19 Mayıs 1919 Anadolusu

Anadolu halkı, 16. ve 17. Yüzyıllarda, Osmanlı yönetimindeki Yavuz Sultan Selim döneminde başlayan ve IV.Mehmed dönemine kadar devam eden zaman zarfında devlete karşı, ekonomik, sosyal, askeri ve siyasi nedenlerle ayaklanan Celali isyanları günlerinden bu yana iç ve dış savaşlar, iktidarın memurunun soygun ve cinayetleri, jandarma baskınları, toplu kırımlarla sonuçlanan mezhep kavgaları, sonu gelmeyen askeri yaşam, mültezim, tahsildar ve tefeci yağmasından öte pek bir şey tanımamıştı.

Özellikle kurtuluş savaşı sırasında Anadolu’da düzenli bir toplum, bir halktan bahsedilemez, Mevcut iktidar kendi derdine düşmüştür, düşmana akıl öğreten müftülerin, düşmana bizzat yol gösteren köy ağalarının, her gelen yağmacıyla bir olup komşusunun ve azınlıkların malını talan eden kasaba ve kent eşrafının, asker kaçağını koynunda saklayan zinacı kadınların, frengiden burnu çökmüş sahte sofuların, cami avlusunda oğlan kovalayan softaların türediği bir coğrafyaya dönüşmüştür.

İnanç dehlizlerinde yaşayan, yalakalıkla, keramete, ulemaya dayandırılan oyunlarla, düzenbazın fendçiliği, şark uyanıklığı ile merkez olgusu, gücü ve iktidarı ele geçirmiş insancıkların sözü geçmekte, para etmekte, bıyıklarını makasla kırptı diye nice fikir ve ümit dolu Türk gencinin kafası, taş altında ezilmiş bir coğrafyadır Anadolu. Bu coğrafyada yüzü ve ruhu düşmana karşı nice vatanseverler, savundukları kişiler tarafından arkadan kalleşçe vurulmuştur. Batıda düello kültürü varken Anadolu’da pusu kültürü egemen hale gelmiştir. Milli bağımsızlığımıza giden yol defaten kesilmiştir. İsyan silahları emperyalistlerin yerli işbirlikçileri aracılığı ile sürekli olarak patlatılmış, patlamış, şehir ve kasabaların etrafları çevrilmiştir.

Mustafa Kemal Paşa Samsun’a çıktığı tarihte Anadolu'nun durumu perişandır. Uzun savaş yıllarının yarattığı felaketler yüzünden Anadolu'da devlet otoritesi kalmamıştır. Merkezi Hükümet Anadolu’yu unutmuştur. Yerel, bölgesel yönetimler beceriksizdir, bütün kamusal örgütler yıkılmıştır, particilik kavgaları en küçük kasabaya bile yayılmıştır. Halk ile yöneticiler arasındaki iletişim ve ilgi kaybolmuş, sivil idare acz içindedir, ekonomik hayat yıkılmış ve kâğıt paraya kimsenin güveni kalmamıştır. Ekonomik hayatla birlikte sosyal çöküntü başlamış, sosyolojik olarak dejenerasyon, yozlaşma son raddeye gelmiştir. Erkeklerini kaybeden ailelerin durumları ise daha da içler acısı durumdadır. Açlık, sefalet her geçen gün artmakta, 1.Dünya Savaşı sonuna doğru artan asker kaçağı ve bunların yaptığı soygun ve saldırı olayları yüzünden mal, can ve ırz güvenliği azalmıştır. Eksik jandarma kadroları ile güvenlik sağlamak olanaksızlaşmış, yine savaş sırasında Rus işgali dolayısıyla Anadolu içlerine oldukça fazla göç olmuştur. Yunan işgali üzerine de Batı Anadolu'dan içerilere göç başlamıştır. Bütün bunlar açlık ve sefaleti arttırmış, Samsun yöresinde, bütün bunlara ilaveten Rum çetecilerinin korkusundan, Türkler de çeteler kurmuşlardır. Öyle ki, 1919'da Anadolu’da gezmek tehlikeleri göze almakla yapılabilmektedir. Ulusal önderimiz Mustafa Kemal Paşa tüm bu tehlikeleri göze alarak bir avuç vatansever ile samsundan Anadolu’nun rönensansını başlatmıştır.

Samsuna giden Bandırma Vapuru’ndaki Atatürk dahil toplam 48 kişinin 25i er ve erbaştı. Onları minnet ve şükranla anıyorum, tümünün ruhu şad olsun.

Ve bugün 19 mayıs Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramın hepimize kutlu olsun.

Nizamettin BİBER