“Üniversite” nin sonu

Eflatun’ un Academia’ sı ve Aristo’ nun Lyceum’ unu bugün üniversite dediğimiz olgunun neresinde konumlandırabiliriz, tartışılır. Yükseköğretim, yani vatandaşların “bir kısmını” elit bir bilgiçlikle eğitme paradigması, bilgi üretim şartlarının değişimi ile birlikte hep değişmiş, hiç aynı kalmamış..

Bilginin niteliği, aktarımı, üretimi, yeniden aktarımı, yeniden üretimi devam edip giden bu döngüyü üniversite, medrese, lyceum, akademi her ne isimle müsemma olursa olsun, “az sayıda” mürekkebe aşina insanın kontrolüne vermek gelenek olmuş..

Lafı nereye getireceğim..

Malum devir küreselleşme devri, şirket kültürlerinin kamu ideolojilerini yok ettiği bir devir. “Özel üniversite” kavramının yukarıda mevzubahis olan elitizmi parasal güce indirgediği bir devir.

Bu söylediğime inanmak zor ama eski YÖK başkanı Kemal Gürüz “girişimci üniversite modeli” ni savunuyor. Bu görüşün şekillendiği temel varsayım, üniversitedeki faaliyetlerin toplumun gereksinim ve beklentileri ile kurgulanması gereği imiş..

Aslında yabana atılacak fikir değil. Üniversiteler belli bir yaşa hitap etmeyi bıraksalar da “yaşam boyu öğrenme ideali” çerçevesinde çeşitli gruplara, örneğin çiftçilere, balıkçılara, muhasebecilere, annelere, hemşirelere.. onların ihtiyaç duydukları bilgileri sağlayan kurumlar olsalar.. böylece tıpkı tıp fakülteleri ve üniversite hastanelerinin gelirleri gibi bir gelir mekaniği kurulur ve toplumun cehalet “hastalığına” da tedavi olunur.

Amerika’da üniversiteler tıpkı büyük şirketler gibi yönetiliyor artık. Bilgi, pazara sunulabilen ve ve pazarda alınıp satılabilen bir meta olduğundan beri yani. pragmatist üniversite artık piyasalara uzmanlıklarını pazarlama gereksinimi olan “danışman”ların çalışma alanıdır.

İşin aslı pazar merkezli fikirlere odaklanmış üniversite kavramı ideolojik de olsa çok hoş.

Amma...

Üniversite bu kadar “neoliberal” olursa, zamanla bir “eğitim şirketi” ne mi dönüşür?

Neyse biz en iyisi Adam Smith’e soralım..

Efendim, “Piyasalar en iyisini bilir” .