29 Mart seçimine katılan partiler

Bileşik oy pusulası uygulaması ilk başladığında, partilerin listedeki sıralaması büyük önem taşıyordu. Bir solcu partinin sol başta veya bir sağcı partinin sağ başta yer bulması o parti için büyük sevinç kaynağıydı.

O günlerden bu yana az da olsa ülkemizde bazı gelişmeler oldu. Artık partiler bunun üzerinde fazla durmuyorlar. Herkes oy atacağı partiyi iyi kötü logosundan tanıyor.

Vaktiyle Demokrat Parti’nin amblemi olan “kır at” ve CHP’nin amblemi olan “altı ok” okuma yazma bilmeyen vatandaşlar için akılda kalıcı ve ayırıcı bir etkendi.

Hatta bunu pekiştirmek için “Demokrat” kelimesi “demirkırat” şekline sokulmuştu.

27 Mayıs 1960 ihtilâlinde Demokrat Parti kapatıldı. Aynı isimle parti kurmak yasak olduğu için o görüşü benimseyenler “Adalet Partisi”nde toplanmaya çalıştılar. Amblemi Bir kitap üzerine doğan güneşti.

Bunu vatandaşa anlatmak zor oldu. Onlar da ilk fırsatta yasal imkân bulduklarında “kır at”ı amblem olarak aldılar.

*****

29 Martta yapılacak yerel seçimlere katılacak partilerin oy pusulasında sıralaması belli oldu.

Aslında Belediye Başkanlığı seçiminin özel bir durumu var. Çünkü bir seçim çevresinde ister 1000 seçmen olsun, ister 10 milyon, sadece bir kişi seçilecek.

Normal olarak bir adayın bu şekilde seçilebilmesi için, % 51 oy toplaması gerekir. Ancak bizim seçim sistemimize göre en çok oyu toplayan aradan sıyrılıyor.

Olayı biraz karikatürize ederek şöyle bir örnek verirsek, 9 adayın yarıştığı bir beldede 10 kişi oy kullanmış olsun. Sekiz aday birer oy alırsa 2 oyla öteki aday Belediye Başkanı olacaktır.

Bu durumda küçük partilerin hiç mi hiç şansı yok. Onlar sadece “oyları bölmeye” yarıyorlar.

Şimdi pusuladaki sıraya göre seçime katılacak partileri gözden geçirelim:

1-SHP

Sosyaldemokrat Halk Partisi

Bir kere partinin adının yazılışı ve kısaltması Türkçe dilbilgisi kurallarına aykırı. Türkçemizde, “Sosyaldemokrat” diye bileşik bir kelime yoktur. Bu iki kelime ayrı yazılmalıdır. Dolayısıyla partinin kısaltması SDHP olmalı.

12 Eylülden sonra kapatılan CHP’nin yerine Necdet Calp yönetiminde “Halkçı” parti kurulmuştu. Ardından Erdal İnönü başkanlığında SODEP adıyla Sosyal Demokrasi Parti kuruldu.

Solda bütünleşme amacıyla Halkçı Parti’yle SODEP birleşip “Sosyaldemokrat Halkçı Parti” (SHP) oldu. Aynı amaçla bu parti de bir süre sonra CHP ile birleşti.

Fakat CHP’de başkanlık seçimlerinde Deniz Baykal’a hep yenilen Murat Karayalçın, sonunda CHP’den ayrılıp hafif bir ad değişikliğiyle Mayıs 2002’de kendi partisini kurdu.

29 Mart seçimlerinde Murat Karayalçın CHP’nin Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı adayı.

Sanırım bunun için SHP’den ayrılıp CHP’ye kayıt yaptırmış olması gerekiyor. Ancak SHP’nin internet sitesinde partinin yerel seçimlere ilişkin hiçbir faaliyeti görünmezken, Murat Karayalçın hâlâ genel başkan konumunda. Belki de seçimden sonra tekrar yerine dönmeyi planlıyor.

Oy pusulasının ilk sırasında yer almasına rağmen SHP, sıralamada son sıralara yerleşmeyi çoktan kabullenmiş bir parti.

