Bildiğimiz kelimelerden ingilizce öğrenelim

Herkese Merhabalar,
Günlük hayatta kullandığımız birçok kelime; ya Arapça, Farsça gibi doğu toplumlarından veya Fransızca, İngilizce gibi Latin kökenli dillerden dilimize kazandırılmıştır. Bunlardan birebir aynı olanlarını bilmemize rağmen; bazı kelimelerin yabancı kaynaklı olabileceğini düşünmemekteyiz.

Örnek bir kelime seçtim. Odor kelimesini sorduğumda; yıllarca İngilizce eğitimi almış, lise ve üniversite mezunu birçoğumuzun bu kelimenin Türkçesini hatırlayamadığını fark ettim. Ben de” siz bu kelimenin Türkçesini biliyorsunuz, ama farkında değilsiniz” dedim. Örneği de deodorant kelimesinden verdim. Deodorant kelimesini bilen herkes:
önekinde de- olan (yeniden anlamında)
odor kelimesinin  -ant soneki ile birleşerek ( yapan, uğraşan anlamında ) oluşan yeni bir kelime olduğunu çözebilir. İşte bir daha unutmayacağınız bir kelime öğrendiniz: Odor: koku.

Aşağıda buna benzer türemiş kelimelerden, çevremizde kullandığımız ürün markalarından veya İngilizce ve Türkçe söylenişi birbirine benzeyen kelimelerden bazı örnekler bulabilirsiniz.  Bizim eğitimlerde, müfredat gereği; günlük konuşmaları öğrenmeden; öğrenciler ağır gramer konularına yönlendirilmekte. Fiil çekimleri, active-passive form, reported speech gibi ileri dilbilgisi konularını İngilizce öğetimin başlarında kullanmak akla ziyan bir yöntemdir. Bu yöntemle; İngilizce öğrenemeyen, geçer bir notla sınıfı tamamlayan, ama dil öğreniminden iğrenerek cesareti kırılmış binlerce diplomalı yabancı dil bilmez bir toplum oluşmakta çevremizde. Arapça öğreniminde meşhur bir deyim vardır: “Gramer, yemekteki tuz gibidir; az olduğunda tat verir, çok olduğunda zehir olur, yemek yenmez hale gelir. “

Bir de; öyle gereksiz kelimeler öğretiliyor ki; sanki her gün kullandığımız kelimelermiş gibi “saman: hay, stable: ahır ” yazmış bir kitap. Canım kardeşim, kaç öğrenci, ne zaman samana ihtiyaç duyuyor veya günlük hayatında bu kelime ile karşılaşıyor? Öğrenci daha “günaydın, nasılsın, ne iş yaparsın, nereye gitmek istiyorsun” gibi günlük konuşma cümlelerini söyleyemiyor, sen tutmuş ona samanın ingilizcesini öğretmeye çalışıyorsun. El insaf. Yani dilbilgisi anlayışımız ne kadar uçuk ve mantık dışı ise, kelime öğretme anlayışımız da en az onun kadar absürd.

Peki; doğru dil öğrenimi nasıl olmalıdır? Bir çocuğun İngilizce öğrenmesi gibi… Öncelikle Everyday Conversation dediğimiz günlük konuşma cümleleri (bu da 100- 150 cümle) ile fevkalade derdimizi anlatıp karşımızdakini temel konularda anlamamızı sağlar. 3 yaşındaki çocuk ne dilbilgisi bilir, ne de birçok kelimenin anlamını. Ama onun işine yarayacak kelimeleri konuşup anlıyorsa, çocuğun dil konusunda sorunu olmadığını söyleyebiliriz. Ortaokulda 3 sene lisede 4 sene ve üniversitede 4 sene ile toplam 11 sene dil eğitimi alıp;  11 cümle İngilizce konuşamayan yüzbinlerce insan var memleketimizde… Şimdi ilkokul 4 ve 5. Sınıflarda da öğretiliyor ama sonuç değişmeyecek gibi görünüyor…

