Allah'ın Zati Subuti Sıfatları

A) ALLAH’IN ZATİ SIFATLARI:

 

1-Vahdaniyet (Allah Birdir)

 

“İşte Rabbiniz Allah bu! O’ndan başka ilâh yoktur; O, her şeyin yaratanıdır. O’na kulluk edin, O her şeye vekildir.”[1] Allah (c.c) birdir, O’ndan başka İlah yoktur. Ayetlerde bildirildiği gibi; eğer Allah’tan başka ilahlar olsa idi her ilah kendi üstünlüğünü ispatlamak için uğraşır, düzen bozulur kargaşa olurdu: “Allah evlat edinmemiştir; O’nunla beraber hiçbir ilâh da yoktur. Aksi takdirde her ilâh kendi yarattığını sevk ve idare eder ve bir gün mutlaka onlardan biri diğerine galip gelirdi. Allah, onların yakıştırdıkları şeylerden münezzehtir.”[2] Eşi benzeri olmayan, tek olan varlık yalnız Allah’tır: “De ki; O Allah bir tektir.”[3] İnsanların bazıları Allah yok diyebildikleri gibi, bazıları da birden fazla ilah var diyerek şirke girmişlerdir. Allah’ın olmaması nasıl akla mantığa ters ise, birden fazla olması da aynı şekilde akla aykırıdır. Nasıl ki en basit yönetimlerde bile iki veya üç baş olmuyorsa, kâinat ve yönetimi de tek olan Allah’a aittir. “O, öyle bir Allah’tır ki, kendisinden başka hiçbir ilah yoktur. O, malik ve sahiptir, münezzehtir, selâmet verendir, emniyete kavuşturandır, gözetip koruyandır, üstündür, istediğini zorla yaptıran, büyüklükte eşi olmayandır. Allah puta tapanların ortak koştukları şeylerden münezzehtir.”[4] İnsanlar nefislerinin ve şeytanlarının oyunlarına kapılarak, çıkarları için birçok din uydurmuşlardır. Allah bu şekilde inanmayı yasaklamış ve sapıklık olduğunu söylemiştir. “Allah ile birlikte başka bir ilaha tapıp yalvarma! O’ndan başka ilah yoktur. O’nun zatından başka her şey helak olacaktır. Hüküm O’nundur ve siz ancak O’na döndürüleceksiniz.”[5] 

 

2-Beka (Allah Ebedidir)

 

Allah ölümsüzdür. “Sen, ölümsüz ve daima diri olan Allah’a güvenip dayan. O’nu hamd ile tespih et. Kullarının günahlarından haberdar olarak O yeter.”[6] Sonlu (fani) olan her şey yok olacaktır. Allah’ın yaratması böyledir. Ölümlü olma Allah’ın yarattığı şeylere mahsustur. Ölümsüzlük ise Allah’ın zatına mahsus bir sıfattır. Başka hiçbir şeyde ölümsüzlük yoktur. “O’nun zatından başka her şey helak olacaktır. Hüküm O’nundur ve siz ancak O’na döndürüleceksiniz.”[7] “Daimi bir hayat sahibi ancak O’dur. O’ndan başka ilâh yoktur. Onun için dini halis kılarak O’na, hep O’na yalvarın. Hamd, âlemlerin Rabbi olan Allah’a mahsustur.”[8] “Yer üzerinde bulunan her şey fânidir. Yalnız celâl ve ikram sahibi Rabbinin yüzü (zatı) baki kalacaktır.”[9] 

 

3-Kıdem (Allah Ezelidir)

 

Hiçbir şey yok iken Allah var idi. O’ndan evvel hiçbir şey yoktu. Allah her şeyin yaratıcısı ve sahibidir. O ilk olmasa idi yaratılmış olurdu ki bu Allah’ın zati sıfatlarına aykırıdır. “O ilktir, sondur, zahirdir, batındır. O her şeyi bilendir.”[10] 

 

4-Muhalefetün Li’l- Havadis (Allah Hiçbir Şeye Benzemez) 

