6 EYLÜL SÖKE'NİN KURTULUŞU

6 EYLÜL SÖKE’NİN KURLUŞU

              KUTLU OLSUN

 6 Eylül 1922 Söke’nin düşman işgalinden kuruluşunun 99. yıldönümüdür.  Aradan bir asır gibi bir zaman geçti.  Bu mutlu günü bizlere armağan eden şehitlerimizi, gazilerimizi saygıyla ve rahmetle anıyorum. Mekânları cennet olsun.  

     Milli Mücadele tarihimizde Söke üç defa Yunanlıların işgaline uğramıştır. İlk işgal 1 Mayıs 1920’de, ikinci işgal 2 Şubat 1921’de ve üçüncü işgal ise 21 Nisan 1922’de İtalyanların şehri boşaltmaları üzerine aynı gün Yunan Kuvvetlerinin işgaliyle olmuştur. Yunanlılar Türklere ait ev ve bazı iş yerlerini yağmalar yapıp kaçmışlardır. İtalyan ve Yunanlıların işgali sırasında Söke ve civar köylerde Rumların Türklere karşı zulümleri devam etmiştir. Yunanlıların Söke ve civar köylerde yapmış oldukları zulüm ve bazı zayiatlarını yazıyorum:

• Haziran 1919’da Söke’nin Rum Mahallesinde Hancı Yenako, Rum Akkayköy Nahiyesi ‘ne un götürmekte iken, deveci olan Akçaçayalı Feyzullah yerli Rumlar tarafından bıçaklanarak öldürülmüştür.
• Söke Yunan mezalimi sırasında halkın çoğu göç etmek zorunda kalmış, Söke’nin nüfusu 360 kişiye düşmüştü.
• 14 Haziran 1919’da Akköy, Yoran (Didim), Boralıdağı Mahallesinden Balcı Koca Mustafa Rum çeteleri tarafından öldürülmüştür. Yine Söke’ye bir saat mesafede 26 kişi, Gümüş Yeni köyde 18 kişi ve Tatarlar Köyü’nde 721 kişi vahşice vurularak öldürülmüştür.
• Yine Söke’nin işgali sırasında Rum Çeteleri ve saldırıları devam etmiş,  9 Mayıs 1922’de 30 kişilik bir Rum Çetesi İzmir, Manisa, Arasındaki Demiroluk mevkiinde bir otomobil durdurarak yolculardan 150 kişi gasp edilmiştir.  

• Rumlar ağaçlı, Ferikler ve Yoğurtçular köylerini basarak yağmalama yapmışlardır. Tahtalı Köyü’nde bir erkeği öldürmüşlerdir. Bir kadına da dağa kaldırmışlar, genç kışların da namusunu kirletmişlerdir.
• Söke’yi işgal eden Yunanlılar bir yandan katletmeye başlamışlar ve bir yandan da Rumlara silah ve cephane vermişlerdir.
• 5 Temmuz 1919’da Söke’nin Kemer Köyünde (Sarıkemler’de), Menderes Köprüsünde 7 vatandaşımızın elleri bağlanarak öldürülmüştür,  Cesetleri Menderes’e atmışlardır. Yine Ayasuluğ civarında 40 kadar Türk’ü daha öldürmüşlerdir.

Söke’nin işgali sırasında Yunanlıların yapmış oldukları zulüm ve mezalimleri sadece bunlardan ibaret değildir. Ben sadece birkaçını yazdım.  ( Geniş bilgi için:   Yunan Mezalimi /               İzmir, Aydın, Manisa, Denizli  ( 1919-1923), Doç. Dr. Mustafa TURAN, Ankara 1999- Atatürk Kültür Merkezi Yayınları ) 

