Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

16 Nisan '07

 
Kategori
Basın Yayın / Medya
 

Spiker de bunu yaparsa !

Spiker de bunu yaparsa !
 

Spiker de Bunu Yaparsa

Geçtiğimiz günlerde haber bültenlerini takip ediyordum. Kanalları değiştirirken, müzik yayınının yanı sıra, haber ve programlara da ağırlık veren bir televizyon kanalının haber bülteni ve bülteni sunan spikeri dikkatimi çekti. Haberlerde zaman zaman bazı yanlışlar dikkatimizi çeker ve tepkimizi göstermeden yapamayız. İşte bu spiker de senelerdir spiker olmasına, bir üniversitede diksiyon dersi vermesine ve diksiyon ile ilgili bir konu açıldığında mangalda kül bırakmamasına rağmen o yapılmaması gereken yanlışı yaptı.

İstanbul Eski Milletvekili ???

Yanlış şuydu: Haber metninde " İstanbul Eski Milletvekili " ifadesi kullanılıyordu. Bu ifade kesinlikle yanlış bir ifade. İstanbul milletvekili bir isim tamlamasıdır. Türkçe dilbilgisi kurallarında da tamlamalar arasına asla sıfat girmez. Bu yüzden doğru ifade " Eski İstanbul milletvekili " olacaktır. Bazılarınız bu ifadenin yanlış olduğunu söyleyebilir. Belki de şöyle diyenler vardır. Eski sanki burada İstanbul'u niteliyor gibi.Yani, Eski İstanbul anlamı çıkıyor diyenleriniz olabilir. Hayır. Eski burada diğer kelimeler bir tamlama oluşturduğu için sadece İstanbul'u değil İstanbul milletvekili tamlamasını vurguluyor. Dolayısıyla doğru ifade " Eski İstanbul Milletvekili "olmalıydı.

Ancak, bu konuda herşeyi bildiğini söyleyen, karşılıklı konuşurken de küçük dağları ben yarattım edasıyla davranan bu haber spikeri, böle bir yanlışa düştü. Tamlama arasına sıfatı koyuverdi. Ortaya da kulak tırmalayıcı ve yanlış bir ifade çıktı: " İstanbul Eski Milletvekili "

Asıl konu, haber spikerliğine yıllarını vermiş bir insanın bu kolay bilgiden yoksun olması. Bunu bilmeyen bir haber spikerine ben haber spikeri demem. Haber spikeri sadece haberleri sunmaz. Haber metninde var olan yanlışları düzeltir; gerektiğinde haber yazar. Haber yazdığını söyleyen böyle birisinin haber spikeri olduğunu düşünmek bile istemiyorum. Ancak bu tip insanlardan çok fazla var. Türkçe'nin dilbilgisi kurallarından bihaber olan, ancak habercilik ve spikerlik deyince mangalda kül bırakmayan insanlar bir de üniversitelerde diksiyon öğretmenliği yapıyor. Bir düşünün bunların verdiği yanlış bilgilerle, yanlış bilgiler ile donatılmış birçok genç yetişecek.

Hanımefendi, Beyefendi Saçmalığı

Haber spikerlerinin yaptığı yanlışlar deyince aklıma gelen diğer bir şey de şu. Halen bir televizyon kanalında yapılan, haber spikerinin muhabire ya da muhabirin haber spikerine hitap etme şekli. Haber spikeri muhabire "X Bey bugün orada yaşananlar neler ? " diye bir soru sorarken " Bey " kelimesini kullanamaz. Bu bir haber bülteni, mahalle kahvesinde konuşmuyorsun. Haber spikeri muhabire ya adı ve soyadıyla hitap edecek ya da sadece adını söyleyecek. Dünyanın hiçbir yerinde böyle bir yayıncılık tarzı ve kuralı yoktur. Bu yayını yapan ve bu saçma sapan hitabı kullanan da televizyon kurallarını bir kenara bırakmış; sadece kendi grubuna hitap eden bir kanaldır. Ancak ne olursa olsun böyle bir yayın yapılmaz.Yayında böyle bir ifade kulanılmaz.

Dâhi mi Dahi mi ?

Yine haber spikerlerinin çok sık yaptığı yanlışlardan biri, iki kelimeyi birbirine karıştırmak. Birbirine karıştırılan kelimelerden biri dahi kelimesi.Dahi kelimesi, ile-bile anlamında kulanılacaksa, iki hece de kısa okunur. Ancak zeki, dehası yüksek bir insandan bahsediyorsak, o zaman da dâhi kelimesi uzun okunmalıdır.

Kâtil ve Katil Zanlısı Ayrımı

Yine haber bültenlerinde, en sık yapılan yanlışlardan biri de katil ve katil zanlısı kelimeleriyle ilgili. Katil kelimesinin okunuşu uzundur. Kâtil, suçu mahkeme kararıyla kesinleşmiş kişi anlamına gelir. Ancak bazı spikerler, suçlu olduğu kesinleşmeyen, gözaltına alınan kişiler için bile kâtil kelimesini kullanıyor. Bu oldukça yanlış. Bunun yerine katil zanlısı kelimesi kullanılmalıdır. Buradaki katil ise kısa okunuşludur. Katil zanlısı demek ise, zanlı olduğu için katlettiği kesinleşmeyen kişidir. Yani, suçu kesinleşenlere katil, suçu kesinleşmeyen, sorgulanmak için gözaltına alınan kişilere de katil zanlısı denilmelidir.

Buradaki en önemli detay ise, katil zanlısı kelimesinin söylenirken, kısa okunması gerektiği.Çünkü katilin kelime kökü katl 'dir. Dilimize yabancı dilden geçen bir sözcük olduğu için, sesli türemesi olmuş ve kelime katl iken, katil olmuştur. Katil zanlısı derken de, katil kısmı kısa okunuşlu olmalıdır.

İlk paragrafta anlattığım gibi bu ve bunun gibi meşhur haber spikerlerinin yaptığı birçok yanlış var. Tabii ki, her haber spikeri yanlış yapıyor demiyorum ama bazıları gerçekten çok kötü. Bunu herkes görüyor. Bu yüzden bence bu insanların kendilerine haber spikeri ya da haberci demeden önce bir Türkçe sözlük ve bir Türkçe dilbilgisi kitabı alıp, yanlışlarını düzeltmesi gerekiyor. Çünkü, herkes haber spikeri olamaz; kolay kolay da haberci olamaz. Bunun için bilgi birikimi, kendini yenilemek, çok okumak ve mütevazı olmak gerekir. Yoksa bugün mangalda kül bırakmayanlar yarın unutulup gider. Saygılarımla.

 
Toplam blog
: 14
: 6889
Kayıt tarihi
: 23.06.06
 
 

Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik bölümünden mezun oldu. Lisans eğitimi sırasında çalı..