6 Eylül Söke'nin kurtuluş Bayramı

6 Eylül Söke’nin düşman İşgalinden kurtuluşunun 89. yıldönümüdür. Bunu milletçe törenlerle kutluyoruz. Şehitlerimizi, gazilerimizi minnetle ve şükranla anıyoruz. Bilindiği gibi milli mücadele tarihimizde özellikle Ege Bölgesi'nin düşmanlar tarafından işgal edilmesi İzmir’de, Aydın’da, Manisa’da, Denizli'de, Ödemiş’te ve özellikle Nazilli’de, Söke’de halkımıza önemli ölçüde zayiatlar verildi. Bu yörede bulunan halkımızın efe, zeybek ve kızanlarıyla dik duruşu ve düşmanlara başkaldırışı destanlaşan öyküsü hiçbir zaman yadsınamayız. 

Bu milli mücadele tarihimizde Söke üç defa Yunan işgaline uğramıştır. İlk işgal 1 Mayıs 1920’de, ikinci işgal 2 Şubat 1921’de ve üçüncü işgal ise 21 Nisan 1922’de İtalyan’ların şehri boşaltmaları üzerine aynı gün Yunan kuvvetlerinin işgaliyle olmuştur. Anadolu’da Yunan İşgali başlamadan önce Söke havalisinde Sisam ve diğer adalardan sızan Rum eşkıyaları köyleri basarak halka zulümler yapmakta, Türklere ait yağmalar da yapıp kaçmaktaydılar. Bazı yerlerden askeri depolardan silah ve cephane alıp gasp ediyorlardı. Rum işgalinin bu işgale hükümete güç durumda bırakıyordu. İtalyan ve Yunanların işgali sırasında Söke ve civar köylerde Rumların Türklere karşı zulümleri devam etmiştir. 

Yunanların Söke ve civarını işgali sırasında yapılan bazı zayiat ve zulümleri yazıyorum: 

* 1 Haziran 1919’da Söke’nin Rum Mahallesi’nde Hancı Yenako, Rum Akköy Nahiyesi’ne un götürmekte iken, devecisi olan Akça kayalı Feyzullah yerli Rumlar tarafından bıçaklanarak öldürülmüştür. 

* Söke Yunan mezalimi sırasında halkın çoğu göç etmek zorunda kalmış, Nüfusu 360 kişiye düşmüştü. Bunların da hayatlarından emin olmadıkları anlaşılmıştır. Söke’ye bir saat mesafede 26 kişi, Gümüş Yeni Köy’de 18 kişi, ve Tatarlar Köyü’nde 72 kişi vurularak şehit edilmiştir. 

* 14 Haziran 1919’da Akköy, yoran ( Didim ), Boralı dağı Mahallesi’nden Balcı Koca Mustafa Rum Çeteleri tarafından öldürülmüştür.... Yine Söke’nin Yunanlılar tarafından işgali sırasında Rum Çeteleri ve saldırıları devam etmiş, 9 Mayıs 1922’de 30 kişilik bir Rum çetesi İzmir, Manisa, arasındaki Demir oluk mevkiinde bir otomobili durdurarak yolculardan 150 lira gasp edilmiştir. Soygun sırasında ihtiyar bir yolcunun parmağındaki altın yüzüğü da zorla almışlardır ve hakaretlerde bulunmuşlardır. 

* Rumlar Ağaçlı, Ferikler ve yoğurtçular köylerini basarak yağmalama yapmışlardır. Tahtalı Köyü’nde bir erkeği öldürmüşlerdir. Bir kadını dağa kaldırmışlardır. Yine Kızılca Köyü'nde bir kadını ve bir erkeği öldürmüşlerdir. Genç kızların ırzlarına utanmadan girmişlerdir. 

* Söke ’yi işgal eden yunanlılar bir yandan katletmeye başlamışlar ve bir yandan Rum çetelerine ve Ermenilere silah vermek suretiyle destek vermişlerdir. 

* Yine Söke’nin ağaçlı Köyü’nde Hatipoğlu Mustafa’nın kız kardeşi Hatice, Bekirzade’nin kızı Zübey'de, Palamutçu ailesinin kızlarının namuslarını kirletmişlerdir. Bunların bir kısmını da öldürüp kuyulara atmışlardır. Yine Söke’nin işgali sırasında Türk kadınları Yunan askerlerini eğlendirmek için ısrarla dansa zorlanmış ve hatta itiraz edenlerin ırzlarını lekelemek suretiyle öldürmüşlerdir. Söke’nin bazı sözü geçen varlıklı ailelerini esir almış ve onları Atina’ya götürmüşlerdir. 

* 5 Temmuz 1919’da Söke’nin Kemer Köyünde( Sarıkemer )'de Menderes köprüsünde yedi Türk vatandaşımızın elleri bağlanarak öldürülmüştür. Cesetleri Menderese atılmıştır. Yine Ayasuluğ civarında 40 kadar Türkü daha öldürdükleri bilinmektedir. 

* Bunlar sadece Yunanlıların ve Rum Çetelerinin Söke’nin işgali sırasında meydana gelen zulümlerden ve katliamlardan birkaçıdır. Söke'nin İşgali sırasında Başta Yörük Ali Efe, Sökeli Hüseyin Efe ve Sökeli Cafer Efe, Ali Efe olmak üzere Söke’ halkının kahramanca direnişleri ve dik duruşları sayesinde 6 Eylül 1922 günü bu işgalden kurtulmuştur. 

* 6 Eylül 2011 Salı günü saat 09.00’dabaşlayan Çelenk sunumu ve İstiklal Marşı’ndan sonra kutlamalar başladı. Zengin bir programla Söke Cumhuriyet meydanında şanına yakışır bir kutlama gerçekleşti. Belediye başkanı Necdet Özekmekçi günün anlamına uygun bir konuşma yaptı, Söke Belediyesi’nin Halk oyunları ekibi Mustafa Avcıoğulu yönetimindeki halk oyunları ekibi yöresel oyunlarla bir hayli alkış aldı. Geçit töreninden sonra kutlamalar son buldu. 

Söke’nin düşman işgalinden kurtuluşunun 89. Yıldönümünde bu büyük bayramı ve bu güzel vatanı bize armağan eden başta Gazi Mustafa Kemal Atatürk, onun silah arkadaşlarını ve bu uğurda şehit olan kahraman askerlerimizi minnetle yâd eder, şehit ve gazilerimizi rahmetle, saygıyla anıyorum. 

Sevgili Sökeli hemşerilerimizin bu kutlu ve mutlu bayramlarını en içten dileklerimle kutlar selam ve saygılarımı sunuyorum… 

Kaynaklar: 

Yunan Mezalimi ( İzmir, Aydın, Manisa, Denizli - 

( 1919-1923 )-Doç.Dr.Mustafa Turan Ankara 1999.s.174, 178. 

Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.