Astana’da Yeni Yatırım Dönemi

Genç ve iddialı bağımsız Kazakistan, yabancı yatırımcıları ülkeye çekmeyi amaçlayan kararlarının benzersizliğiile her zaman dünyanın gözünde olmuştur. 19 Mart 2019’da bunun temellerini atan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in görevinden istifa etmesine rağmen bu durum değişmeyecek görünüyor. Yeni Cumhurbaşkanı Kasım Jomart Tokayev döneminde de öncü rol devam edecek ve BDT ülkeleri için benzersiz bir proje olan Astana Uluslararası Finans Merkezi (AUFM) önemini korumayı sürdürecektir. Kazakistan kendi mahkemesi, tahkim, borsa ve kendi AUFM düzenleyicisinin yardımıyla, bölgesinde yatırım çekmenin “merkezi” olma iddiasından vazgeçmeyecektir.

Sovyet sonrasında Orta Asya bölgesi için bir finans merkezi, İngiliz hukuku ilkelerine dayanan bir hub, tercihli bir vergi rejimi ve bağımsız bir mali mahkemeye sahip bir mali organizasyonu birkaç yıl öncesine kadar hayal etmek bile zordu. Ancak, AUFM'nin başlatıcısı ve ana organizatörü olarak Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in ileri görüşlülüğü ve cesur politikaları bir hayali gerçeğe çevirmeye yetti.

BDT ülkeleri, Orta Asya ve tüm Batı ülkelerini kapsayacak bir şekilde bir finans merkezinin kurulması ve Anayasa güvencesiyle özel bir yasal statüsünün olmasıKazak liderinin kararlı tutumuyla ortaya çıktı. Nazarbayev AUFM'nin varlığını gerekli kararnameyle güvence altına alarak öncelikleri belirledi. Yatırımcılar için İngiliz hukukunun ilkeleriyle hareket edecek ve kendi yargı yetkisine sahip bağımsız bir yargı sisteminin oluşturulması sağlandı. Bu yargı sistemi, Kazakistan Cumhurbaşkanlığı makamından yapılan açıklamalara göre, çok sayıda yabancı uzmandan oluşuyor. Tüm bunlar Kazakistan'ın bir finans merkezi olarak dünyanın 20 gelişmiş finans merkezinin arasına girmesini sağlamak için yapılıyor.

Yabancı yatırımcılar için AUFM için çekici olan nedir? diye sorduğumuzda, her şeyden önce, uluslararası standartlara dayanan bağımsız finansal düzenlemeler dahil, bölge genelinde en görülmemiş avantajlı şartların mevcut olduğu ifade edilebilir. Buradaki kilit görevler, İngiliz hukukunda tanınmış uzmanlara ve uluslararası hukukçulara verilmiştir. Böylece ülkeye yatırım yapacaklara tarafsız ve adil bir yargılamanın garantisi verilmektedir.

Kazakistan’a yatırım yapacaklar için faydaların listesi uzun uzadıya anlatılabilir. Mesela, 50 yıllık bir süre için vergi indirimlerinden bahsedilebilir. AUFM katılımcıları, 1 Ocak 2066'ya kadar kurumlar gelir vergisi ve bireysel gelir vergisi ödemekten muaftır. İşadamlarına bir diğer kolaylık da basitleştirilmiş vize ve istihdam rejimidir. AUFM'nin yabancı çalışanları ve aile üyeleri, 5 yıla kadar geçerli bir giriş vizesi alabilirler. OECD, BAE, Malezya, Singapur ve Monako vatandaşlarının yanı sıra Kazakistan hükümeti tarafından belirlenen ülkelerin vatandaşları 30 takvim gününe kadar vizesiz giriş hakkına sahiptir. Ve küçük fakat hoş bir jest de, A sınıfı ofislerine ilk iki yıl için ücretsiz kiralama imkanının sunulmasıdır.

İşte bu şekilde Kazakistan, yabancı yatırımcılara azami ihtimam göstermekte ve olumlu bir yatırım ortamı oluşturmak ülkenin siyasi ve ekonomik önceliklerden biri haline gelmiş bulunmaktadır. Ülkedeki yabancı girişimcilerin sorunlarını çözmek için öncelikle, özel bir Yatırım ve Kalkınma Bakanlığı kurulmuş ve bu bakanlığın çalışmaları neticesinde yatırımcılar için kamu hizmeti almak kolaylaştı ve idari engeller de azaltıldı. Geri kalan işlevler ve yetkiler, Ulusal Ekonomi Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı'na devredildi. Tüm bunlara Kazakistan Cumhurbaşkanı Nazarbayev'in sağlam temellere dayalı olarak ülkede oluşturduğu çok yönlü bir dış politikayı da eklersek, Kazakistan'ın tekliflerinin büyük talep görmesi ve iş forumları ve yeni sözleşmelerle sona eren dış ziyaret ve zirvelerin Astana'da olması şaşırtıcı değildir.

Yapılan tüm çalışmaların meyveleri gün be gün alınmaktadır. Açılması öncesinde bile kayıtlı 55'ten fazla şirket bulunan Astana Uluslararası Finans Merkezi (AUFM) Başkanı Kairat Kelimbetov 'a göre, üye şirket sayısı 2020 yılında 500’ü aşmış olacaktır.

Kelimbetov, “Finansal kurumlardan vergi toplamadığımız göz önüne alındığında, bizim için, verimin önemli bir göstergesi gelen yatırımcı sayısının büyüklüğünde olacaktır” demektedir. Yatırımcı için cazip şartlar oluşturulmadan bu yatırımların asla Kazakistan'a gelmeyeceğine inanan Kelimbetov onlarca milyar dolar tutarındaki yatırımların yeni iş imkânlarını oluşturması, halkın satın alma gücünde artışın meydana gelmesinin kendileri için büyük bir artı olacağına işaret etmektedir.

Bu arada, Batılı uzman çevreleri de dünyada Avrupa ile Asya arasında yeni bir finansal köprü ortaya çıktığı fikrini destekliyorlar. Kazak yetkililerinin tahminlerine göre, AUFM milyarlarca dolarlık yatırımları ülke ekonomisine çekecektir. Elbette Kazakların bu tahminleri iddialı olarak değerlendiriliyor, ancak mevcut şartlar göz önüne alındığında oldukça uygulanabilir olarak da görülüyor. Astana, yatırımcılar için rekabetin her gün arttığının farkındadır ve dünya ekonomisinin bugünkü gerçekleri doğrultusundaki talepleri karşılayan ürünler ancak yatırım çekebilir. Kazakistan’da şimdi işbaşında olan Cumhurbaşkanı Tokayev de, Nazarbayev’ten devir aldığı bu anlayışla, finans sektörünün gelişmesini devam ettirmeye öncelik vermektedir.