300 Spartalı

Thermophylai geçidini tutarak yüzbinlerce kişilik Pers ordusunu bozguna uğratmak için çabalayan 300 tane Spartalı savaşçının mücadelesini anlatan malum filmi izledim bugün. Filmin ırkçılık sosuna bulanmış sahnelerle dolu olduğuna ilişkin yorumları daha evvelden okumuştum ve aslında nasıl bir filmle karşılaşacağımı az çok bilerek tuttum sinemanın yolunu. Ancak itiraf edeyim ki bu kadarını beklemiyordum...

Arkeoloji eğitimi almış bir insan olarak Pers tarihi ve kültürü hakkında biraz bilgim vardır: Bu bilgilerime dayanarak diyebilirim ki bugünkü İranlıların atası olan Persler, filmde gösterildiği gibi barbar, vahşi ve onursuz yaratıklar değillerdi. Elbette Perslerin önce Anadolu’yu sonra da Yunanistan’ı işgal etmeye çalıştıkları ve Anadolu’nun 200 yıl boyunca Pers işgali altında kaldığı doğrudur; ancak Pers devleti bir İmparatorluktu ve topraklarını genişletme politikası tüm İmparatorluklar için ortaktır. Doğası gereği emperyalist ve işgalci olan İmparatorluklar, aksi durumda zaten İmparatorluk olmazlardı.

Persler, ilk olarak kendilerinden önce İran’da hakim olan Med devletini ortadan kaldırmışlar; sonra da Anadolu, Mısır ve Mezopotamya’yı ele geçirerek Yakındoğunun en önemli gücü haline gelmişlerdir. Deniz ticaretine tamamen hakim olmak ve Yunanistan’ın zenginliklerini ele geçirmek için bu ülkeye saldıran Pers ordusu, burada kralları Kserkses yönetiminde uzun yıllar savaşmış ve Yunanlılar kendi aralarında bir türlü birlik olmayı başaramadıkları için (Bu dönemde Yunanistan’da ve Batı Anadolu’da Yunan kent devletleri vardı ve her kent devleti kendi yasalarıyla yönetilirdi. Yunanlılar, Makedonya Kralı Büyük İskender zamanına kadar kendi aralarında siyasal birlik kuramamışlar, üstelik Yunan kentleri arasındaki zaman zaman savaşa dönüşen çekişmelerde devam etmiştir) bu savaşlar uzun süre devam etmiştir. Sonunda Yunan kent devletleri güçlerini birleştirerek Persleri ülkelerinden çıkarmışlar ama bunu başarabilmek için büyük kayıplar vermek zorunda kalmışlardır.

300 Spartalı filmi, Persler ile Yunanlılar arasında meydana gelen mücadelelerden birini; Thermopyhlai savaşını anlatıyor. Ancak bu savaşı anlatırken kullandığı dil ciddi anlamda ırkçılık kokuyor. Persleri cani, barbar, korkak ve çirkin; Yunanlıları ise yiğit, onurlu, yakışıklı ve kahraman olarak gösteren film, zaten bu özellikleriyle ciddiye alınma şansını bana göre baştan kaybediyor. Hele hele Pers kralı Kserkses’in kıyafetleri ve takılarıyla beyaz perde de arz-ı endam etmesinden sonra “eh yani bu kadar da olmaz” demedim desem yalan olur: Bilenler bilirler, Pers sanatında krallar asla o filmdeki gibi tasvir edilmezler: Pers kralları sakallı, uzun saçlı ve uzun giysilidir. 300 Spartalı filminde gösterildiği gibi kel kafalı, yarı çıplak gezinen ve punkçılar gibi yüzleri piercinglerle dolu yaratıklar değillerdir. Yüzyıllar boyunca Yakındoğu coğrafyasına hakim olan ve son derece zengin ve büyük bir kültür yaratan Perslerin bu şekilde tasvir edilmesi beni inanılmaz derecede rahatsız etti.

Sinema, popüler bir sanat türü olarak kitleler üzerinde büyük bir etkiye sahip. 300 Spartalı filmini izledikten sonra İran’a saldırmak için fırsat kollayan Amerika’nın kitleler üzerinde etkili olmak için sinema sanatının olanaklarından da yararlanmaya çalıştığı şeklindeki görüşe hak vermeye başladığımı söyleyebilirim.

Not: Resim galerisi http://movies.yahoo.com/ sayfasından alınan fotoğraflarla oluşturulmuştur.