Avrupa Kooperatifleri ve Mülteci Sorunu

 Mülteci sorunu dendiğinde herhalde son yıllarda dünyada Türkiye kadar büyük sorunlar yaşayan ve ağır bedeller ödeyen bir başka ülke yoktur. Çevremizde bizi de içine alan büyük siyasi ve ekonomik oyunlar sonucu içine düştüğümüz tuzak ülkemize zor günler yaşatmaktadır. Neredeyse 4 milyonu aşan bir mülteci nüfusu karşısında hepimiz şaşkınız. Sokaklarımız ve caddelerimiz adeta mülteciler ile doldu. Kendi insanımıza aş iş ve konaklayacak yer ararken bir anda ülkemiz bir tarafta kamplarda yaşayan yüzbinleri aşan mülteci, diğer yanda şehirlerde sokakta, gecekonduda ya da bir köhne apartman dairesinde yaşayan insanlar komşumuz oldu. Büyük şehirler başta olmak üzere her yanımız caddelerde dilenen mülteciler yanında trafik lambalarında araçlardan dilenen çocuklarla doldu. Sahillerimiz insanlık dramlarının yaşandığı yüzyılın utanç tabloları haline geldi.

Tamamına yakını Müslüman olan göçmenler Müslüman ülkelere göçmek yerine batı ülkelerine göçmek için ülkemizi kullanmaya başladılar. Neredeyse 50 yılı aşan süredir beklediğimiz AB’ye tam üyelik karşısında Türk göçmenlerden korkan AB yönetimi ikinci dünya savaşından sonra en büyük mülteci akını ile karşılaştı. Topraklarımız bölgedeki mültecilerin akın ettikleri Avrupa ülkelerine göçmek için ülkemizi köprü olarak kullandıkları bir tablo ortaya çıktı. AB ülkeleri de bu vahim tablo karşısında çözüm aramaya koyuldular. Ulusal ve Uluslararası Sivil Toplum örgütleri de karşılaşılan sorunlara çözüm olacak çalışmalar içine girdiler.

20 Nisan 2016 tarihindeBelçika, Brüksel’de tarihi bir kütüphanede ICA Avrupa Kooperatifleri 2016 Yılı Genel Kurulu gerçekleştirildi. Toplantı programı kapsamında konu bazında güncel global sorunlar konusunda toplantılar yapılırken bir oturumda da mülteciler konusu ele alındı. Dünyada ve Avrupa’da büyük insanlık dramlarının yaşandığı göçler ve mülteciler konusunu ele alındı. Avrupa’nın tarihinde karşı karşıya kaldığı en büyük göç karşısında kooperatiflerin yaklaşımları, sorunların çözümü noktasında yapılan çalışmalar değerlendirildi.

Toplantının açılışında yapılan açış konuşmalarda ICA Avrupa başkanı Dirk J. Lehnhoff yaptığı konuşmada Kooperatiflerin insanların zor durumlarla karşı karşıya olduğunda dayanışma, kendine yardım ve kendini sorumlu hissetme duygularını taşıdıkları yapılar olduğunu belirtti. Avrupa'da mülteci krizinin önünde binlerce insanın bu yüzlerce en acil ihtiyaçları ile başa çıkmak için çözüm anahtarının dayanışma olduğunu ifade etti. İnsanları bina duvarlarının ardına koymak yerine insanlara kendi onurunu ve hayatlarını geri vermek gereklidir dedi. Konuşmasında kooperatifleri insanların gerçek ihtiyaçlarına odaklanarak insanlara barınma, eğitim ve istihdam sağlama konusunda uzun deneyimlerden sonra kurduklarını. Önümüzdeki aylarda, Avrupa'da en çok etkilenen ülke olarak, örneğin Türk kooperatifleri ile bir araya gelmek, Avrupa etrafında kooperatifleri ile nasıl çalışılacağı konusunda fikir alışverişinde bulunmak istedikleri açıkladı.

ICA Başkanı Monique Leroux’te yaptığı konuşmada Bugün Dünya’nın ve Avrupa’nın ikinci Dünya Savaşı'ndan bu yana görülmeyen düzeyde yerinden edilmiş mülteci krizi ile karşı karşıya kaldığını, Avrupa'da ICA üyelerinin çözümler üzerinde çalışırken görmekten memnun olduklarını ve desteklediklerini ifade etti. 

Oturumun başlangıç konuşmasını dünya kooperatifçilik hareketinin önemli isimlerinden Coop UK Genel Sekreteri Ed Mayo yaptı. Konuşmasına başlarken kaç kişinin memleketi dışında çalıştığını sordu. Neredeyse tüm salon memleketinden başka bir şehirde yaşıyor ve çalışıyordu. Bu ince esprinin ardından, yaşadığımız ülkede dahi bir başka şehirde yaşamanın zorluklarını dile getirdi. Birde insanların her şeyini geride bırakarak başka ülkelere göçmesinin yaşattığı ruh haline dikkat çekti. Dünyada yaşanan savaşlar siyasi çekişmeler ve ekonomik zorluklar ile birlikte yaşanan savaşların yaşattığı travmaları anlattı. Kooperatifler olarak mültecilerin içinde bulundukları ruh halinin iyi anlaşılması ve kooperatifçilik ilkelerinin insani sorumluluğu içinde mültecilere destek olunması gerektiğini açıkladı. Bu yönde Avrupa’da kooperatiflerin işbirliğinin önemini dile getirdi.  

