel Kırma Örtü / İğnesiz Kuyu Kazmak

Bu sıcak yaz günlerinde nereden çıktı şimdi bu tel kırma, diyebilirsiniz. Çünkü tel kırma yapmanın bir zamanı, bir mevsimi var. Havanın sıcak olmaması gerekiyor, ellerin terlememesi ve kullanılan altın, gümüş ya da bakır telin oksitlenmemesi için. Kışın sobanın başında da yapılamıyor bu nedenle. Serin ve kuru iklimden hoşlanıyor bu nadide elsanatı.

Peki bu elsanatı Bartın ve yöresinde çok meşhur. Oranın iklimi nemli değil mi? Bir çözüm yolu bulmuşlardır bu sanata gönül verenler. Belki Bartın dünyaca meşhur ama Denizli-Tavas ve Buldan yöresinde de oldukça yaygın. Ninelerden kalan "bürgü" denilen eski örtüler şimdi vazoları ve masaların üstlerini süslüyor.

Yapılış tekniği aynı olmakla birlikte genellikle tül üzerine veya keten ve ipek kumaşa kaneviçe dikilerek uygulanır. Kumaş gergin olması için kasnağa geçiriliyor. İplik yerine özel iğnelere geçirilen bakır, gümüş (altından kullanılırmış ama hiç görmedim). Tel ile işlenerek yapılıyor. Tel kesilirken makas kullanılmıyor.

Ben resimdeki örtüyü işledim, bir daha da başına geçmedim, çünkü neredeyse tırnaklarım sonuna dek törpülendi. Bazı arkadaşlar kolayını bulmuşlardı, teli çay kaşığı ile bastırarak kırıyorlardı. Ben tırnağımı kullandım sanatın inceliğini ve güzelliğini hissedeyim, diye. Tel kırma örtüleri her iki yönüyle de kullanabilirsiniz, yani ters tarafı yok. Meşakkatli olmasına rağmen güzel bir elsanatı.

Kategorileri dolaşırken gözüme takıldı. EL SANATLARI kategorisi biraz zayıf kalmış, sadece 6 blog yazılmış. Bu nedenle bugün bu yazıyı hazırlıyorum. O kategori de zenginleşsin. Zamanla bu değerler Çin ve Uzakdoğu mallarının çeyizlerimizde yerini daha fazla almasıyla unutulup gidecek, sadece müzelerde göreceğiz güzelim örtüleri.

Elsanatı olması dolayısıyla görüntüsü oldukça güzel ve değerli. Kullanışı ise dikkat istiyor. Yıkanmadan, üstüne sabunlu bez koyarak ütülüyorsunuz. Saklarken parşömen kağıdına ve başka bir beze sararak kaldırıyorsunuz, çünkü teller parlaklığını yitirebiliyor. Sonuç olarak zor ve sabır isteyen, ama verdiğiniz emeğe değen bir işleme sanatı. Elemeği göznurudur: Tel kırma örtüler. Havalar biraz serinlesin yine işlemeyi düşünüyorum. Malum iki tane kız var, çeyiz lazım. Annesi boş oturmuş demesinler.

Sevgiyle ve sağlıcakla kalın! Güzel günler dilerim...