12 Eylül beyaza boyatmıştı, şimdi kahverengi: Esenboğa yolundaki evlerin rengi

I. Bir yolculuk gözlemi...

Bugün öğleye doğru İnebolu’dan yola çıktık, yol boyunca fotoğraflar çektim. Ağaçların, köylerin, eski evlerin, yeni evlerin, yıkık evlerin fotoğraflarını... Ankara’ya girdikten sonra yıkılan gecekonduların yerine dikilen çok katlı binaları legolardan yapılan heran dağılmak üzere bekleyen evlere benzettim fotoğraflarını çekerken.

II. Kahverengi bir ev, başka bir kahverengi ev daha...

Esenboğa yolundan Aydınlıkevler’e girdik. Dış cepheleri kahverengi dikdörtgenlerle kaplanmış bir bina gördüm, fena görünmüyordu. Birkaç binada daha görünce “Bunları kim yapıyorsa iyi iş yapmış burada” diye düşündüm. Tıpatıp aynı kaplamayı başka binalarda görünce tekdüzelik rahatsız etmeye başladı. Binalara daha dikkatli bakınca yalnızca ön cephelerin kaplı olduğunu farkettim. Dışı cam kaplama binaların cam dışında kalan azıcık yerleri bile bu kahverengi dikdörtgenlerle sarılmıştı. Bu işte bir iş vardı.

III. Kahverengi dış cephe kaplaması yorumları...

Arabada kızkardeşim ve eşi vardı. Üçümüz yorumlar yaptık kahverengi dış duvarlar hakkında. Kızkardeşim Keçiören’de de benzer binalar olduğunu söyledi, protokol yolu olduğu için olabileceğini söyledi.

IV. Hiç duymamışım...

Haklıydı, gerçekten bir “protokol yolu estetiği” faciası izlemişiz. Bir süredir gündemdeymiş, nedense hiç duymamışım. Google’da aradım: “Aydınlıkevler, Protokol Yolu, cephe” anahtar sözcükleriyle arayınca hemen bir bilgi buldum. Mimarlar Odası Genel Merkezi sayfasındaki “Esenboğa Yolu Üzerindeki Yapılara ‘Son Derece Estetik’ Kaplama” başlıklı yazıda gerekli tüm bilgi vardı (1):

“Ankara Büyükşehir Belediyesi, Fen İşleri Daire Başkanlığı tarafından Esenboğa Yolu’na bakan Ankara Havalimanı’ndan Aydınlıkevler Kavşağı’na kadarki mevcut yapıların cepheleri aynı malzeme, aynı renk ve aynı detaylar ile son derece niteliksiz bir görünüme büründü. Sadece yola bakan cephelere uygulanan klinker kil panel malzeme, estetik yoksunu detay ve renk seçimi ile birleşince, ‘kentsel tasarım’ adına yapılmaması gerekenler için ‘iyi’ bir örnek oluşturdu.”

İçerdiği bilgi tahmin ettiğimizdi, yorum ise içimden geçenlerdi.

V. 12 Eylül günlerinden bir anı...

Seksenli yılların başları, 12 Eylül faşizmini yaşamın her alanında gördüğümüz günler. Esenboğa yolundaki yamaçlardaki gecekondular Evren’in hoşuna gitmemiş ve emretmiş: “Hepsi beyaz olacak.” Hepsi beyaz oldu ancak çoğunun yalnızca yoldan görünen cepheleri beyazdı. Nasıl olsa diğer cepheler görünmezdi. Benzer evler İstanbul yolunda da görünürdü, yalnızca ön cephesi beyaz boyalı evler.

VI. Şimdi kahverengi...

12 Eylül faşizmi protokol yoluna beyaz rengi uygun görmüştü, şimdi ise Ankara Büyükşehir Belediyesi kahverengi duvarları uygun bulmuş.

VII. Tek tip...

Tek tip insan, tek tip yaşam, tek tip cephe kaplaması. Hepsi çok çirkin...

(1) Esenboğa Yolu Üzerindeki Yapılara ‘Son Derece Estetik’ Kaplama: http://www.mimarlarodasi.org.tr/index.cfm?sayfa=Belge&Sub=detail&RecID=1322

Ankara, 5 Ekim 2008