Bir oyuncunun mücadelesi ve cehaleti

Birdman veya Cehaletin Umulmayan Erdemi

Yönetmen ve senaryo : Alejandro Gonzalez İnarritu

Oyuncular : Michael Keaton, Edward Norton, Emma Thomson, Naomi Watts.

Geçtiğimiz pazartesi sabahı gün ışıldarken, “Birdman” en iyi film, en iyi yönetmen, en iyi özgün senaryo ve en iyi görüntü Oscar’ına uzanıyordu. Oscar adayları arasında açık ara en şaşırtıcı, en cesur, en gerçeküstü filmdi kazanıyordu.  Meksika doğumlu yönetmen Alejandro Gonzalez İnarritu önceki filmlerinde olduğu gibi sinema anlatımının sınırlarını bir kez daha zorluyor. Aksak bir bateri ritminin metronom gibi eşlik ettiği, seksen yıllık bir Broadway tiyatro binasının, uzun dar koridorlarında, sahne arkasında, sahnede, odalarda gezinen kamera tek plan çekilmiş gibi, kesintisiz akışlı bir film sunuyor. Seyirci oyuncuların eşlikçilerine dönüşüyor. O klostrofobik atmosferi, gala öncesi  stresini solutan müthiş çekimler, dur durak bilmeden sürüyor. Filmin tüm ruhunu yansıtan sözcükler daha açılışta beliriyor perdede :

“peki elde ettin mi bu hayattan istediklerini ?

ettim ..

peki ne istemiştin ?

sevilen biri oldum diyebilmek, sevildiğimi hissedebilmek yeryüzünde ..”

 Raymond Carver’ın “Late Fragment-Son Parça” adlı şiirindenalıntı dizeler öyküde her şeyin neden yapıldığını anlatmaya yetiyor. Çaptan düşmüş, artık sevilmediğini hisseden bir aktörün tekrar sevildiğini hissetmek uğruna verdiği varolma savaşını anlatır öykü. “Paramparça Aşklar” ile başladığı ölüm üçlemesini “21 Gram” ve “Babil” ile noktalayan İnarritu bu kez imbiğinde mükemmel  damıttığı bir kara komedi sunuyor. Absürd ve gerçek üstü öğeleri hikayenin dramatik yapısına cesurca monte ediyor. Tüm filmlerindeki sorduğu soruyu bir kez daha soruyor:“biz hayatımızla ne yapıyoruz ?”

Likra kostümlü çizgi roman karakteri Birdman’i canlandırdığı iki filmle şöhret olmuş olan Riggan Thomson (Michael Keaton) için parlak yıllar artık çok gerilerde kalmıştır. Broadway sahnesine uyarladığı Raymond Carver’ın “what we talk about when we talk about love-aşktan bahsettiğimizde neden bahsederiz” adlı öyküsünü sahneye uyarlayarak yönetmen ve başkarakter olarak hasret kaldığı övgüleri tekrar duymak istemektedir. Gala öncesi zaruri oyuncu değişikliği sonrası egosu yüksek Mike Shiner (Edward Norton) oyuna katılır. Eksantrik ve daha genç Shiner, Thomson’ı odak noktasından kaydırabilecek midir ?

Oyunculukların ve kameranın olağanüstü olduğu bir film “Birdman”. Michael Keaton kişisel kariyer çıkışına benzer Riggan karakterinde harikalar yaratıyor. Kendisi de Tim Burton ile yaptığı iki Batman filminden sonra çok ortalarda gözükmeyen roller aldı. Kendi iç sesiyle verdiği mücadele, eşyaları oynatabilmesi, uçabilmesi v.s. ona masalsı bir gizem atfetmesine karşın, gerçeklerle mücadelesi onu trajikomik bir Don Kişot karakterine dönüştürüyor. Yardımcı oyunculuklarda Oscar adayı olan Edward Norton ve Emma Thomson öykünün içindeki savruk karakterlerin hakkını veriyorlar. Filmin Oscar kazanmasında ilk planda  oyunculuğun takım halinde iyi olması sonra da sırasıyla senaryonun özgünlüğü ve kameranın kesintisiz planları rol oynadı.  

Seyircinin çoğunluğu artık aksiyon istemektedir, sanat filmlerinin uzun ve felsefevi konuşmalarına tahammülü yoktur. İnarritu buradan çıkarak popüler kültür ile dalgasını geçer. Sliple dolaşan Riggan Thomas’ın görüntüleri anında tıklanma rekorları kırar. Onun finaldeki popülist davranışına “cehaletin umulmayan erdemi” adını takar ve gazeteye punto yapar.  

Kesintisiz, tek bir plan gibi çekilen film, görüntü yönetmeni Emanuel Lubezki’ye ikinci Oscar’ını kazandırdı.  Lubezki ve İnarritu baştan itibaren planladıkları bu kurguda her şeyin hayatın akışı gibi gözükmesini istemişler. Bunun için müthiş bir işçilik ve matematik var çekimlerde. Odalardan, koridorlardan geçerken, ortaya çıkan farklı renk dokusu, kesintisiz tek plan duygusunu asla yaralamıyor. Steadicam’in ve dijital teknolojinin tüm maharetlerinden faydalanılmış. Hitchcock’un 66 yıl önce “İp” ile yaptığı çekimin izinden gidiyor İnarritu. Bu sahne akışına eşlik eden olağanüstü bateri ritmi tempoyu ve gerilimi ayarlıyor.

Farklı ve sarsıcı bir komedi “Birdman”. Bu yılın en ilginç sinema deneyimi.