Danimarka kooperatifi Kooperatione’nin CEO’su Susanne Westhausen’in yönettiği toplantının konuk konuşmasını Avrupa Parlamentosu Üyesi ve Kalkınma Komitesi Başkan Yardımcısı, Yunanlı Milletvekili Stelios Kouloglou yaptı. Yunanistan’da İtalya’da ve makendonya’da yaşanan mülteci akının etkilerini ve yapılan çalışmaları dile getirdi. Türkiye’nin sorunu büyük bir ağırlıkla yaşadığını belirterek, iki ülke arasında ortak çalışmalar yapıldığını ifade etti. Sorunun bir ülke tarafından çözülmesinin mümkün olmadığını, diğer Balkan ülkelerinde de sorunlar yaşandığını, bu konuda ülkeler arası işbirliği yapılmasının büyük önem taşıdığını, AB’nin bu konuda çözüm geliştirmeye çalıştığını açıkladı. 

Bu konuşmadan sonra İsveç Konut Kooperatifleri üst örgütü olan HSB Başkanı Anders Lago söz aldı. İsveç’te ve diğer ülkelerde mültecilere yönelik yaptıkları çalışmaları açıkladı. İtalyan sosyal kooperatiflerinden Coop Auxilium temsilcisi Filistin kökenli Akram Zubaydi, Coop Agora’nın temsilcisi Simona Binello, Coop Pietra Alta Servizi temsilcisi Roberta Tumiatti İtalya’da Güney Afrika’dan gelen mültecilerin yaşadıkları sosyal sorunları ve ihtiyaçlarını görsel dokümanlarla dile getirerek, kooperatif olarak yaptıkları çalışmaları ifade ettiler. Kooperatiflerin mültecilere yönelik sosyal çalışmaları dile getirdiler.

Tarım Kredi Başkanı Selahattin Söz aldı. Avrupa’da yaşanan mülteci sorunun uygulanan politikalardan kaynaklandığını, temelde sorunun çözümü için politikaların gözden geçirilmesini ifade ederek, sorunun kalıcı çözümü için ortak hareket edilmesinin gerekliliğini ifade etti.

Daha sonra İsrail Kibbuzt hareketinden Mully Dor yaptığı konuşmada ülkede Arap ve Yahudi kökenli insanların yer aldığı yönetim yapısı içinde mültecilere yardım yapıldığı, mültecilerin bir kısmının Irak’tan diğer kısmının Afrika ülkelerinden geldiğini söyledi. Son olarak TMKB’den Hüseyin Polat söz aldı. Ülkemizdeki mevcut durumu özetledi. Bu konuda bir toplantının yapılması gerektiğini açıkladı. Konu ile ilgili, bir projenin yapılabileceğini belirtti.

Avrupa’daki Kooperatifçiler İsveç, İtalya, İsrail, Yunanistan ve Türkiye'den Güney Avrupa'daki son 18 ay içinde mültecilerle yaşananları anlattılar. Özellikle sosyal kooperatiflerin ve emek kooperatiflerinin uygulamalar ile ilgili etkili çalışmaları toplantıya damgasını vurdu. Kooperatifler arası dayanışmanın ne denli önemli olduğu ön plana çıktı.  Önümüzdeki aylarda mülteci sorunlarının çözümü noktasında kooperatifler neler yapabilecekleri ile ilgili yeniden bir araya gelme konusunda karara vardılar.

Özetle dünya kooperatifçilik hareketinin soruna duyarsız kalmadığını gösterdiler. Toplantıda bölgemizde mülteci yükünü taşıyan ülkelerin başında gelen ülkemizdeki durumu da değerlendirdiler. Birlikte çözüm bulunması noktasında birleştiler. Mülteciler sorunu nedeniyle ülkemizin karşı karşıya kaldığı şartlarda Avrupa kooperatifleri ile işbirliği ülkemiz içinde önemlidir. Sadece devletin çabası ile mültecilerin karşılaştığı sorunların çözümü mümkün değildir. Avrupa'da kooperatiflerin içinde yer aldığı STK'larda ilgili resmi kuruluşlara gönüllü katkı sağlamaktadır. Ülkemizdeki kooperatiflerde konunun insani bir konu olduğunu unutmadan, imkânları ölçüsünde kooperatifler arası işbirliği içinde sorunun çözümünde ilgili kuruluşlara destek vermelidir.