Kendisini gerçekten yetiştirmiş, dünyaya bakışı da olağandışı bir generalimiz; (izni olmadığından ismini veremeyeceğim) bir konferansında şunu söylemişti. “Arkadaşlar 3 ş ( SH) önemlidir, Amerikalılar “bunları yapmadan sabahları evden ayrılmayın” derler. SHIT, SHOWER VE SHAVE. Yani önce tuvalete gidin, sonra duş alın ve sonunda da tıraş olun.”  Böylece hem yabancıların iyi meziyetlerini benimsemeyi ve hem de İngilizce 3 kelimeyi birden öğrenmiş oluyoruz.

Ali isminde TSK’nden bir meslektaşım; “abi sana zor bir İngilizce deyim sorayım mı” dedi. “Buyur sor” dedim. “Keep up with nedir” dedi.   Ben de kendimce cevapladım. “Sidik yarıştırmak”.  Arkadaşım durakladı ve güldü. Biraz düşünüp, “doğru da, niye sözlükten farklı söyledin” dedi. Benim de: “bu deyimi; ( biri ile bir konuda yarışa girmek, eşit olmaya çalışmak) diye ezberlemeye çalışacağıma, aklımda kalacak bir yöntemle öğrenmeye çalışıyorum. Daha kolay bir öğrenim yöntemi değil mi?” dediğimi her karşılaştığımızda hatırlarız ve beraber güleriz.

Ben başlangıcı yapmış olayım, sizler de katkı sağlarsanız, kelime öğrenme konusunda başta öğrenciler olmak üzere dil öğrenen herkese faydalı oluruz diye inanıyorum. İzmir Şirinyer’de 2005’li yıllarda Yabancı Dil Öğretmenim Sayın Tamer OKUMUŞ ve ondan ders alan arkadaşlarımızla tespitlerimizden birkaçına göz gezdirin. Unutmayın; ne kadar komikse, ne kadar saçma ise, ne kadar ayıpsa o kadar akılda kalır.

Shell
Yakıt İstasyonlarında deniz kabuğu resmi görürsünüz. Shell de kabuk, koruyucu ve zırh gibi anlamlara karşılık gelir. Shelter de sığınak demektir. Sanki kökleri aynı gibi duruyor. Değil mi?

Muscle
Mr Muscle yazılı temizleyicilerin üzerinde kaslı ve kuvvetli bir erkek resmi vardır.

Thinner
Tineri her boyacı kullanır ama isminin İngilizcethin : ince, thinner: daha ince, inceltici  anlamına geldiğini acaba yüzde kaçı biliyordur.

Solvent
Solve çözmek demek. Solvent de çözücüdemektir.

Paradise
Bazıları bu kelimenin, Arapça Firdevs (Cennet isimlerinden biri)kelimesinden İngilizceye geçtiğini düşünüyorlar.

Noble
Asil Nadir adlı Kıbrıslı İşadamı Nobel Air isimli havayolu şirketi kurmuş, yaniAsilHavayolları.

Cash
Para ile uğraşan herkes, Keş paranın anlamının peşin para olduğunu bilir. Cashier de nakit para işiyle uğraşan demektir.

Adition
Bazı restoranlarda yediğiniz her yemek, bir fişe ilave edilerek, çıkışta hesap, bu fişe göre alınır. Her yemek bu listeye  add edilir,  ilave edilir; yani toplanır.

Deep
Dip zaten dilimizde de derin demektir.  Renklerde de koyu anlamındadır. Deep blue: koyu mavi.

Wooden
Bakın bu kelimeyi tamamen ses benzeşmesinden düşünebilirsiniz. Wudın okunur, bizde odun gibi değil mi? Odunun da od kelimesinden Farsça kaynaklı olduğu söyleniyor.

Match
Maç yaparken 2 takım karşılaştırılır. Match da eşleştirme demektir. Programcılıkta mismatch uyumsuzluk demektir.