2-ANAP

Anavatan Partisi

1980 sonrasında Turgut Özal tarafından kurulan Anavatan Partisi, iki dönem tek başına iktidara gelmiş üçüncü partimizdir. Özal’ın Cumhurbaşkanı olması, Süleyman Demirel’in de Doğru Yol Partisi’nin başına geçmesiyle, Anavatan partisi gerilemeye başladı.

Özal’ın yerine bıraktığı Yıldırım Akbulut’u yenerek partinin genel başkanlığına gelen Mesut Yılmaz görevde kaldığı 11 yıl boyunca DYP ile çekişti, koalisyon hükümetlerinde Başbakanlık ve Başbakan Yardımcılığı yaptı.

Her seçimde oyları azalan parti 2002 seçimleri sonunda parlamento dışında kaldı ve Mesut Yılmaz Genel başkanlıktan istifa etti.

Akparti milletvekili ve Kültür ve Turizm Bakanı Erkan Mumcu, partisinden istifa edip ANAP’ın başına geçti. Bağımsızlar ve partilerinden ayrılan diğer milletvekilleriyle Meclis’te grup kurdu.

Ancak Cumhurbaşkanlığı seçiminde meclis oturumuna katılmayınca ve DYP ile birleşmeleri problem olunca, yapılan erken seçimlere katılamadı.

Erkan Mumcu’nun siyaseti bırakması üzerine Salih Uzun Genel Başkan olmuştur. Şu anda partinin internet sitesinde 29 Mart seçimleriyle ilgili hiçbir bilgi bulunmamaktadır. Oy pusulasında ikinci sırada yer almasına rağmen Anavatan Partisi seçimlerde son sıralardaki yerini alacaktır.

3-MHP

Milliyetçi Hareket Partisi

Alparslan Türkeş ve arkadaşlarının 1967 yılında Osman Bölükbaşı’nın Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisine girmesiyle MHP’nin temeli atıldı.

Bölükbaşı kanalıyla partinin tarihi, internet sitesindeki bilgide 1948’de Fevzi Çakmak’ın da kurucusu olduğu Millet Partisine dayandırılmakta ise de, Millet Partisi ve Bölükbaşıyla, MHP ve Türkeş’in politikaları arasında hayli fark vardır.

Alparslan Türkeş partinin adını amblemini değiştirip Milliyetçi Hareket Partisi olarak 1969’da seçimlere girdi…

Süleyman Demirel’in Milliyetçi Cephe hükümetlerine ortak olan Türkeş’in MHP’si, 12 Eylül’de kapatılınca yerine Muhafazakâr Parti kuruldu. Daha sonra Partinin adı Milliyetçi Çalışma Partisi oldu.

İlerleyen yıllarda partinin başına Alparslan Türkeş tekrar getirildi ve adı da yeniden Milliyetçi Hareket Partisi oldu.

Türkeş’in ölümü üzerine Genel Başkanlığa Devlet Bahçeli seçildi.

1999 seçimlerinde % 18’e yakın oyla 129 milletvekiliyle ikinci parti olarak meclise giren MHP, koalisyon ortağı olarak hükümete de katıldı.

2002’de Devlet Bahçeli’nin ısrarıyla yapılan erken seçim, MHP’yi meclis dışında bıraktı. Bahçeli önce genel başkanlığı bırakır gibi yaptı ama, sonradan yeniden göreve devam etti.

2007 seçimlerinde üçüncü parti olarak MHP yine meclisteki yerini aldı. Özellikle Cumhurbaşkanlığı seçiminde Ak Partiye zorluk çıkarmaması, türban konusundaki Anayasa değişikliğine destek vermesiyle dikkatleri üzerine çekti.

29 Mart seçimlerine iddialı giren MHP, kendini Akparti’nin alternatifi olarak takdim etmektedir.

4-LDP

Liberal Demokrat Parti

Besim Tibuk’un çok ilginç söylemleriyle 1994’te siyasi hayatımıza giren Liberal Demokrat Parti, nedense girdiği seçimlerde beklediği oyu alamadı. Partinin oyları her girdiği seçimde daha da azalınca Besim Tibuk seçmenin kendisini anlamadığını düşünerek genel başkanlıktan istifa etti.

Şu anda partinin genel başkanlığını adını çok az kişinin hatırlayabileceği Cem Toker yapmaktadır.

