16. Afife Jale Tiyatro Ödülleri

 “Tiyatro bir meslek değil, bir kara sevdadır.”

                          Muhsin Ertuğrul                                                       

Afife Jale Kimdir?  Önce onu tanıyalım:

1902 yılında İstanbul'un Kadıköy semtinde dünyaya geldi. 10 Kasım 1918 günü Darülbedayi’e öğrenci olarak kabul olunan Beyza, Refika, Behire ve Memduha adlı beş kızdan biriydi. Afife ve Refika hariç öteki kızlar daha fazla dayanamamış ve "nasılsa sahneye çıkamayacakları" gerekçesiyle tiyatroyu bırakmışlardı. Aynı yılın 18 Aralık günü Refika tiyatronun suflör, Afife de "mülazım artistlik" (stajyer oyuncu) kadrolarına alınmışlardı.

Afife bir yıl süreyle bütün provalara devam etti, ama bir türlü sahneye çıkamadı. Öte yandan Refika, sahne gerisinde görev alan ilk Müslüman Türk kadını oldu. 1919 yılının 13 Nisan gecesi premier'i yapılacak olan, Hüseyin Suat'ın "Yamalar" adlı oyununda, Emel rolü, Eliza Binemeciyan'ın Paris'e gitmesiyle ortada kaldı. Darülbedayi yöneticileri rolü Afife'ye oynatma kararı verdiler.

Böylelikle Afife, 22 Nisan gecesi, Kadıköy'deki Apollon Sineması'nda (sonraki Hale, şimdiki Reks) Emel rolünü oynayarak sahneye çıkan ilk Müslüman Türk kadını oldu.

***

İstanbul Haliç Kongre Merkezi'nde düzenlenen törenle 16. Afife Jale Tiyatro Ödülleri, 30 Nisan 2012 günü akşamı hak sahiplerini bildi.

Özenle hazırlanan ödül töreninin açış konuşmasını Usta tiyatrocu Haldun Dormen gerçekleştirdi. Gecenin sunuculuğunu Korhan Abay, devraldı. Abay sözlerine, İçişleri Bakanı İdris Naim Şahin'e gönderme yaparak başladı. "Nereden bileceğim bu gece mutlu olduğunuzu, bir kişi bile takla atmadı"diyen Abay,"Ben Afife Ödülleri Töreni’nde olduğum için gerçekten mutluyum" dedi ve takla attı. Bir anda salondan alkışlar yükseldi! Ardından, “Sanatçı, sanatını siyasetçinin gözüne gözüne vurur.” diyerek görevini sürdürdü.

Yitirilen tiyatro sanatçıları, tek tek slâyt görüntüsü eşliğinde saygı ve sevgi alkışlarıyla izlendi ve anılarına birer beyaz karanfil bırakıldı.

Törende bir konuşma yapan Yapı Kredi Bankası Genel Müdürü (CEO) Faik Açıkalın, Türkiye'nin kültür-sanat hayatını desteklemek ve geliştirmek adına birçok çalışmada bulunduklarını dile getirdi. Sündürdüğü konuşmasında: " Afife Tiyatro ödüllerinin 16. kez düzenliyoruz. Her şeyin büyük bir hızla tüketildiği ve eskidiği çağda, 16 yıl aslında çok uzun bir zaman. 16 yılda Afife Tiyatro Ödülleri her geçen yıl saygınlığını biraz daha da attırarak gelişti ve büyüdü. Bunda, özenle koruduğumuz kurumsal yapımız  çok önemli rol oynadı." diyerek Yapı Kredi’nin bir sanat ve kültür bankası olduğunu da ekledi. Özgün konuşmasını Muhsin Ertuğrul’un özdeyişi ile noktaladı: “Tiyatro bir meslek değil, bir kara sevdadır.”

 Yapı Kredi Bankası Afife Tiyatro Ödülleri İcra Kurulu Başkanı Salih Başağa, yeni bir mekânda, büyük bir hevesle yeni bir 15 yıla başladıklarını belirterek, her yıl daha fazla sayıda kişinin destek olduğu bu sürece katkıda bulunduklarını belirtti. “Heyecanımızı sürekli kılmak için bazı alışkanlıkları ve bakış açılarımızı değiştirmek, kendimizi yenilemek kaçınılmaz. 75 kişilik salon sınırlaması bizim üzerinde çalıştığımız bir konu. Önümüzdeki sezon bu alanda yeni bir uygulamaya başlayacağız. Amacımız bu ödüllerin uygar bir uygulama anlayışıyla daha uzun yıllar, Türk tiyatrosuna hizmet vermesini sağlamaktır.'' dedi. Salih Başağa, sürdürdüğü özgün ve içerikli konuşmasını salondakilere ilgiyle izletmesini başardı ve yoğun alkış aldı!