Goal
Futbolda amaç rakip kaleye gol atmaktır.  Goal da amaç demektir.

Back
Gene futboldan hatırlarsak; az bilenleri hemen bek oyuncu yaparlardı çocukluğumuzda. Back geri demektir bilirsiniz.

Out
Futbolda top kaleden dışarı çıkınca “avut” diye bağırırdık, İngilizce dışarı demek olduğunu bilmesek de.

Touch
Tuş parmakla dokunulan klavye parçası demektir. Futbolda topa elin değmesine taç denir.

Corner
Korner atışında, futbolcu köşe vuruşu kullanır.

Half time
Çocukluğumuzda “Haftayım” derdik futbol maçlarında. Yarı zaman, ilk yarı anlamı bu half time dan gelmektedir. Üstelik de telaffuzu haftaym’dır. L okunmaz.

Free kick
Free özgür, serbest demek, kick de tekme,vuruş,  free kick de serbest vuruş,  kick boks da tekmeli boks anlamında.

Cure
Kür de dilimize geçmiş kelime, tedavi demektir.

Remedy
Hastanelere verilen bu marka ismi de çare, tedavi demektir.

Hostess
Host ev sahipliği, hostess: ev sahibesi bayan demektir. Uçak ve otobüslerde hostes sizi evinde gibi ağırlamaya çalışır.

Compatible
Bu kelimeyi de bilgisayarla uğraşanlar hatırlayacaktır, CD ve DVD üzerinde Windows compatible yazar, Windows işletim sistemine uyumlu demektir.

Assist
Asistan yardımcı demektir,  basketbolda assist de  basket atana destek olan kişidir.

Bonus
Bonus kazanan kredi kartları sonunda bize bir ikramiye, fazladan harcama puanı verir.

Promotion
Promosyon alınca diğer insanlardan daha üst pozisyona geçeriz, yani terfi ederiz.

Kiosk
Farsçadan köşk olarak geçmiş bu kelime daha çok köşk şeklindeki büfe ve gazete bayilerine verilen isimdir.

Shift
Şaft araçlarda dönüyü aktaran parçadır.  Şaftı kaymış tabiri, eğri büğrü giden şeylere ve dağıtmış kişilere denir. Nöbetlere de shift denmesi, sırayla kaydırma uygulanarak bir yerde nöbet tutma anlamına gelir.

Space
Space uzay demek olduğu gibi, iki şey arasındaki boşluk için de kullanılabilir. Klavyede space bar boşluk çubuğu diye adlandırılır.

Bar:
Çubuk, barrier: çubuk engel, barkod: çubuk şeklinde kod

Room
Bu da oda anlamının yanında boş yer anlamına gelir.

Pause
Eski kasetçalarlarda ve bilgisayar tuşlarında bekletme, geçici durdurma demektir. Eğer duruklar ve bir kararsızlık geçirirseniz siz de pause fiiilini uygulamış olursunuz.

Break
Break kesilmek demek.Breking news de programı kesip verilen acil haberlerde kullanılır.

Escape
Bilgisayarda escape tuşu ile programdan çıkılır, yani yapılan işlemden kaçılır

Mental
Mentalite akılla ilgili demektir. Mental illness da akıl hastalığı demektir.

Anxious
Ankisiyete hastalığını duymuşsunuzdur. Endişeye dayalı vehim, kuruntu  anlamına gelir. Anxious da endişeli demektir.

Forward
Eski kasetçalarda  FF tuşu ile ileri sarılırdı, forward da ileri demektir. Look forward to Ving yapısı da, deyim olarak 4 gözle beklemek, ileriye bakarak beklemek anlamındadır.

Confront
Front ön demektir, confront da yüzyüze gelmek, karşılaşmak, rahatsız edici durumla yüzleşmek anlamındadır.

Condemn
Damn İngilizcede lanet anlamında kullanılır. Condemn de lanetlemek anlamı verir.

