1 Dolar = 1 YTL olabilir mi ?

Bugün dolar 1.14 YTL yi gördü. Dolar, YTL ile başa baş gelir mi? Dolar, YTL ye eşit olursa neler olur?

2008 yılı başında dolar aynı şekilde değer kaybetmiş, Türk Lirası dolar karşısında değerlenmiş ve yine dolar 1.15 civarına gerilemişti. O zamandan beride dolar çok fazla toparlandı sayılmaz. 14 Mart’ta AKP’ye kapatma davası açılmasından sonra bir miktar yükselişe geçmiş olsada, son aylarda hızla düşmeye devam etti. .

2001 yılında ve takip eden ikiyılda yaşanan ciddi ekonomik kriz sonrasında 1.8 i gören doların, bugün nerede ise Türk Lirasına eşitlenir seviyeye düşeceğini kimse tahmin edemezdi veya edenlere “uçuk” olarak bakılırdı.

Ama yabancı yatırımcılar Türkiye’yi o kadar çok sevdiler ki, sağolsunlar çuval çuval doları Türkiye’ye getirip, borsaya yatırıp, YTL üzerinden dünyanın hiçbir yerinde elde edemeyecekleri kadar tatlı kazanç sağladılar. Bir yabancı yatırımcı, YTL ye yatırım yaptığı zaman iki senede yaptığı yatırımı ikiye katlıyor. Dolar satıp bono alıp, YTL ye yatırım yaparak yıllık reel % 40 lara varan bir kazanç dünyanın neresinde var? Tabii ki severler Türkiye’yi.

Uygulanan yüksek faiz politikası; yabancılara “daha iyisi Şam’da kayısı” dedirtiyor.

AKP nin kapatılmaması kararı öncesinde ve sonrasında yine aktılar girdiler borsaya. Hatta duyumlar o kadar sağlamdı ki; dava öncesinde bile borsaya girip spekülatif hareketler yapmaktan hiç çekinmediler. Ve yine kazandılar...

Yabancı yatırımcı kazandı. Peki içeride neler oluyor? Doların değerinin bu kadar düşmesi, nerede ise YTL ye eşitlenecek seviyeye gelmesinden kim kazançlı kim zararlı?

Milyarlarca dolar dış ticaret açığı vermekte olan bir ekonomide, Türk Lirası'nın daha da değer kazanması ithalatın patlamasına, üretimin durmasına, işsizliğin daha da artmasına, tüketimin patlamasına sebep olur. Üretmeden tüketmek ise ekonomide çok büyük dengesizliklere yol açar.

Ancak doların değer kaybetmesi, dolarla borçlananların işine yarar. Artık “Dövizzedeler” değil “dövizzadeler” oluşur. Son yıllarda kurlardaki düşüş nedeniyle dövizle borçlananlar, kredi kullananlar kazançlı çıkarlar.

Doların değer kaybetmesinden en çok zarar görenler ise ihracatçılar ve turizm sektörü. İhracatçı zaten yıllardır kendini toparlayamaz durumda. Çin, Hindistan gibi ülkelerin rekabeti de dikkate alındığında tekstil gibi bazı sektörlerde çok ciddi sorunlar yaşanıyor. Ama Türkiye'nin ihracatının daha çok Avrupa ülkelerine, yani Euro cinsinden olması kur baskısının etkisini azaltabilir. Ancak yine de diğer ülkelerle rekabette ciddi sorunlar yaşayacaklar.

Turizm sektöründe ise kazanç yabancı para cinsinden, ancak turist sayısı artmasına rağmen gelir aynı oranda artmıyor. Döviz bazında yatak ücretleri (kur düştüğü için) düştüğünden, gelirleri olumsuz etkiliyor, sektörün kar marjı gitgide azalıyor.

Yani sanıldığı gibi "dolar , YTL ye eşitlendi" , "YTL nin değeri arttı" diyerek klasik milliyetçi argumanlarla sevinmek çok anlamsız.

Önümüzdeki dönemde dünya genelinde ciddi kriz beklentileri var. Her şey bir anda tersine dönebilir. Tüm ekonomik dengeler altüst olabilir. Yabancı piyasaları iyi gözlemlemek gerekiyor.

Her ekonomik tahmin , bir takım varsayımlar eşliğinde yapılır. Önemli olan ekonomik göstergeleri iyi ve doğru değerlendirip zamanında gereken önlemleri alabilmektir. Siyasi istikrar, her zaman ekonomik modellerin olmazsa olmazıdır.

"1 Dolar = 1 YTL " senaryosuna "olmaz" da diyemeyiz ama “olur” da diyemeyiz. Temkinli olmak en doğrusu.