 Yapılmış olan değerlendirme sonucunda yılın ödülleri şöyle açıklandı: 

En Başarılı Işık Tasarımı
Abdul Mounem Amayri / Murat Selçuk– Kargaşa - İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları
En Başarılı Sahne Müziği
Can Atilla- Külhanbeyi Müzikali - Bakırköy Belediye Tiyatroları
En Başarılı Giysi Tasarımı
Tomris Kuzu - Şark Dişçisi - İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları
En Başarılı Sahne Tasarımı
Barış Dinçel – Ateşli Sabır -İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları / Don Kişot – Tiyatro Kedi / Ölümüne – Kent Oyuncuları
En Başarılı Genç Kuşak Sanatçısı
Nebi Birgi – Sidikli Kasabası Müzikali – İstanbul Devlet Tiyatrosu
En Başarılı Komedi / Müzikal Yardımcı Kadın Oyuncusu
Sevinç Erbulak – Şark Dişçisi – İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları
Başarılı Komedi / Müzikal Yardımcı Erkek Oyuncusu
Selçuk Borak – Şark Dişçisi – İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları
En Başarılı Yardımcı Kadın Oyuncusu
Nergis Çorakçı – Kargaşa – İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları
En Başarılı Yardımcı Erkek Oyuncusu
Ali Sürmeli – Antigone – İstanbul Devlet Tiyatrosu Tansel Öngel - Yanık – İstanbul Devlet Tiyatrosu
En Başarılı Komedi / Müzikal Kadın Oyuncusu
Tülay Günal– Ben Bertolt Brecht – Dostlar Tiyatrosu
En Başarılı Komedi / Müzikal Erkek Oyuncusu
Çağlar Çorumlu – Şark Dişçisi – İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları
En Başarılı Kadın Oyuncusu
Esra Bezen Bilgin– Önce Bir Boşluk Oldu Kalp Gidince Ama Şimdi İyi – Talimhane Tiyatrosu
En Başarılı Erkek Oyuncusu
Mert Turak - Ateşli Sabır - İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları
En Başarılı Yönetmeni
Cem Emüler - Yanık – İstanbul Devlet Tiyatrosu
En Başarılı Prodüksiyonu
Süpernova -Dot
 

Özel Ödüller dağıtımında, Yapı Kredi özel ödülü: Turan Oflazoğlu'na, Cevat Fehmi Başkut Özel Ödülü, Ülkü Ayvaz'a ve Muhsin Ertuğrul Özel Ödülü Nedret Güvenç'e verildi.

Sahneye çağrılan tüm tiyatrocular, Şehir Tiyatroları'yla ilgili yaşanan kriz nedeniyle “Tiyatro yok edilemez!” mesajı verdiler.

Muhsin Ertuğrul Özel Ödülü’nü Nedret Güvenç’e sunmak amaçlı  tutucu belediye çalışanı tiplemesiyle sahneye  çıkan Müjdat Gezen, giyimi ve konuşmasıyla gecenin dikkat çeken sanatçılarından birisi oldu. Tokalaşmak için el uzatan Nedret Güvenç’in elini havada bırakan Müjdat Gezen, elini göğsüne götürerek teşekkür etti. Gezen’in bu muhafazakâr tiplemesi salondakileri kahkahaya boğdu!

Ödül vermek için sahneye çıkan Ayşen Gruda Afife Jale'ye: "Senden sonra sanat çok ilerledi, gelişti ama siyasetçiler pek gelişmedi.” diyerek ileti gönderdi.

Usta tiyatrocu ve Yapı Kredi Sanat danışmanı Haldun Dormen konuşmasında: ''Belli konuyla ilgili birçok televizyonda bugün açıklamalar yaptım ama en anlamlısı olarak Atatürk’ün şu sözleriyle yanıt vermek isterim tüm eleştirilere:  'Efendiler, hepiniz milletvekili olabilirsiniz, bakan olabilirsiniz,  hatta cumhurbaşkanı olabilirsiniz. Fakat sanatçı olamazsınız.” diyerek tiyatronun her zamankinden daha güçlü yapıda süreceğini belirtti.

Kanada’dan çağrılan yetenekli ve görkemli müzik-dans grubu, nefes kesen gösterilerini başarıyla sahnelediler ve yoğun alkış aldılar!

İlerleyen saatlerde salondan ayrılıp karanlığa dalarken Namık Kemal'in: "Tiyatro, güldürürken düşündüren  en iyi eğitim aracıdır." sözcükleri, beynimde şekillendi ve  yolumu aydınlattı. Bir de Kamran S. Yüce’nin gölgesi yansıdı:

Gölge
Hocam’a

Ben oyuncuyum
Eski “Yunan”dan beri
Şimdi adım değişti biraz
Serseri

Sizi güldürmek görevim
Zaman zaman ağlatmak
Eğer isterseniz
Takla atmak

Acılarım yok
Size sattım
Perde kapanmasa görecektiniz
Az daha ağlayacaktım

Rüyam alkışlarınızla doldu
Küçük görmenizle günüm
Söylersem anlar mısınız
Çok üzgünüm

Beğendiğiniz zaman
Sevincim sonsuz
Evinize dönünce
Beni unutursunuz

Ben palyaçoyum, kıralım
Hamlet’im
Ben sizinle başladım
Sizinle varım

Ben söyleyemedikleriniz
Düşündükleriniz
Desem inanmayacaksınız
Ben gölgeniz

Kamran S. Yüce, 1953.

                                                                                                 * 

                                                                          muhsindurucan@hotmail.com