Bu tarihi bilgileri ve önemli günleri sadece bir bayram veya bir anma günü bağlamında kutlamak yeterli değildir.  Bu gibi tarihi günleri ilgili bilim adamları tarafından öğrencilerimize, gençlerimize ve halkımıza öğretmeliyiz. Genç kuşaklarımız bunları unutmamaları gerekir. Söke’nin düşman işgali sırasında kahraman Söke halkı ile birlikte başta Yörük Ali Efe, Sökeli Cafer Efe, Sökeli Hüseyin Efe, Sökeli Ali Efe gibi kahramanlarımızı unutmamalıyız. Söke’nin kurtuluşunda emeği geçen tüm efelerimizle birlikte Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve onunla birlikte kahramanca canlarını feda eden silah arkadaşlarını ve kadın, erkek tüm şehit ve gazilerimizi saygıyla anıyor ve mekânları cennet olsun diyorum. Ayrıca gazetemiz Söke Ekspres 1962 ‘de yayın hayatına girmiştir. Kurucuları arasında yer alan Zeki Yavaş, Şevki Gemicioğlu, Muharrem Bora, Mahbup Kılıç ve Halil Özşarlak’ı da rahmetle anmadan geçemeyeceğim. Söke Ekspres’in 60.Yılını en iyi dileklerimle kutluyor; tüm emeği geçenlere, yazı ailesine sağlıklı günler ve başarılar diliyorum.

Sözlerimi vatanperver Söke halkına armağan ettiğim SÖKE OVASI başlıklı şiirimle bağlamak istiyorum:  

          SÖKE OVASI

Sen güzel Aydın’ın şirin ilçesi

Dillere destandır Söke Ovası

Küheylan yelesi, aslanpençesi

Bağ, bahçe bostandır Söke Ovası

                       ***

 Beşparmak Dağı’nın eteklerinde

Hititler, İyonlar eserlerinde

Arılar bal yapar peteklerinde

Ne sıcak vatandır Söke Ovası

                       ***

Zeytin, pamuk, tütün, yeşil ovası

Bafa Gölü, Azap, Aslanyaylası

Güllübahçe, Didim ve Bağarası

 Geline fistandır Söke Ovası

                      ***

 Didim’i Millet’i ve Yenihisar’ı

Apollo Mabedi, Agora Garı,

Yeltepe’den eser bir hoş rüzgârı

 içilmiş kaftandır Söke Ovası

                      ***

Sazlıköy’ü, Akçakaya,  Özbey’i

Akçaşehir Söke olmuş besbelli

Çal zurnacı Kerimoğlu Zeybeği

Köylere sultandır Söke Ovası

                      ***

  Atburgaz’ı, Tuzburgaz’, Balat’ı

  Bayırdam’ı, Güneyyaka, Çavdar’ı

  Karaatlı, Nalbantlar’ı, Avşar’ı

  Düşmana dumandır Söke Ovası

                      ***

Burunköy, Çalıköy, şirin havası

Suyu tatlı Gölbent, yiğit obası

Doğanbey uzakta, Çamlık arası

Nakışlı mintandır Söke Ovası

                      ***

Tarihe şan vermiş Aydın Efesi

Erenler Ocağı Kavas Dedesi

Granta Tepesi, Şarlak Deresi

Sevgiye fermandır Söke Ovası

                      ***

Güzeltepe, Serçin, Kisir, Kaygılı

Çalışlı, Yeşilköy efe saygılı

Pamukçular, Sayrakçı, köyler (in) gülü

Gençleri civandır Söke Ovası

                 ***

 Karac ( a )hayıt, Özbaşı, iniş, yokuşlu

 Yenidoğan, Sofular Yörük bakışlı

 Demirçay, Avcılar kilim nakışlı

 Dertlere dermandır Söke Ovası

                   ***

 Efeler diyarı erdir zaferde

Erkeği, kadını coşar siperde

Büyük Menderes’in aktığı yerde

 Kocaman harmandır Söke Ovası

                   ***

 Karakaya, Köprü alan, Yuvaca

Sarıkemer, Akçakonak, Savuca

Ağaçlı’dan Argavlı’ya Yamaç’a

Garibe mekândır Söke Ovası

                  ***

Yeter artık GÜLER, sözün kararda

Atam görünüyor  dokuz Şubatlarda

Hacı Ziya Bey’i, İlyas Ağa’da

Bir başka destandır Söke Ovası…(1)

                          Abdülkadir GÜLER 

• 1- Sökeli Şairler, Yazarlar – Güldeste /

                Abdülkadir Güler, Ankara- 1998

• 2- Eylül Sonrası – Şiirler, Abdülkadir Güler, Söke 2016
• 3- Söke’de İz Bırakanlar /Araştırma, İnceleme, Biyografi,
•      Abdülkadir Güler, Söke, 2017   

              Abdülkadir GÜLER 

              2  Eylül 2021-  SÖKE