A Harfinde Bir Müzik, D Harfinde Renk Görüyorsanız Sinestezi Olabilirsiniz

Sinestezi ilk duyduğum yer Adam Fawer'ın Empati kitabı olmuştu. Zaten bu yazarın kitapları dikkatimi hep çekmişti. Olasılıksız ve Empati başta olmak üzere.

 

Sinestezi; Yunanca kökenli bir kelime olup birleşik duyu anlamına geliyor. Sinestezi hastalarında herhangi bir duyunun uyarımı otomatik olarak başka bir duyu algısını tetikliyor. Daha açık bir deyişle, renkleri duyup, şekilleri tadıp, sesleri koklayabiliyorlar.

 

Çok ilgimi çeken bir konu olmuştu. Okuduğum kadarıyla da olumsuz ciddi bir etkisi yok. Düşünsenize, kulaklıkla müzik dinliyorsunuz ama gözünüzün önünde her bir nota da renk dolaşıyor ve notalar karıştıkça renk cümbüşü oluyor.

 

Her neyse ben sinestezi ile ilgili bilgi vermeye devam edeyim…

 

2 çeşit sinestezi bulunuyor;  Sonradan kazanılan ve nedeni çözülemeyen şeklinde. Sonradan kazanılan sinestezi başka bir hastalığın varlığında ortaya çıkıyor. Örneğin, epilepsi hastalarında bu tür duyular (koklama, görme, işitme, duyma, dokunma) arası geçişler de gözlenebiliyor. Nedeni henüz çözülemeyen sinestezide ise her 25.000 kişiden birinde görülen, ender bir durum. Kafadan alınan darbeler, birtakım kimyasalların kullanımı ya da beyindeki orta temporal lobun hasarı da geçici sinestezik durumlara neden olabiliyor.

 

Sinestezi hastalarının deneyimleri farklı duygular içerdiğinde çeşitlilik gösterse de, Profesör Lawrence Marks göre hastaların çocukluk ve yetişkinlik dönemlerinde sergiledikleri davranışların benzer olduğuna dikkat çekiyor. Sinesteziye yatkın belli bir insan tipi yok ama istatistiklere göre kadınlar erkeklere oranla bu hastalığa daha yatkınmışlar.

 

Birçok ünlü sinestezik vardır: Vladimir Nabokov, Amy Beach, Gyorgy Ligeti, Joachim Raff, Henrik Wiese, Franz Liszt, Olivier Messiaen, Konstantin Saradzhev ve bilim adamı Nikola Tesla ile fizikçi Richard Feynman bunlardan sadece bir kaçıdır. 

 

Tabi arada müzisyenlerde var: Pharrell Williams, John Mayer, Stevie Wonder, Kanye West ve Billy Joel gibi.

 

Aslında hepimiz de bir parça sinestezi var şöyle ki; iki şekil düşünün biri yuvarlak köşeli büyük, diğeri sivri köşeli ve küçük.  Şimdi size iki isim söyleyeceğim ve sizce hangisinin ismi hangisinin? Bir şeklin adı buba, diğerinin adı ise kiki.

 

Eğer ki yuvarlak köşeli büyük olana Buba, sivri köşeli ve küçük olana Kiki diyorsanız sizde de bir parça sinesteziklik var demektedir. Çünkü cevabı verirken bilmeden şekillerle, sesleri bağladık: sivri köşeli küçük şekil ile sert ve kısa sesler, yuvarlak köşeli büyük şekil ile yumuşak sesler algılıyoruz.

 

Tabi konu güzel ama asıl soru şu; Sinestezi bir hastalık mı yoksa bir hediye mi?

 

Sevgiyle Kalın...