Bebek mamasında ve süt ürünlerinde kullanılan süt tozundaki melamin katkısı

Süt, hayatın her evresinde sağlıklı beslenmede en temel besindir. Bebeklikten yaşlılığa vücudun gelişmesi, güçlenmesi için gereken besin öğelerini bünyesinde barındıran, kemik sağlığı için çok önemli gıda maddesi ve en iyi kalsiyum kaynağıdır. Hatta dünyanın en yararlı içeceği diyebiliriz.

Anne sütünün bebekler için ne kadar önemli olduğunu biliyoruz. Anne memesinin sıcak güvenli sütünden kesildikten sonra da insanoğlu ömrü boyunda süt ve süt ürünlerini kullanmaya devam eder. Çocuklarda ve yaşlılarda kemik gelişimi ve sağlığı için her öğünde süt veya süt ürünlerinden birinin kullanılması tavsiye edilir.

Sütü nereden temin ediyoruz?

Marketlerde raflarda dizi dizi sıralanan çeşitli markaların ürettiği pastörize dediğimiz UHT nitelikli (ultra yüksek ısı)  ambalajlı sütler. Cam şişedeki günlük sütler. Ya da eskiden olduğu gibi sütçülerin açık olarak sattığı çiğ süt. İneğin memesinden direkt sağılıp kapılarımıza sütçüler tarafından getirilirdi her sabah eskiden. Kaynatıp kullanırdık.

Bir de sütün buharlaştırılıp uçurularak elde edilen süt tozu var. Bebek mamalarında genellikle kullanılıyor. Ve anne memesinden kesilen çocuklar için devam sütü denilen mamalarda. Kahve üzerine süt yerine de krema olarak kullanılıyor.  

Sütün önemine kısaca değindikten sonra en önemli konuya gelmek istiyorum. Haber sitelerinde dolaşırken bir makale ilişti gözüme. Çiğ Süt Üreticileri Tüketicileri Grubu, 2010 Ekim ayında bir basın bildirisi yayınlamış. Özet olarak şöyle denmekte;

“Yediğiniz yoğurt, içtiğiniz süt, çocuğunuza aldığınız kurabiye ve hatta çikolatada bizim ürettiğimiz çiğ süt değil, Çin’den veya AB’ den  ithal ve içeriğinde melamin olduğunu bildiğimiz süt tozu olacak. Ayrıca AB’ye uyum sürecinde ülkemiz de EFSA adlı gıda kuruluşunun standartlarını benimsedi ve EFSA, süt tozunun 1 kilogramında 2 Miligram melamin olmasına müsaade etmekte!

AB’ nin gıda tüzüğü düzenleme kuruluşu EFSA’ nın  benimsediği her düzenlemeyi  Tarım Bakanlığı’mıza bağlı Ulusal Gıda Kodeks Komisyonu da benimsemekte olduğundan AB’ de  süt tozu üretiminde beher kiloda 2 miligram melamin ‘’ kabul edilebilir değer ‘’ olarak görülmektedir.Peki, melamin nedir?Petrol türevi bir madde olup bildiğimiz tabak yapımında kullanılır. Süte katıldığında sütün içeriğindeki protein oranını göstermeye yarayan bir maddedir.  Melamin kanserojendir.
Dolayısıyla mesele nerede? Melamin biraz fazla katıldığında sütteki proteini olduğundan yüksek göstermeye yarar: yani adi bir hilenin de aracıdır. Hatırlayacaksınız, 2008 yılında gazetelerde okudunuz, Çin’de 3 bin civarında çocuk melamin katılmış süt tozundan hastalandı ve 6'sı öldü. Gene geçen yaz okudunuz, Çin’de 103 ton melamin katılmış süt tozu yakalandı ve Amerika süt tozu ithalatını bu ülkeden durdurdu. Raflardan ürünler toplatıldı. Biz ise daha geçen hafta Çin’le fevkalade ticaret koşulları anlaşması imzaladık ve aynı tarihlerde de süt tozu ithalatına izin verdik!”