 

“O göklerin ve yerin yaratıcısıdır. O sizin için kendi nefsinizden eşler ve hayvanlardan da çiftler yaratmıştır. O, sizi bu düzen içerisinde üretip çoğaltıyor. O’nun benzeri olan hiçbir şey yoktur. O, her şeyi işitir ve görür.”[11] Allah her şeyi yaratandır. Elbette ki yarattığı hiçbir şeye benzemez. Yarattığı kainatta uyguladığı sanatın güzelliğine baktığımızda deriz ki; “Ya Rabbi, seni eksik ve noksan sıfatlardan tenzih ederiz.” Çünkü yarattıkları bu kadar güzelse Kendinin güzelliği tahmin bile edilemez. “O, göklerin, yerin ve aralarındakilerin Rabbidir. O halde, O’na ibadet et ve O’na ibadet etmekte sabırlı ol. Hiç sen Allah’ın ismini taşıyan başka birini bilir misin?”[12] Tüm yaratılanlar eksik, sınırlı, yetersiz, O’na muhtaçtır. Tam olan, sınırsız olan, her şeye yeten, muhtaç olmayan, dengi olmayan Allah’tır. “O’nun dengi ve benzeri yoktur.”[13] 

 

5-Kıyam Bi-Nefsihi (Allah Kendiliğinden Vardır) 

 

Allah’ın varlığı başka bir varlığa ve hiçbir mekana muhtaç değildir. Bizler gibi var olmak için anne babaya da ihtiyacı yoktur. Çünkü o ezeli ve ebedidir. “De ki; O Allah bir tektir. Allah eksiksiz, sameddir. (Bütün varlıklar O’na muhtaç, fakat O, hiç bir şeye muhtaç değildir.) Doğurmadı ve doğurulmadı.”[14] Biz sınırlı aklımızla Allah’a ait olan zati ve subuti sıfatları anlamakta güçlük çeker, aciz kalırız. 

 

6-Vücud (Allah Vardır)

 

Kavram olarak vücut: Allah’ın zihnin dışında gerçekliğinin bulunduğunu ve mevcudiyetinin zorunlu bir varlık (vacibü’l-vücud) olduğunu belirtir. “Andolsun ki onlara, gökten su indirip, onunla ölümünün ardından yeryüzünü canlandıran kimdir?” diye sorsan, mutlaka, “Allah” derler. De ki: (Öyleyse) hamd Allah’a mahsustur. Fakat çokları akıllarını kullanmazlar.”[15] Aklını iyi niyetle kullanan bir insanın Allah’ın var olduğunu anlamaması mümkün değildir. Allah’ın evrendeki yarattığı her şey O’nun varlığını gösteren birer ayettir. “Şüphesiz ben Allah’ım, benden başka hiçbir ilâh yoktur. Onun için bana kulluk et ve beni anmak için namaz kıl.”[16] 

 

B) ALLAH’IN SUBUTİ SIFATLARI:

 

1-İrade (Allah Dilediğini Yapar)

 

Allah’ın iradesi hiçbir şarta, kanuna bağlı olmadan, sadece “ol” demesiyle gerçekleşir. “(Meryem): ‘Ey Rabbim, bana bir beşer dokunmamışken benim nasıl çocuğum olur?’ dedi. Allah: ‘Öyle ama Allah dilediğini yaratır, bir şeyin olmasını dilediğinde ona sadece “ol!” der, o da hemen oluverir.’ dedi.”[17]  

Her neyi dilerse onu yapar, yaratır. Bu O’nun şanındandır. “Görmedin mi, göklerdeki kimseler, yerdeki kimseler; güneş, ay ve yıldızlar; dağlar, ağaçlar, bütün hayvanlar ve insanlardan birçoğu hep Allah’a secde ediyor. Birçoğunun üzerine de azab hak olmuştur. Allah kimi hor ve hakir kılarsa artık ona ikram edecek yoktur. Şüphesiz Allah dilediği şeyi yapar.”[18] Allah’ın iradesinin (dilediğini yapmasının) sonu, sınırı, imkânsızı yoktur. Olmayacak sandığımız pek çok şey O’nun istemesi ile bir şekilde oluverir. 

