Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

16 Haziran '06

 
Kategori
Ekonomi - Finans
 

Ne olacak bu dövizin hali?

2001 Krizinden sonra çapaya bağlı kur sisteminden serbest dalgalı kura geçilince sistemin yeni olması ve gelişen ülkelerde nasıl yürüyeceğine dair fazla deneyimin olmaması ve sistemin olmazsa olmazı merkez bankası bağımsızlığının ne tür etkiler yapacağı konusundaki acemilikle birleşince serbest dalgalı kur sistemini çoğumuzla ‘dalga geçen sistem’ yaptı.

Bizler dövizde kuluçkaya yatarken geçen senelerde el oğlu 1,650 TL’den Türkiye’ye döviz satıp uzun vadede hazine bonosu,devlet tahvili alırken spekülatörlerde kısa vadede kur oynaklığından açığa satışla para kazandılar.


Aşağıda dalgalı kurun nasıl çalıştığını göstermek isteyen bir çalışma var,(Callum Henderson’un Currency Strategy adlı kitabından alınmıştır),bilginize sunuyoruz.

Serbest Dalgalanan Kur İçin Bir Model

I-Serbest dalgalı kur sisteminde yüksek hareket kabiliyetine sahip sermaye akımları faiz veya sermaye kazancı olarak getiri vaat eden yerli paralara veya onlarla ilgili varlıklara (bono,tahvil,hisse,gayrimenkul gibi) gelerek o parayı değerlendirirken faizini de azaltmaya zorlarlar.Sonuç olarak bu dönemde varlık fiyatları ile yerli para arasındaki ilişki artar,sermaye akımlarındaki pozitif artış hem nominal hem reel yerli para değerlenmesine yol açar.

Sermaye akımı olarak iki tane ana akım vardır:

i-Temel verilere bağlı gelip giden sermaye akımları,
ii-Eğilim(trend) takip eden spekülatif sermaye akımları.

II-Çoğu spekülatör ,hepsi olmasa bile, eğilime göre hareket eder,böylece temel makro verilere göre hareket eden yatırımcıların yerli paraya dönüş artışı devam ettikçe eğilim takip eden spekülatörler risksiz gördükleri yerli paraya girerek sermaye akımlarını daha spekülatif hale getirir.Yerli para değerlendikçe faiz daha da düşer ve sermaye akımlarındaki girişler artar, böylece ödemeler dengesinin diğer tarafı (mal ve hizmetler dengesi) bozulmaya başlar.Ödemeler dengesi dengede olmak zorunda olduğundan sermaye akımları fazlası artan cari işlem açığını kapatmalıdır.Aynı şekilde aşırı artan yerli para değeri dış dengede bozulmaya sebep olacaktır, şimdilik bu bozulma temel makro verilere göre hareket eden yatırımcıları rahatsız etmez (dövize dönmelerine sebep olmaz) çünkü bu spekülatif akımlarla rahatça dengelenmektedir.Bu kendini besleyen süreç daha fazla spekülatörün ülkeye gelmesine neden olur.

III-Temel yatırımcılar ve spekülatörler farklı amaç ve ölçülere sahiptirler,temelciler uzun vadede düzenli sermaye kazancı ararken spekülatörler kısa,hızlı hareketlerle kar arar.Bu yaklaşım sürdükçe bir çok açıdan spekülatif hale gelir.Önce,spekülatörler arttıkça yerli paranın değerlenmesi sıcak parayı kolayca artırır, halbuki spekülasyon arttıkça temel verilere uygunluk azalır.Aynı şekilde, yerli paranın değerlenmesi uzadıkça dış ticaret dengesindeki bozulma zarar vermeye ve böylece temel akım çıkışlarına karşı spekülatif akım girişleri artmaya başlar. Yerli paradaki değer artışı dış dengede zarar veren bozulmaya sebep olmaktadır. Diğer yandan varlık yöneticileri, firmalar gibi temel yatırımcılar temel veriler nedeniyle artarak döviz risklerini kapatmaya başlamışlardır. Spekülatif akım girişlerinin temel akım yatırımcı çıkışlarını dengelenmesi giderek azalmaktadır. Bu iki akım arasındaki gerginlik yerli paradaki oynaklığını hızla artırır.


IV-Spekülatif akım girişiyle temel akım çıkışı arasındaki gerginlik arttıkça yerli para değerindeki sert düşüş ve yükselişlere sebep olur, ta ki sermaye akımındaki çıkışları girişlerin dengeleyemedikleri noktaya kadar. Bunun sonucu döviz arz ve talebinde dengesizlik oluşur,talep dengeyi sağlamak için çöker. Bu durumda spekülatif akım girişindeki sert ters dönüş temel akım çıkışlarından daha hızlı olur. Pazarda paranın değeri hem aşağıya hem yukarıya hareket ederken aşırı değerli yerli paranın değerindeki düzeltme temel verilere göre beklenenden fazla olur.Sonunda tekrar dengeye oturur ve yeni bir döngü başlar temel makro verilerdeki iyileşmeyi bekleyen temel akımlarla para yeniden değerlenmeye başlar. yerli paradaki hızlı değer kaybı kaybolan rekabet gücünü düzeltir. yerli paradaki aşırı değer artışının dış dengeyi bozması gibi yerli paranın değerinin aşırı düşmesi dış dengeyi düzeltir.Bu ya yerli paranın değerinin hızla düşmesi yada enflasyondaki sert düşüşlerle olur.En kolay ve etkili yol yerli paranın değerinin hızla düşmesidir.Bu düzeltme ve yerli parada değer düşüklüğü gerçekleşince dış denge olumlu etkilenecektir.

Biz ülke olarak bu modelin IV.safhasını tamamlıyoruz,süreç 2,3 ay sonra başa sarıp tekrar başlayacaktır ama bu süre YTL açışından sakin geçmeyecek,Cumhurbaşkanlığı seçimine kadar geçeçek süre ilave riskleri arttıracak.

Önümüzdeki aylarda açıklanacak temel ekonomik göstergeler,özellikle enflasyon ve ödemeler dengesi rakamları çok hassas ve önemli,şansımız dövizin bollaşacağı yaz aylarına giriyor olmamız.

R.Mundell’in bir sözünü söylemeden bitiremiyeceğim

“Ne yazık ki hem enflasyonu düşürecek hem dış ticareti dengeye getirecek bir kur düzeyi yoktur.”

Tunçkar

Cuma, Mayıs 26, 2006 3:53:28 AM

 
Toplam blog
: 25
: 1298
Kayıt tarihi
: 16.06.06
 
 

Trabzon doğumluyum. Uluslararası ve ulusal şirketlerde uzun süre finans yöneticiliği yaptım. Ekon..