2015 Uluslararası Toprak Yılı; Sağlıklı Topraklar Sağlıklı Yaşam

Son yıllarda Birleşmiş Miletlerin yaptığı en güzel ve yerinde çalışma her yıla bir anlam yüklemek, insanlığı global sorunlar karşısında uyarmak, farkındalık çalışmalarına öncü olmaktır. Dünyada siyasi ve ekonomik ortam büyük güçlerin gölgesinde, uluslararası şirketlerin baskısıyla şekillense de hiçbirşey gerçeklerin örtülmesini mümkün kılmamaktadır. Hatta insanlık ve çevre değerlerini hiçe sayanlar timsah gözyaşları içinde zarar verdikleri insanlık ve çevrenin korunması ile ilgili çalışmalarda katılmaktan geri durmamaktadırlar. İşin üzücü tarafı yaratıkkları olumsuz tablodan bile bir rant elde etme güdüsü içinde davranabilmektedirler.

İnsanlığın var oluşundan beri bizi ayakta tutan, bizlere hayat veren, dini ve kültürel değerlere göre en kutsal sayılan topraklar artık tehlike altındadır. Gıda güvenliğimizin ve varlığımızın en büyük dayanağı ve sigortası olan toprak kaynakları tehlike sinyalleri vermektedir. Tarım alanlarının sonuna gelindiği gibi birçok tarım alanı da hatalı ve amaç dışı kullanımın kurbanı olmuştur. Bazı ticari ve siyasi çevrelerin maddi ve siyasi menfaatleri çerçevesinde toprakları koruyucu yasalar hiçe sayılmakta, halkı hiçe sayarak delinmekte, insani ve dini değerler çok kolay gözardı edilmektedir.

Bir taraftan ülkelerde her yıl toprak günü kutlanırken, diğer taraftan da tarım ve orman alanlarına sanayi bölgeleri, şehirler, maden kazıları, havaalanları ve yollar yapılmaya devam etmektedir. 21 yüzyılda hız kazanan adı konmamış savaşlara milyarlarca dolar paralar akıtılırken, insanları ve doğayı koruyucu söylevler ve projeler hiç inandırıcı görünmektedir.

2013 yılında yapılan Birleşmiş Milletler (BM) 68. Genel Kurulu’nunda aldığı bir kararla 2015 yılını Uluslararası Toprak Yılı olarak kabul etti. Bu yıl kapsamında BM üye ülkelerinden yıl boyunca yapacakları faaliyetleri ile bir ölçüde kooperatifler yılı ve aile tarımı yılındaki beklentileri tamamlayan beklentileri  ortaya koydular. Bu beklentiler toplumda toprağın insan hayatı için anlam ve önemi konusundaki farkındalıklarını artırmak, toprağın gıda güvenliği konusundaki hayati önemini ortaya koymak, son yıllarda dünyanın en öncelikli konusu olan iklim değişikliklerinde uyumu ve etkilerinin hafifletilmesini sağlamak, Temel ekosistem hizmetlerinin  yerine getirilmesi, Dünyada yoksulluğun azalması ve sürdürülebilir gelişme hakkında toplumun eğitilmesi, Toprak kaynaklarının korunması, sürdürebilir şekilde yönetilmesi, bütün bu süreçleri verimli bir şekilde sürdürecek politikaları desteklemesi, Sürdürülebilir toprak yönetim etkinlikleri ve farklı arazileri kullanan grupları destekleyecek yatırımlara teşvik ve destekler, Toprak veri tabanının küresel, ülkesel, bölgesel düzeyde toplanması konulardı.

FAO Genel Direktörü José Graziano da Silva 5 Aralık 2015 tarihinde kutlanan Dünya Toprak Günü için yaptığı açıklamada insanlığın “sessiz dostu” olan toprağa yeterince önem verilmediğini belirtiyordu. Sağlıklı toprakların sadece gıda, yakıt ve tıbbi ürünlerin kaynağı olmakla kalmadığını; ekosistem için şart olmakla birlikte, suyun filtrelenmesi, karbon döngüsü ve karbon depolanması gibi konularda, sel ve kıtlık gibi felaket zamanlarında toprakların kritik bir rol oynadığına değiniyordu. Birleşmiş Milletler’in 2015 yılını Uluslararası Toprak Yılı kutlama çalışmaları çerçevesinde toprağa yönelik farkındalığı arttırmak ve kritik öneme sahip bu kaynağın sürdürülebilir kullanımını teşvik etmek için faaliyetler gerçekleştirileceğini açıklıyordu. 