“Zekeriyya: ‘Ey Rabb’im, benim nasıl oğlum olabilir? Bana ihtiyarlık gelip çattı, karım ise kısırdır.’ dedi.

Allah: ‘Öyledir, fakat Allah dilediğini yapar.’ buyurdu.”[19] Allah her şeye kadirdir, dilediğini istediği şekilde yapandır. “De ki: Ey mülkün sahibi Allah’ım! Sen mülkü dilediğine verirsin, dilediğinden de onu çeker alırsın, dilediğini aziz edersin, dilediğini zelil edersin. Hayır Senin elindedir. Muhakkak ki, Sen her şeye kadirsin.”[20] 

 

2-Hayat (Allah Diridir)

 

“O daima diridir (Hayy), bütün varlığın idaresini yürütendir (kayyum). O’nu ne gaflet basar, ne de uyku. Göklerde ve yerde ne varsa hepsi O’nundur. İzni olmadan huzurunda şefaat edecek olan kimdir? O, kullarının önlerinde ve arkalarında ne varsa hepsini bilir. Onlar ise, O’nun dilediği kadarından başka ilminden hiç bir şey kavrayamazlar. O’nun kürsüsü, bütün gökleri ve yeri kucaklamıştır. Onların her ikisini de görüp gözetmek O’na bir ağırlık vermez. O çok yücedir, çok büyüktür.”[21] Allah sonsuz ve sınırsız bir kudretle hayat sahibidir. Her şey O’nun hükmündedir. Yarattığı canlıların diriliği gibi ölümlü değil, ölümsüzdür. Canlılığı hiçbir zaman sekteye uğramaz. “Allah, kendisinden başka ilah olmayan, hayy ve kayyûmdur.”[22] O hayatın, diriliğin kaynağıdır. Yaratarak istediği her şeye hayat veren O dur. “Sen, ölümsüz ve daima diri olan Allah’a güvenip dayan. O’nu hamd ile tespih et. Kullarının günahlarından haberdar olarak O yeter.”[23] 

 

3-İlim (Allah Her Şeyi Bilir)

 

“De ki, göğüslerinizdekini gizleseniz de, açığa vursanız da Allah onu bilir. Göklerde ne var, yerde ne varsa hepsini bilir. Hiç şüphesiz Allah, her şeye kadirdir.”[24] Allah ilmin sahibidir. Her şeyin bilgisi O’ndadır. Bilmediği hiçbir şey yoktur. O’ndan gizli hiç bir şey olmaz. “Gaybın anahtarları O’nun katındadır, onları O’ndan başkası bilmez, karada ve denizde olanları O bilir ve bir yaprak düşmez ki, onu O bilmesin; ne toprağın karanlıklarında bir tane, ne de kuru ve yaş hiçbir şey yoktur ki, o her şeyi açıklayan Kitap’ta bulunmasın.”[25] Bizim sınırlı aklımızla O’nun ilminin tamamını anlamamız mümkün değildir. Ancak O’nun bize bildirdiği kadarını anlarız. Herkesin anlayışı maneviyatı kadardır. Allah’ın ilmi yaratmasındaki hikmet, kâinatı ne kadar mükemmel yarattığını ve yönettiğini anlamamız için, yani Kendine hayran olup, O’na tapmamız içindir. “Şüphesiz ki, kıyamet saatinin bilgisi Allah yanındadır. Yağmuru O yağdırır, rahimlerde ne varsa O bilir. Hiçbir kimse yarın ne kazanacağını bilmez. Hiçbir kimse hangi yerde öleceğini de bilemez. Şüphesiz ki Allah her şeyi hakkıyla bilir, her şeyden haberdardır.”[26] 

 

4-Basar (Allah Herşeyi Görür)

 