Design
Dizayn etmek düzenlemek demek olan kelime dilimizde desinatör olarak yerleşmiştir.

Insert
Bilgisayarda insert araya girmek demektir, jeton, kart vs ir malzemeyi bir yuvaya yerleştirmeye insert denir, bazan de reklam için kullanılan malzemelere denir.

Assert
Konunun önemine binaen Az sertçe söylemek gerekebilir.

Save 
Save ile dosyaları bilgisayara kaydederiz ve korumuş oluruz, ihtiyaç halinde tekrar görebilmek için korumak ve kaydetmek anlamında save kullanılır. “SOS Save Our Soul: Ruhlarımızı kurtarın” anlamındadır.

Column
Türkçeye kolon olarak geçmiştir.  İnşaatlarda tavanı kaldırmak için yapılan beton direk, excelde sütun.

Leaf
Lif lif olmuş demek aslında yaprak yaprak olmuş anlamındadır.

Optional
Opsiyonel: isteğe bağlı ürünlerde kullanılır. Option: da seçenek demektir.

Raid
Bu marka sprey ile haşerelere saldırılıp onların imhası sağlanır, raid taarruz, saldırı anlamındadır.

Aqua 
Aqua su ile ilgili demektir. Aquarium, aquamatic, aqua mineral,  aqualand hep suyu çağrıştırır.

Bene
Latince bene ile başlayan kelimeler iyi anlamı ifade eder: benefit, benign, beneficial…

Mal, male
Latince mal ve male ile başlayan kelimeler kötü anlamında kelimelerdir: malfunction, malnutrition..

Virtual
Sanal anlamındadır, virtually de hemen hemen anlamını verir, gerçeğe yakın ama gerçek değil.

Rinse
Rinso ile her yer temizlenir, rinse de yıkamak, temizlemek, durulamak anlamındadır.

Comment
No comment, “yorum yok”  anlamındadır.

Enter
Girmek fiili, Bilgisayarda veri girişini gerçekleştiren tuş,  entrance : giriş (isim hali).

Crimson
Kırmızı, kan rengi, kiraz kırmızısı, kırmızımsı

Aging 
Age yaş, aging yaşlanma

Reassurance
Assure yeniden güven verme, garanti vermek, sigorta yapma.

Step
Adım, step dansı adımla hareket,  step by step: adım adım, zamanla demektir.

Alliance
Alyans birlikteliği, nişanlanmayı temsil eder, şirketlerin birleşmesine de alliance denir, Koç Alliance, Star Alliance gibi

Cousin
Kuzen, amcaoğlu, halaoğlu, dayıoğlu, teyzeoğlu vs. Bizde hepsinin anlamı ayrı.
Adamlar; teyze ile halaya aunt diye ortak kelime kullanıyor, dayı ve amcaya Uncle diyorlar. Bir de Türkçe zengin bir dil değil derler?

Symptom
Saptama, teşhis

Nest
Nestle markasının sembolü kuş yuvası

Label
Etiket demektir Lipton yellow label, sarı etiketli demektir.

Cover
Kapak demektir, discover kapağını kaldırmak, içerisinde ne olup bittiğini anlamak denebilir.

Receipt
Reçete, makbuz vs.

Whistle
Wisıl okunur, ıslık yakın gibi duruyor değil mi?

Fork lift
Fork çatal demektir. Lift : kaldıraç, yükselteç, asansör,

Sex- appeal
Appeal çekmek, seksapel cinsel çekicilik

Appall, Appalled      
Afalladı, şaşırdı kelimesine yakın görünmüyor mu?

Terminator
Termine: sonlandırmak, terminator: hayatı sonlandıran, terminal: yolculuğu sonlandıran

Jump
Spor ayakkabı markası Jumper: atlayış yapan, jumping yüksekten atlama.

False
Falso, yanlış

Judge
Yargılamak, Yargıç      judgement :  yargılama,    prejudice: ön yargı

Season
Sezon Türkçede de mevsim anlamında kullanılır.