Dünyada 805 milyondan fazla açlık ve yetersiz beslenmeyle karşı karşıya kalan insan bulunduğunu belirtiyordu. Dünyadaki nüfus artışı karşısında gıda üretiminin yüzde 60’lık bir büyümeyi de zorunlu kıldığını, buna karşılık dünyadaki toprak kaynaklarının yüzde 33’ünün verimsiz olduğuna dikkat çekiyor. Tehlikenin kritik aşamaya geldiğini söylüyordu. Tüm insanlar için hep birlikte yürütülen sürdürülebilir bir kalkınma hedefi doğrultusunda 2015 yılı boyunca tüm insanları topraklar için aktif rol almaya davet ediyordu.

Silva 1 cm toprağın oluşması için 1000 yıllık bir zaman dilimine gerek duyulan toprakları “hemen hemen unutulmuş bir kaynak” olarak tanımlıyordu. Sürdürülebilir toprak yönetimi için yapılacak yatırımın sonradan yapılacak onarımdan daha ucuz olduğuna değinerek, toprak için verilecek bu çabanın “gıda güvenliği, beslenme, iklim değişikliği ve herkes için sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak için önemli olduğunu açıklıyordu. FAO Genel Direktörü Silva açıklamaları ile 2015 yılında Uluslararası Toprak Yılı çerçevesinde yapılacak faaliyetlerde dünyanın nelere nasıl dikkat etmesini belirtiyor. Artan tehlike karşısında ülkelere duyarlı ve dikkatli olmalarını işaret ediyor.  

Belki dünya toprakların korunması konusunda geç kaldı. Hayati öneme sahip ciddi miktardaki toprak kaynakları kayboldu. Diğer taraftan BM ve FAO’nun tüm uyarılarına karşın halen de yanlış uygulamalara devam edilmekte. Hatta gözleri paradan başka birşey görmeyen çevreler yasa ve yönetmelikler ile mahkemelerin verdiği kararları bile bir yolu bulunup deliyorlar. Ama dünyayı bekleyen tehlike hız kesmeden gün geçtikçe artıyor. Tüm bireylerin ve makam sahiplerinin bilimsel gerçekleri dikkate alarak bu gidişe karşı dur deme zamanı gelmiş ve geçmiştir. Ama zararın neresinden dönülürse dönülsün insanlık için kardır. Toprakları koruyucu ve sağlıklı ürünler üretilmesine imkan verici tedbirlerin bir an önce yaygın şekilde uygulamaya konulmalıdır.

Toprakların amaç dışı kullanımına tüm toplumun karşı durulmalıdır. Bu konuda devletçe yapılan uygulamaların sağlıklı şekilde işleyebilmesi içinde sivil toplum örgütlerinin takibi ve önerileri önemlidir. İktidarlar toprak ile ilgili uygulamaları konusunda sivil toplum örgütlerinin görüşlerine doğrudan karşı çıkmak yerine dikkate alıp değerlendirmelidirler. Hele yolsuzlukların ve siyasi kayırmaların olduğu ülkelerde hataları ve gerçekleri gösteren çevrelerin bağımsız ve iktidarların gölgesinde olmayan sivil toplum örgütleri olduğu bilinmelidir. 

Dünyadaki çiftçi örgütlerini çatısı altında toplayan World Farmer Organization ile Uluslararası Kooperatifler Birliği’nin sektör örgütü olan Uluslararası Tarım Kooperatifleri Örgütünün (ICAO) 2015 Uluslararası Toprak Yılına büyük önem vermektedir. Ayni BM’nin üye ülkelere duyurduğu gibi bu kuruluşlarda üye tüm örgütlere yıl boyunca Toprak Yılı ile ilgili farkındalık faaliyetleri yapmalarını ve destek olmalarını istemiştir.

Ülkemizde de başta tarımsal amaçlı kooperatifler ve örgütler olmak üzere tüm sivil toplum örgütlerinin konuya önem vermeleri gerekmektedir. Çünkü en çok toprak sorunlarının yaşandığı ülkelerden biri de ülkemizdir. Bu topraklarda varlığımızı korumamız için öncelikle topraklarımızı korumak hepimizin görevidir.

Dileyelim ki BM 2015 Uluslararası Toprak Yılımız güzel ve verimli geçsin. Bu yıl yapılan farkındalık çalışmaları ile insanlık için gerekli mesajları alsın. Sağlıklı toprağın sağlıklı yaşam olduğu gerçeği en iyi şekilde anlatılabilsin ve anlaşılsın.

http://www.bmdergi.org/tr/fao-2015-dunya-toprak-yilinin-resmi-olarak-baslatti/

http://www.fao.org/globalsoilpartnership/iys-2015/en/

http://www.wfo-oma.com/news/healthy-soils-for-a-healthy-life-world-soil-day-and-international-year-of-soils-2015.html