Allah’ın her şeyi görmesi, her şeyden haberdar olmasıdır. O’na hiçbir şey gizli kalmaz. İnsanların O’ndan bir şey saklaması mümkün değildir. “Siz namazı hakkıyle kılmaya bakın ve zekatı verin! Kendi nefsiniz için her ne hayır yaparsanız, Allah katında onu bulursunuz. Muhakkak ki, Allah bütün yaptıklarınızı görmektedir.”[27] Biz bu dünyada Allah’ı görmesek de O bizi her an görüyor. Öyle ise O’nun bizi gördüğünü bile bile günah işlememiz nasıl bir gaflettir.“Bununla beraber Allah, insanları kazandıkları (günahlar) yüzünden hemen yakalayıverseydi, yeryüzünde hiçbir canlı bırakmazdı. Fakat onları belli bir süreye kadar erteliyor. Nihayet ecelleri gelince gereğini yapar. Şüphe yok ki Allah, kullarını görmektedir.”[28] “Ayetlerimiz hakkında doğruluktan ayrılıp inkâra sapanlar bize gizli kalmazlar. O halde ateşe atılacak olan mı daha hayırlıdır, yoksa kıyamet günü güven içinde gelecek olan mı? İstediğinizi yapın. Şüphesiz ki Allah, yaptığınız şeyleri hakkıyla görür.”[29] 

 

5-Semi (Allah Her Şeyi İşitir) 

 

Allah’ın duyuları bizimki gibi sınırlı olmadığı için, sınırsız bir şekilde her şeyden haberdardır. “Allah size, emanetleri ehline vermenizi ve insanlar arasında hükmettiğiniz zaman adaletle hükmetmenizi emrediyor. Allah, bununla size ne güzel öğüt veriyor. Şüphesiz ki Allah her şeyi hakkıyla işiten, hakkıyla görendir.”[30] Bizi konuşmalarımızdan sorumlu tutar. “Allah, zulme uğrayanların dışında, çirkin sözün açıkça söylenmesinden hoşlanmaz. Allah her şeyi hakkıyla işiten, hakkıyla bilendir.”[31] 

 

6-Kelam (Allah Söz Söyler)

 

Allah peygamberlerine ya açıktan ya da vahiy, ilham ve rüya yolu ile konuşur. Resullerine kutsal kitaplarını vahiy ile göndermiştir. Bizlere de bu kitapları vasıtasıyla söz söyler: “Daha önce sana anlattığımız peygamberlerle, anlatmadığımız başka peygamberlere de (vahyettik). Ve Allah Musa ile de konuştu.”[32] Allah dinimizi kemale erdirmiş ve Kur’an’ı bize hediye etmiştir. Ve hiç kimsenin kuranı  değiştiremeyeceğini söyler: “Rabbinin sözü hem doğrulukça, hem de adaletçe tamamlanmıştır. O’nun sözlerini değiştirebilecek hiç kimse yoktur. O, işitendir, bilendir.”[33] O’nun kelamı sayısız ve sonsuzdur. “Eğer yeryüzündeki ağaçlar hep kalem olsa, deniz de mürekkep olsa ve ardından yedi deniz daha eklense yine de Allah’ın kelimeleri yazmakla tükenmez. Şüphesiz ki Allah çok güçlüdür, hüküm ve hikmet sahibidir.”[34] Kur’an Allah’ın kelam sıfatının tezahürüdür. Yani mahluk değildir: “Allah, size Kitab’ı (Kur’an’ı) açıklanmış olarak indirdiği halde, ondan başka bir hakem mi arayayım? Kendilerine kitap verdiklerimiz, o Kur’an’ın, gerçekten Rabbin katından hak olarak indirilmiş olduğunu bilirler. O halde sakın şüphe edenlerden olma.”[35] 

 

7-Tekvin (Allah Yaratıcıdır)

 

 Allah tüm âlemleri “ol” demesiyle yaratan, sınırsız kudrete sahip yegane yaratıcımızdır. “Gökleri ve yeri, yerli yerince yaratan O’dur. Bir şeye ‘ol’ dediği gün hemen oluverir. O’nun sözü haktır. Sur’a üfürüldüğü gün de mülk ancak O’nun dur. O, gizliyi ve açığı bilendir. O, hikmet sahibi, her şeyden haberdardır.”[36] 

