21 Şubat 2016 - Uluslararası Ana Dili Günü

21 Şubat 1952 günü Bengladeş’in başkenti Dakka’da gösteri yapan bir çok öğrenciye polis ateş açarak öldürdü. ([1] Öğrencilerin gösteri konusu ana dilleri olan Bengal dilinin varlığının tanınma istekleri idi çünkü universitelerinde bu dil ülkedeki güçlü kesimin konuştuğu başka bir dil ile yer değiştirilmek isteniyordu.

Dünyanın bir çok yerinde tarih boyunca farklı şekillerde yinelenen bir mesele idi bu. Sadece Bengaldeş’te değil, bir çok Avrupa ülkesinde de, örnek olarak Hollanda’da hükümet 2015 yılında, eğitimde İngilizce dilinin pozisyonunun, yerel anadillerin aleyhine, zaman içerisinde peyder pey güçlendirilmesine yönelik bir planı onayladı.

Bunlar benzersiz olaylar değildir. Hem Bengaldeş hem Hollanda’da olan bu olaylar aslında tamamen aynı mantıktan kaynaklanan “ben güçlüyüm, sus, ya da konuşmak istiyorsan benim dilimi konuş” meselesidir. Öte yandan tüm dilbilimcilerin dediği gibi (örnek olarak Ken Hale): “Bir dil öldmesi, aslında çok büyük entellektüel bir zenginliğin kaybedilmesidir, bu birisinin Louvre müzesinin üzerine bomba atması gibi bir şeydir.”

Sosyal adaletsizlik haricinde, bir kişinin ana diline saygısızlık yapılırken, bilinmesi gereken şey, biyolojik ve dilsel çeşitliliğin birbirinden ayrılamaz, ilişkili, ve biri diğerine bağımlı olduklarıdır. Dilsel çeşitliliğin kaybı aslında sürdürülebilir biyolojik çeşitlilik için gerekli olan geleneksel bilginin de kaybıdır. (64. BM-STK-konferansı sonuç deklerasyonu [2], Bonn, 2011 ve Terralingua [3])

17 Kasım 1999 tarihinde UNESCO 21 Şubat gününü “Uluslararası Ana Dil Günü” olarak anons etti. 2007 yılında Birleşmiş Milletler Genel Meclisi üye ülkeleri “Dünyadaki tüm halklar tarafından kullanılan dillerin korunması ve muhafaza edilmesi” için çağrıda bulundu, aynı zamanda 2008 yılını da “Uluslararası Diller Yılı” olarak deklare etti. [4] 2014 yılında UNESCO web sayfasında Genel Direktör Irina Bokova’nın mesajı Esperanto dilinde de yayınlandı. [5]

Tüm bunlarla Esperanto dilinin ilgisi nedir? Aslında birbiriyle çok ilgilidirler, çünkü bu günün esas anlamı olan çok dillilik ve her insanın kendi ana dilini konuşma hakkı, aynı zamanda dünya Esperanto hareketinin de gözettiği değerlerdir. Biz Esperantistler hiç bir dilin yok olmasını istemiyoruz, istediğimiz tüm dillerin bundan böyle de yaşamaya devam etmesi, dil haklarına saygı gösterilmesi, ve dünyada dil adaletinin hüküm sürmesidir. Bu amaçla Uluslararası Esperanto Birliği (UEA) uzun yıllar boyunca bu günü ciddiyetle kutlamakta ve diğer kullanılmakta olan ekonomik ve askeri potansiyeli yüksek dillerde olduğu gibi, Esperanto’nun diğer dilleri yok etmeye çalışmadığının altını çizmeye çalışmaktadır.

Izlanda Cumhuriyeti başkanı bayan Vigdis FINNBOGADOTTIR’in (1980-1996) da dediği gibi:
“Günümüzde anlaşıldığı üzere, nötr bir dilin tekelci bir iki dil yerine kullanılması, değişik ulusların kültürlerini koruyabilmeleri için koruyucu bir set oluşturduğunu anlamaları için zaman gelmiştir. Esperanto dilinin dünyadaki tüm uluslara yardımcı olacak şekilde hızlı bir ilerleme kaydedeceğini samimiyetle umuyorum”. [6]

Belki hala birileri “Peki neden Esperanto?” diye soracaklardır. Sebebi çok basit: Esperanto dilinin arkasında bir devlet, bir ekonomik sistem, emperyalist amaçlar, başka halkları ve dilleri yok etmek, onların pazarlarını ele geçirmeye çalışan halklar bulunmamaktadır. Esperanto dilinin arkasında tüm kültürler ve tüm diller için adaleti amaçlayan, halklar arasında barış arzulayan iyi niyetli insanlar vardır sadece.

“Esperanto’nun amacı ve katkıda bulunduğu şey tüm dilleri konuşanların haklarını güçlendirmektir” (Prof. Robert Phillipson). [7] Esperanto adil iletişime ve dolayısı ile etnik topluluklar, kültürler, halklar arasındaki adil ilişkilere ulaşımı hızlandıran bir araçtır. “...Umuyorum ki, Esperanto, çeşitliliği desteklemek ve birliği sağlamak gibi iki yönlü bu rolünü yerine getirmeye devam edecektir.” (Rita Izsák, BM Özel Raportörü) [8]

Esperanto herkesin dilini yaşamasına yardımcı olmaktadır. İşte bu net mesa?, her 21 Şubat’ta Esperanto konuşanların tüm dünyaya göndermek istedikleri mesa?dır.

Uluslararası dil Esperanto ile tanışın: http://www.esperanto.net !

Türkiye Esperantist grubu ile tanışın: https://web.facebook.com/groups/631011673581899/

Türkiye Esperanto web sayfası: https://esperantoturkiye.wordpress.com/

_________________
UEA bilgilendirmesi [9]

(Renato Corsetti, Emilio Cid, Vasil Kadifeli, Stefano Keller - teamo ZPI)
http://www.linguistic-rights.org/21-02-2016/

- - - - - - - -

1 https://tr.wikipedia.org/wiki/Bengalce

2 http://www.linguistic-rights.org/dokumento/Final_declaration_64th_UN_DPI_NGO_Conference_Bonn_2011_amendments_Universala_Esperanto_Asocio_UEA.pdf

3 http://terralingua.org/our-work/linguistic-diversity/

4 http://www.un.org/en/events/motherlanguageday/

5 http://www.unesco.org/new/en/unesco/events/prizes-and-celebrations/celebrations/international-days/international-mother-language-day-2014/

6 http://www.linguistic-rights.org/uea/Justa_Komunikado_Lingva_Justeco_Vigdis_FINNBOGADOTTIR_prezidento_de_la_Respubliko_Islando_1980_1996.pdf