29 Mart seçimlerine mümkün olduğu kadar çok adayla katılmayı planlayan LDP adaylarının, -Blog yazarı arkadaşımızın dışında- şansları olmadığını söyleyebilirim.

5-DSP

Demokratik Sol Parti

Demokratik Sol’un temelleri ilk kez 1965’te İsmet İnönü’nün CHP’yi “ortanın solunda” olarak nitelemesiyle atılmıştır. Bülent Ecevit, Demokratik Solu partiye egemen kılmak isteyince İnönü’yle ters düştü ve Genel Sekreterlikten istifa etti.

Daha sonra Genel Başkan olarak CHP’yi 1977 seçimlerinde en çok oy alan parti yapan Bülent Ecevit, 12 Eylül’de partinin kapatılması üzerine, Kendi “Demokratik Sol” partisini eşi Rahşan hanıma kurdurttu.

1987’de siyasi yasakların kalkmasıyla Ecevit partinin başına geçti.

1999 seçimlerinde % 22,19’luk oy oranı ve 136 milletvekiliyle birinci parti olarak meclise giren DSP Ecevit’in başbakanlığında koalisyon hükümeti kurdu.

2002 erken seçimlerine istemediği halde gitmek zorunda kalan Ecevit’in DSP’si, koalisyon ortağı diğer iki partiyle birlikte meclis dışında kaldı.

Ecevit’in ölümü üzerine Rahşan hanım genel başkanlığa Zeki Sezer’i getirdi.

2007 seçimlerine baraj yüzünden kendi başına giremeyen DSP, CHP’nin kanatları altında Meclis’e 13 milletvekili soktu. Seçim sonrası CHP’den istifa eden milletvekilleri DSP’ye girdiler.

3356 Belediye Başkanı’nın seçildiği 2004 seçimlerinde 32 başkanlık kazanan DSP, Eskişehir’de Yılmaz Büyükerşen’le yaptığı gibi, bu yıl da partiye katılan Mustafa Sarıgül’le Şişli’de de sükse yapmak istiyor.

Bu seçimde tahminen yine aynı sıralarda yer alacaktır.

6-DTP

Demokratik Toplum Partisi

Parti 2005 yılında kurulmuş olmasına rağmen HEP, DEP, HADEP ve DEHAP’ın devamı niteliğindedir.

Daha çok Kürt kökenli vatandaşları temsil ettiği için Güneydoğu ve Doğu bölgelerinde daha çok oy almaktadır. Ancak barajı aşamayan parti 2007 seçimlerine her şehirden bağımsız aday gösterip bireysel olarak meclise soktuğu milletvekillerini sonradan partiye alarak grup kurmuştur.

Adı geçen bölgelerde 29 Mart seçimlerinde iddialıdır ve özellikle Akparti’yle yarışmaktadır.

7-İP

İşçi Partisi

1992’de kapatılan Sosyalist Parti’nin yerine Doğu Perinçek tarafından kurulmuştur. 1995 yılında on binde 22, 1999 seçimlerinde on binde 18, 2002 seçimlerinde o binde elli ir ve 2007 seçimlerinde de on binde 36 oranında oy alan İşçi Partisi, son yerel seçimlerde on binde 11 oy almış ve hiç başkan çıkaramamıştır.

Doğu Perinçek’in Ergenekon davasında tutuklanması bakalım partinin oylarını nasıl etkileyecek?

8-CHP

Cumhuriyet Halk Partisi

Gerçek CHP bilindiği gibi Atatürk’ün kurduğu Halk Fırkası’na dayanmaktadır. Önce Cumhuriyet Halk Fırkası, daha sonra da Cumhuriyet Halk Partisi adını almıştır. Demokrat Parti’nin kurulduğu 1946 seçimlerini da kazanarak ülkeyi yöneten CHP 1950, 1954 ve 1957 seçimlerini kaybederek muhalefette kalmıştır.

27 Mayıs ihtilalinde Demokrat Parti kapatılmış, CHP siyasi faaliyetine devam etmiştir. İnönü’den genel Başkanlığı alan Bülent Ecevit’in liderliğindeki CHP, 12 Eylül’de diğer partilerle birlikte kapatılmıştır.