Her şeyi yoktan var eden O dur. Yine var ettiği her şeyi de yok edecek olan O dur. “Allah’ı nasıl inkâr edersiniz ki, ölü idiniz sizleri diriltti. Sonra sizleri yine öldürecek, sonra yine diriltecek, sonra da döndürülüp ona götürüleceksiniz.”[37] “Şüphesiz Rabbiniz Allah gökleri ve yeri altı günde yarattı, sonra Arş üzerine hükümran oldu. O, geceyi durmadan onu kovalayan gündüze bürüyüp örter; güneş, ay ve yıldızlar emrine amadedir. İyi biliniz ki yaratma ve emir O’nun dur. Âlemlerin Rabbi olan Allah ne yücedir.”[38]

 

8-Kudret (Allah’ın Her Şeye Gücü Yeter)

 

“Mutlak hükümranlık elinde bulunan Allah, yüceler yücesidir ve O’nun her şeye gücü yeter.”[39] 

Allah sonsuz ve sınırsız kudrete sahiptir. Bu dünya hayatını yarattığı gibi ahiret hayatını da yaratacağını bildirir. “De ki: ‘Yeryüzünde gezip dolaşın da, Allah ilk baştan nasıl yaratmış bakın. İşte Allah bundan sonra (aynı şekilde) ahret hayatını da yaratacaktır.’ Gerçekten Allah her şeye kadirdir.”[40] 

O’nun yüce kudretine, yarattığı şeyleri tefekkür ederek hayran oluruz. Her şeye gücünün yettiğini görürüz. “De ki: “Ey mülkün sahibi Allah’ım! Sen mülkü dilediğine verirsin, dilediğinden de onu çeker alırsın, dilediğini aziz edersin, dilediğini zelil edersin. Hayır Senin elindedir. Muhakkak ki, Sen her şeye kadirsin.”[41] 

 

------------------------------

1-En’am Suresi 102. Ayet 2-Mü’minun Suresi 91. Ayet 3-İhlas Suresi 1. Ayet 4-Haşr Suresi 23. Ayet 5-Kasas Suresi 88. Ayet 6-Furkan Suresi 58. Ayet 7-Kasas Suresi 88. Ayet 8-Mü’min Suresi 65. Ayet 9-Rahman Suresi 26.27. Ayetler 10-Hadid Suresi 3. Ayet 11-Şura Suresi 11. Ayet 12-Meryem Suresi 65. Ayet 13-İhlas Suresi 4. Ayet 14- İhlas Suresi 1.2.3. Ayetler 15-Ankebut Suresi 63. Ayet 16-Taha Suresi 14. Ayet 17-Al-i İmran Suresi 47. Ayet 18-Hac Suresi 18. Ayet 19-Al-i İmran Suresi 40. Ayet 20-Al-i İmran Suresi 26. Ayet 21-Bakara Suresi 255. Ayet 22-Al-i İmran Suresi 2. Ayet 23-Furkan Suresi 58. Ayet 24-Al-i İmran Suresi 29. Ayet 25-En’am Suresi 59. Ayet 26-Lokman Suresi 34. Ayet 27-Bakara Suresi 110. Ayet 28-Fatır Suresi 45. Ayet 29-Fussilet Suresi 40. Ayet 30-Nisa Suresi 58. Ayet 31-Nisa Suresi 148. Ayet 32- Nisa Suresi 164. Ayet 33-En’am Suresi 115. Ayet 34-Lokman Suresi 27. Ayet 35-En’am Suresi 114. Ayet 36-En’am Suresi 73. Ayet 37-Bakara Suresi 28. Ayet 38-Araf Suresi 54. Ayet 39-Mülk Suresi 1. Ayet 40-Ankebut Suresi 20. Ayet 41-Al-i İmran Suresi 26.Ayet