İş akdi feshinde feshin "Son çare" Olma ilkesi

İşçi işveren ilişkilerinde en önemli konulardan birisi iş akdini sonlandırmadaki usul ve esaslardır. Nitekim geçersiz yapılan bir fesih sonrası işveren ciddi tazminat yükleri ile karşı karşıya kalabilmektedir. İşe iade davalarında işverenin gözden kaçırdığı ve bu nedenle birçok davanın kaybedilme nedeni, “Feshin Son Çare Olması” İlkesinin atlanmasıdır.

İş kanunun 18 maddesinde “Otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır.”  Denmektedir. Tabi burada merak edilen, hangi nedenlerin geçerli neden olduklarıdır. Bu nedenler işyeri dışı nedenler olabileceği gibi işyeri içi nedenlerde olabilir,

İş yeri içi sebepler; yeni çalışma yöntemlerinin uygulanması, işyerinin daraltılması, yeni teknolojinin uygulanması, işyerlerinin bazı bölümlerinin iptal edilmesi, bazı iş türlerinin kaldırılması gibi sebepler olabilir.

İşyeri dışından kaynaklanan sebepler, sürüm ve satış olanaklarının azalması, talep ve sipariş azalması, enerji sıkıntısı, ülkede yaşanan ekonomik kriz, piyasada genel durgunluk, dış pazar kaybı, hammadde sıkıntısı gibi sebeplerle işyerinde işin sürdürülmesinin olanaksız hale gelmesi  olabilir

Bu uygulamaya giderken işverenden beklenen feshe en son çare olarak bakmasıdır. Bu nedenle geçerli sebep kavramına uygun yorum yaparken sürekli olarak fesihten kaçınma olanağının olup olmadığı araştırılmalıdır.

Yargıtay da kararlarında, çalışanın, başka bir bölümde değerlendirilme imkanının olup olmadığı, fesihten önce ve sonra davacının yapabileceği işler için aynı nitelikte yeni işçi alınıp alınmadığı, daha açık bir anlatımla feshin son çare olarak uygulanıp uygulanmadığı, feshin geçerli nedene dayanıp dayanmadığının belirleyerek çıkacak sonuca göre bir karar vermektedir.

Feshin Son çare olarak uygulanması konusunda Güncel Yargıtay kararı şu şekildedir.

YARGITAY

7. HUKUK DAİRESİ

Esas No. 2013/10947

Karar No. 2013/7651

Tarihi: 25.04.2013

İşletmenin, işyerinin ve işin gereklerinden kaynaklanan sebeplerle sözleşmeyi feshetmek isteyen işverenin fesihten önce fazla çalışmaları kaldırmak, işçinin rızası ile çalışma süresini kısaltmak ve bunun için mümkün olduğu ölçüde esnek çalışma şekillerini geliştirmek, işi zamana yaymak, işçileri başka işlerde çalıştırmak, işçiyi yeniden eğiterek sorunu aşmak gibi varsa fesihten kaçınma olanaklarını kullanması, kısaca feshe son çare olarak bakması gerekir.

YARGITAY.

9. HUKUK DAİRESİ

Esas: 2007/24415

Karar: 2007/38774

Tarih: 24.12.2007

Mahkemece, feshin son çare olması ilkesinin göz önünde bulundurulmadığı, davalı işverenin objektif işgücü ihtiyacı değişmediği halde eski işçileri çıkardığı, büyük bir holding olan ve ….. Şirketler grubunda yer alan davalı işverenin, davacı işçiyi işletme içerisinde veya diğer şirketler grubundaki herhangi bir işletmede çalıştırılma olanağının bulunup bulunmadığının araştırılmadığı gerekçesi ile davacının işe iade isteğinin kabulüne karar verilmiştir.

Kenan ACUR

Çalışma Hukuku Eğitmeni

kenan.acur@gmail.com

06.11.2014