“Vazifesinin Arslanı”

Murtaza helbet… Edebiyatımızın “üç Kemal”lerinden birinin, Orhan Kemal’in elinden çıkmış. Tam 50 yıl önce yazılmış. Kitapta geçen olaylar, daha da eski bir zaman dilimine ait. 1939-47 yılları arası ağırlıklı. Filmleri de çevrilmiş. YouTube’da var. Şimdiye kadar neden okumadığım sorusunun yanıtı da bende kalsın.

Güncel değil. Neredeyse belgesel olmuş. Ama o türü sevenler keyifle okur, sanırım.

Yıllar önce yazdığım Tepki başlıklı bir blogum var*. Kitabı okurken gidip gidip geldim oraya. Hani “eksiği var fazlası yok” denir ya… O blogta bilinçsiz ve örgütsüz** sınıflaması yapmışım. Bu kitaptaki tepkiler aynen öyle. Başarısız olmakla kalmıyor, ders de çıkarılmadığı için okuyanı gülmekten kırıp geçiriyor.

O yazımın eksiğini burada tamamlayayım: Olaylar ve insanlarla ilgili tavır ve tepkiler; yanlış olursa eğer, yüzde yüz haklı durumdan haksız duruma geçmek olasıdır. En azından okurun beyninde!.. Kitabın başından sonuna kadar verilen örneklerde bu var.

Sevimli bir göçmen şivesi ile renk geliyor basit, gündelik olaylara bile. Bu açıdan sıkıcı değil. Ancak çoğu zaman, senin vazifene de,arslanına da, zaptına da, raptına da …  diyesi geliyor okurun, diyor da. Hatta kitabın kahramanları başka sözcüklerle söylüyorlar bunu. Ama -kendi deyimiyle- olmuyor mütenebbih [Bir şeyden ders alıp, aklını başına toplamak.]  Hep başkalarından bekliyor. Kendisi kurs görmüş ya hesapta. Sanki dünyanın bütün derslerini almış garibim.

İki yerde Donkişot benzetmesi yapılıyor. Hele birinde: Orhan Kemal, "... Donkişot, yeryüzünde tek değildi malûmu aliniz... ve Donkişotların kökleri hiçbir devirde kurumadı ki devrimizde kurusun. Her memleketin kendine göre Donkişotları var, olacak. ..." dedirtiyor Fen Müdürüne. Doğru söze ne denir?

Az bilinen deyim ve atasözü meraklıları da okusun bu kitabı. Hayli var onlardan. Örneğin, "Şaşarım çamaşır yıkamasına kedinin!" ya da "ba'de harab-ül Basra" vb. Argo da kullanılmış çokça. Olacak o kadar!

Kitap, üç bölüm: İlk bölümde Murtaza'nın gece bekçiliği konu alınmış, ikinci bölümde bir pamuk ipliği fabrikasında gece kontrolcüsü yardımcılığı yapışı, son bölümde de zamanın muhalefet partisinin yükselişi hafiften tîye alınarak anlatılıyor. Keyifli okumalar dilerim.

* http://blog.milliyet.com.tr/tepki/Blog/?BlogNo=285883

** Tekrar vurgulayayım: "Örgüt"ten anladığımız; Sivil Toplum ya da Demokratik Kitle Örgütü'dür. Herhangi bir siyasîparti ya da devlet kurumu değildir.