Axcess
Erişim, axcess denied: filmlerde şifreyi kırmaya çalışanların ilk denemesinde çıkan yazı: erişim engellendi. RAM: Random axcess memory: Bilgisayarda Rastgele erişimli bellek.

Trainer
Eğitici,  Antrenör,  Train:Eğitmek Trainee: Eğitilenler.

Land
Ülke, kara parçası, yeryüzüne inmek, karaya çıkmak.

Depart
Ayrılmak, depar atmak, hızla çıkmak  departure: ayrılış, uçağın kalkışı

Teenage
Onlu yaş grubu, gençler  İngilizcede 13 den ( thirteen) başlayıp 19 (nineteen) da biten ve sonu teen olan yaş grubuna verilen addır.

Vague
Belirsiz, vague marka bayan çorabı yok gibi ince anlamında.

Citizen
City : şehir citizen: aynı şehirden olan, hemşehri, vatandaş. Citizen saatleri vatandaş anlamına gelir.

Cheese
Peynir, çizi kraker de peynirli kraker demektir.

Animate
Canlandırmaak, hayvansal rol vermek, canlı rolü vermek?

Admiral
Arapça el-emir veya emir-el kelimesinden türediği söylenir. Admire: hayran demektir, Amiral kıyafetine herkes hayranlıkla bakar.

Collar
Yaka, kolye de bu kökten gelir.

Neck
Boyun, neclace de kolyeye verilen başka bir isim, boyunluk, boyuna takılan süs eşyası

Ear
Kulak, earring Kulak halkası, küpe, earphone: kulaklık

Compliment
Kompliman, iltifat dolu, güzel söz

Permanenet
Kalıcı, sürekli, bayanlar perma yaptırır ki saçlar kalıcı olsun diye ama boya olduğundan kalıcı  olmaz

Tempo
Zaman, ritm,

Dent
Oyuk, dentist: dişçi, dişteki oyukları tedavi eden

Sedim
Sedimantasyon, kandaki katı maddeler, çökelti

Transform
Dönüşüm, değişim, transformasyon değişim demek, transformatör de voltajı değiştiren

Regulate
Düzenleyici, regüle eden, regülatör.

Courage
Cesaret, İngilizlerin meşhur tenis kupasının adı Courage cup.

Challange
Meydan okumak, zor işe girişmek, Challanger uzay gemisi de meydan okuyup uzaya çıkan anlamında.

Self
Kendi kendine, self sistem, servis sağlama işini herkesin kendi yaptığı sistem.

Stick
Yapıştırmak, sticker: yapışan

Attach
Ataş ile evrak tutturlur, attachment da mail gönderirken yazı, resim, ses vs. dosya ekleme işlemidir.

Mission
Misyon, görev, Mission impossible: İmkansız görev, yapılması neredeyse imkansız görev. Görevimiz tehlike dizi filmi adı ile yayınlanmıştı. Missioner: Bir inancı veya görüşü yaymayı görev edinen, misyoner

Far
Uzak, araçlarda far ile karanlıkta uzağı görme işlemi sağlanır.

Chopper
Dilimleyen, dilimlere ayıran, Barış Manço şarkısı Nick the chopper: Odun dilimleyen Nick
Chopper: helikopter anlamı da verir, rüzgarı yararak ilerleyen anlamında

Combat
savaş, Mortal Combat: Ölümcül savaş. Film ve oyun ismi olarak çokça kullanılıyor.

Fraction
fraksiyon: Siyasi görüşlerde alt grup, matematikte kesir,

Resist
Direnme, karşı koyma  resistör: direnç

Condense
Yoğunlaşma,

Accumalate
Biriktirmek, akü arabada elektriği depo eder.

...............

Şimdilik bu kadar, Görüş ve önerilerinizi bekliyorum.

Başarı dileklerimle,

Ömer CANBULUT
Kartal  - İSTANBUL  16 EKİM 2016
canbuluto@hotmail.co