Halkçı Parti, SODEP, SHP denemelerinden sonra, bu partide genel Başkan seçilemeyen Deniz Baykal arkadaşlarıyla birlikte 1992 senesinde CHP’yi yeniden kurmuştur.

1995 seçimlerinde barajı zar zor geçerek 49 milletvekiliyle beşinci parti olarak meclise katılan CHP, 1999 seçimlerinde % 8,71 oyla baraja takılmış, Deniz Baykal bir ara liderliği bırakıyor gibi yapmışsa da sonradan yine partinin başına geçmiştir.

2002’de Akparti’den sonra barajı aşan öteki parti olarak 177 milletvekili çıkarmıştır.

2007 seçimlerinde DSP ile birleşmesine rağmen oy oranını 19,41’den ancak 20,88’e çıkarabilen CHP, 112 milletvekilinin 13’ünü DSP’ye iade etmiştir.

2004 yerel seçimlerinde de % 20,88 oranında oy toplayan CHP 3356 belediyeden 500’ünü kazanmayı başarmıştır.

Politikasını ikinci kez iktidara gelen Akparti’nin yıpranması ve yolsuzluklar üzerine kuran CHP, bu seçimde Akparti’deki bazı illerin belediye başkanlığını kazanarak hükümeti zor durumda bırakmaya çalışıyor.

Hem oy hem başkan sayısı bakımından CHP’nin yine ikinci parti olması kesindir.

9-HAK-PAR

Hak ve Özgürlükler Partisi

Bayram Bozyel’in genel başkanı olduğu Kürt orjinli bir parti. İlk kez seçime giriyor. DTP varken fazla şansı olduğunu sanmıyorum.

10-BBP

Büyük Birlik Partisi

Baraja takılan partilerden biri olan Büyük Birlik Partisi, son seçimde genel başkanını bağımsız olarak meclise soktu. Muhsin Yazıcıoğlu, belediye seçimlerinde baraj problemi olmadığı için her yerde seçime gireceklerini söylüyor.

2004’te 10 beldede seçim kazanan BBP, bu seçimde de aday ağırlıklı olarak yine buna yakın yerde belediye başkanı seçtirebilir.

11-BDP

Barış ve Demokrasi Partisi

Kürt orjinli bir başka parti. DTP’nin yedek partisi olduğu da söyleniyor. Seçimlere ilk kez katılıyor. Şansı ve iddiası yok.

12-MP

Millet Partisi

Yeniden Milli Mücadele hareketini “Islahatçı Demokrasi” adı altında partileştiren Aykut Edibali, 1991 de RP ve MÇP ile yaptığı ittifakla bir kere meclise girebilmiş, daha sonra adı Millet Partisi’ne dönüşen parti sadece bindelerle ifade edilebilen oylar alabilmiştir.

Son sıraları paylaşacak tabela partilerinden biri.

13-ÖDP

Özgürlük ve Dayanışma Partisi

Genel Başkanını 2007 seçimlerinde bağımsız olarak seçtiren partilerden biri de ÖDP. Ufuk Uras seçilince tekrar partinin başına geçti.

Son üç genel seçimde bindeyle ifade edilecek oylar alan ÖDP, 1999 ve 2004 yerel seçimlerinde 2 başkanlık kazanmıştı. Gene bu kadar kazanabilir.

14-TKP
Türkiye Komünist Partisi

Sağ-sol olaylarının yaşandığı yıllarda yasadışı bir grup olarak herhalde daha çok sayıda taraftara sahip olan Türkiye Komünist Partisi, legal olarak seçimlere girdiğinde 2002 yılında sonuncu olduysa da 2007’de üç partiyi geride bıraktı.

Yerel seçimlere ilk kez katılan TKP’nin hiç şansı yok.

15-GP
Genç Parti

Cem Uzan’ın karizmasıyla 2002 seçimlerinin sürpriz Partisi Genç Parti, barajı aşıp meclise giremedi ama, ANAP, DYP ve MHP’nin barajı geçmesine de engel oldu.

İmar Bankası yüzünden karizması hayli çizilen Cem Uzan’ın 2007’de oyları bir hayli düştü. 2004’te 14 başkanlık kazanan Genç Parti bu sefer o kadarını da alamayabilir.