Ankara Üniversitesi Gıda Bölümü de yaptığı açıklamada bunun zorunlu olduğunu ifade etmiş o zaman.

Şimdi iki yıl sonra bu konu yine gündeme geldi. Şunun için; Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, EFSA’dan aldığı talimat ile midir nedir bilinmez, toz halindeki bebek gıdalarında ve devam sütlerindeki (süt tozu ) ‘’melamin‘’ katkısında değişikliğe gitti ve EFSA’nın istediğini yaptı. Resmen 19 Aralık 2012 tarihli Resmi Gazete ile bu konuyu onadı. Çiğ Süt Üreticileri Tüketicileri grubunun iki yıl önceki basın bildirisini de resmen onamış oldu.

Erciyes Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Mahmut Doğan da şöyle demiş; “Türkiye’de süt tozu geniş bir ürün yelpazesinde kullanılıyor. Ucuz olduğu için Ukrayna ve Çin’den ithalat yapılıyor. Hollanda, Almanya ve Y. Zelanda’dan raf ömrü dolmak üzere olan süt tozları getirtilerek düşük maliyetli peynir yapılıyor”. Doğan, “Süt tozundan yapılmış sütle çiğ süt besin değeri olarak birbirinin yerini tutmaz. Vitamin ve besin değerlerinde azalma olur. Şu anda süt, istismara açık ” diye belirtmiş.

Onkolog Yavuz Dizdar’da şu anda marketlerde raflarda satılmayı bekleyen UHT sütlerin kanserojen olduğunu ileri sürüyor.

Dolayısıyla, yediğimiz peynir, tereyağı, yoğurt gibi gıdalar, içtiğimiz ambalajlı sütler, içinde süt içeren dondurma, tatlı vb. gibi ürünler, bebeklerimize yedirdiğimiz mamalar, devam sütü tozları hep kanserojen madde mi içeriyor? Bunun akıllara gelmesi bile insanın kanını donduracak türden.

Çin’den alınan her ucuz üründe oyuncaklar dâhil kanser yapıcı katkılar olduğunu hep duyduk, konuştuk. Arkasında Made in China ya da PRC yazan etiketli ürünlerden uzak durmaya çalıştık. Ne yazık ki pazarlarda ucuz fiyatla satılan her ürünün altında bu etiket çıktı. Halk fiyatı uygun diye aldıkça aldı. Çin malları pazarları istila etti.

Şimdi bebek mamalarının ve devam sütlerinin içindeki süt tozunun içindeki yasal melamin maddesinin biraz fazla olduğunu kim nereden bilecek. Bunu kontrol edecek bir mekanizma var mı?

Farkındaysanız ağzı açılan yoğurt ve sütler uzun süre dolapta tazeliğini koruyor, bozulmuyor. Normal olarak 2 gün içinde tüketilmediği takdirde bozulması lazım. İçindeki katkı maddelerinin fazla olduğundan değil midir bu durum?

Açık süt almayın diye sürekli uyardılar bizi ve almak istesek bile artık büyük şehirlerde yaşayanlar olarak hiç bir yerde bulamaz olduk. Evde yoğurt yapmak istiyorum örneğin, bebek için elzem çünkü, ambalajlı sütlerle gerçekten olmuyor. Eskiden sütçü kapıma gelirdi, alır kaynatır yoğurdumu yapardım. Eskisi gibi açık süt alıp kaynatıp yapmak istiyorum. Ama bulamıyorum. Evde yoğurt yapma hürriyetim kayboldu anlayacağınız.

Bebeğimize mama diye aldığımız ürünlere ne kadar güveneceğiz? Ve hangi marka iyi ürün, nereden bileceğiz? Cevaplarını bilen var mı?

Ve artık bu bilgilerden sonra süt içmek için biraz düşüneceğim.

Sağlıklı günler dilerim.

Şükran Okyay Demirtaş