AÇIK FİKİRLİLİK

“İlerleme kaydedebilmek için, açık fikirli olmamız gerekiyor. Kendimle ilgili gerçeği bulabilmek için, bunu zaten bildiğimi söylemeyi bırakmalıyım. Eğer ne için orada durduğunu anlamayı başaramadıysam, yolumda duran kayayı asla yerinden kaldırmamalıyım.”[1]

İnsan ilişkilerinde açıklık; güven, duygudaşlık ve inanma duygusu kadar önemli ve gereklidir.

Çünkü açıklık; insanın kendisi ve başkaları ile açık olma durumudur. Ki bu durum; insanı ilişkilerde duruluktur.

Hayatta sadeliktir. Konuşmada akıcılıktır. İkili iletişiminde samimiyettir. Kendine has özgünlüktür. Davranışlarda sağlamlılıktır. Halde ve sözde tutarlılıktır.

Açık fikirli insan, fikre açık olduğu için üretken insandır. Bu tür insanlar olaylara ya da kişilere karşı önyargısızdır. Asla peşin hükümlü değildir. Fikir sahibi olmadığı konu hakkında konuşmaz. Bilmeden konuşmayı; söz ve zaman israfı sayar. Olayları ‘hikmet’ nazarıyla okur. Bir yargıya varmadan önce görüneni değil, görünmeyen kısımları da anlamaya çalışır.

Açık fikirli insan, müsamahalıdır. Anlayışlıdır. Sabırlıdır. Alabildiğine entelektüel, kültürlü, bilgili, görgülü hatta yüzlerce insanın imrendiği biri olduğu halde, aksi fikirliliğini hiçbir beklentiye ve korkuya kapılmadan ifade etmekten çekinmez.

Bir fikrin var olması, onun hayata yani pratiğe dökülmesini gerektirir. Bu, o fikrin en doğal hakkıdır. Fikrin bir başka hakkı da onu açık bir şekilde ifade etmektir. İfade edilmeyen bir fikir saklı kalır ve eleştirilemez. Eleştirilemeyen, tartışılmayan bir fikrin budanmamış ağaçtan farkı yoktur.

Açık fikir, o fikrin dallanıp budanmasına ve düşünen beyinlerde yer bulup yayılmasına vesile olur.

Düşünülen bir fikri savunmak, o düşünceye hayat vermek, yalpalamadan, çekinmeden ve geri planda durmadan savunmak çok zordur.

Açık fikirli olmak, aynı zamanda analitik düşünme yeteneği kazanmış olan, bütün varsayımları ele alıp, kişilerin doğrularını hoşgörüyle karşılayan kişi olmak demektir.

“Her zaman doğruyu konuş ama her doğruyu her zaman ve zeminde konuşma!”[2]

Açık fikirli insan, düşünce süzgecine sahiptir. Okuduğu, duyduğu herhangi bir fikri bu düşünce süzgecinden geçirir. Zararlı duygu ve düşünceleri elenir, temizlenir.

Fakat kısır döngü içindeki insan, kuşlar gibi ne bulduysa, herhangi bir süzgeçten geçirmeden, doğrudan ondan gıda bekleyene sunar. Neyin ne olduğunun farkındadır. Onun için açık fikirli insan asla ve alsa körü körüne herhangi bir düşünceye saplanmaz.

Açık fikirli insan nettir. İleri görüşlüdür. Eski ile yeniyi mantıklı bir şekilde bağdaştırıp tahminler yapar ve hayattaki problemlere karşı bu yönde çözümler üretir.

Kime sorulursa sorulsun hiç kuşkusuz insanlar, karşısındaki insanın açık sözlü olmasını ister.

Açık fikirlilik ya da açık sözlülük, herhangi bir düşünceyi safça kabul etmek değil, yeni şeyler öğrenmeye dair pozitif bir tutumdur. Öğrenilen, duyulan veya dinlenilen her şeye ve duruma “Evet” mührü vurmak değildir.

Bilgileri doğru veya yanlış olma ihtimalini bir tutarak değerlendirmeye alır ve üzerinde düşünmeye değer bulur. Kuyumcu titizliği ile düşünmeden, araştırmadan ve tartmadan ne hepsine “Hayır, bunlar saçmalık” ne de doğrudan “Evet” der.

Öğrendiği yeni bir bilgiyi, sahip olduğu ‘bilgi terazisi’nden ve ‘düşünce süzgecin’den geçirir.

Açık fikirli insan, ne kadar çok şey bildiğinin farkında olduğunu gibi birçok şeyi de bilmediğinin farkındadır. İşte bu farkındalık ve açıklık, açık fikirli insanın “önyargı” tuzağına düşmesine engel olur.

Açık fikirli insanın bir diğer özelliği de iyi bir dinleyici olmasıdır. Çünkü o, “Kâinat Kitabı”nı çok iyi okuyandır. İki kulağın, iki gözün ve bir ağzın ne anlama geldiğinin bilincindedir. Bu bilinç, onun birçok insanın yaşadığı dinleme ile konuşma dengesini tutturamama sıkıntısından kurtarmaktadır.

****

Sâfi, bilirsin: ‘Dervişin fikri neyse zikri de odur!’ diye bir kelam-ı kadim var… Önce fikir… Sonra zikir… Nihayet ise icrayı faaliyet! Fikir; akla bir şekilde gelip takılarak onu meşgul etmeye başlayan düşünce… Zikir; bunun akıldan kalbin tamamına sirayet edip yayılması ile daimî şiddetteki düşünme haline inkılap olması… İcrayı faaliyete gelin; daimî bir hal alan bu düşünme vaziyetinin tesirinin had safhaya ulaşarak o şeyi hayata geçirip uygulamaya zorlaması!