16-DP

Demokrat Parti

CHP gibi bugünkü Demokrat Parti de kökünün Celal Bayar ve Manderes’e dayandığını iddia ediyorsa da, herkes biliyor ki 2002 seçimlerinde meclis dışında kalan DYP-ANAP’ın birleşmesinden oluşturulmaya çalışılan bir karışımdır.

Barajı geçememe korkusunu “Demokrat Parti” adıyla yenmeye çalıştılar. Ancak çıkan problemler yüzünden birleşme tam olarak gerçekleşemedi. Ama Demokrat parti adı resmen kullanılmaya başladı.

Süleyman Soylu sürekli buna vurgu yaparak kır atı tekrar şahlandırmaya çalışıyor ama, Demokrat Parti ve Adalet Partisi’ni bilen seçmen sayısı hayli azaldı. Bilenler de zaten bunun gerçek DP olmadığının farkındalar.

Yeni jenerasyon bu konuda daha duyarlı ve bilinçli. Merkez sağın boş kaldığı savından yola çıkarak Süleyman Soylu bu boşluktan yararlanabilecek mi? Ben umduğu kadar şans tanımıyorum. İlginç tek olay, Soylu’nun kendine bir baraj koyup 2007 seçimlerindeki oranı tutturamaması halinde istifa edeceğini açıklaması.. Bekleyip göreceğiz.

17-SP

Saadet Partisi

Akparti’nin iktidara geldiği 2002 seçimlerinde, iktidardaki koalisyon partileriyle birlikte meclis dışında kalan Saadet Partisi, çok şaşırmıştı. 2007’de oyu bir miktar artmasına rağmen oranı daha da düşen SP, yerel seçimlerde beşinci parti olmasına rağmen sadece 16 başkan çıkarabilmişti.

O günden bugüne Akparti’ye müthiş muhalefet yapan SP, Recai Kutan’ın ayrılmasının ardından Numan Kurtulmuş’la atak yapma peşinde.

Oy sayısı olarak yine beşinci parti olacağını tahmin ettiğim SP’nin başkan sayısı biraz artabilir.

18-Ak Parti

Adalet ve Kalkınma Partisi

Kurulmasının ardından katıldığı iki genel bir yerel seçimde oy oranı ve seçtirdiği temsilciler açısından birinci sıradaki Ak Parti’nin bu sefer de 1. sırada kalması kesin. Muhalefet, sol partilerin birbirine destek olması bu arada sağ partilerin oyları bölmesiyle Akparti’ye çelme takma peşinde.

Ak Parti ise Güneydoğu ve Doğu’da DTP’nin elinden, Batı bölgelerinde de CHP’nin elinden bazı şehirleri almaya çalışırken belki bazı şehirleri de elinden çıkarabilir.

Yine de genel seçimlerdeki oy oranına yakın bir oy alacağını başkanlık sayısında da fazla fire vermeyeceğini sanıyorum.

Bütün seçim bölgelerinde aday gösteren tek parti olarak gücünü daha da pekiştirmeye çalışan Ak Partinin şansı hâlâ var.

19-BTP

Bağımsız Türkiye Partisi

Kendi çalıp kendi söyleyen partilerden biri de BTP. Haydar Baş çok ilgi çekeceğini zannettiği söylemlerle partiyi götürmeye çalışıyor. Ama nereye kadar devam edecek bilemiyorum.

20-EMEP

Emek Partisi

Son sıralara aday partilerden bir daha… Bir değişiklik olabileceğini sanmıyorum.

21-HYP

Halkın Yükselişi Partisi

2007 seçimlerinde aldığı % yarımlık oy oranıyla büyük hayal kırıklığı yaşayan Yaşar Nuri Hoca, bu seçimlerde daha da gerilere düşecek gibi… Özel hayatıyla ilgili çalkantılar, hocayı seçmen nazarında gözden düşürdü.

Son sıraların bir başka adayı da HYP olacak.

*****

Görüldüğü gibi seçimler daha çok sırasıyla Ak Parti, CHP, MHP ve biraz da DTP arasında cereyan edecek. DP, DSP ve SP de bu üç partiye sürprizler yapmaya çalışacaklar…

Diğer 14 partinin figüranlıktan başka yapacağı bir şey yok. Bir de bazı kişilere kazandıracağı menfaat ve devlete yüklediği masraflar var. Daha ne olsun...