Lütfen İnsanlara Basmayınız !

Her birimizin çok aşinası olduğumuz, hücre yapıtaşlarımıza nakşolmuş, klişeleşmiş uyarı cümleleri vardır, sağda solda gördüğümüz. Mesela bunlardan en meşhuru “<ı>lütfen çimlere basmayınız”dır.

Eskiden her yerde, şimdilerde ise hala Anadolu’nun küçük il ve ilçelerinde bulunan parklarda, çay bahçelerinde ya da kapalı sosyal mekanlarda gördüğümüz bir tipik uyarı cümlesi de hatırlayınız, şudur: “<ı>Aileye mahsustur.”

Yanınızda nisa taifesinden bir varlık yoksa sittin sene oraya girebilmeniz mümkün değildir. Aksini deneyecek olursanız sapık muamelesi görür, üzerine de bir araba sopa yersiniz.

Bakın bir enteresan ve acayip klişe uyarı cümlesi de şudur: “<ı>Buraya işeyen eşşektir.” Bu cümle, tabelalarda değil de genelde duvar yazısı olarak kullanılır. Ve tamamen anonim uygulanır. Beş katlı bir apartman vardır ve yandaki boş arsaya bakan duvarı boyasızdır. Çünkü imar, bitişik nizamdır. Ama apartmanın hayırlısıyla bitişeceği diğer apartman henüz yapılmadığından ya da subasmanına kadar yapılıp sonra müteahhiti kaçtığından, orası bir umumi hela pozisyonuna girmiştir ister istemez.

Örnekleri çoğaltmak çok mümkün ama asıl mevzudan uzaklaşmaktan çekinmekteyim. Yoksa daha şu “<ı>tosun” edebiyatı var ki dünya klasiklerine girecek cinsten malumunuz.

* * *

Geçenlerde sektörel bir toplantıda, görsel ögelerle süslenmiş zengin bir sunum izledim. Hani şu prezentasyon dedikleri türden. Konu, özellikle Çin olmak üzere Uzakdoğu ülkelerindeki ucuz üretim alanlarının sosyal sorumluluk standartları açısından irdelenmesiydi.

İnsan hakları, özgürlükler, sosyalizasyon gibi konularda dünyanın bayraktarlığını yapan zengin batılı devletlerin, neleri var neleri yoksa oralarda ürettirip, oralardan yok pahasına satın aldıkları malların hangi iptidai, ilkel ve insanlık dışı şartlarda imal edildiğini anlatan çarpıcı bir sunumdu.

Zaten çok iyi bildiğim ve benim de yazıp çizdiğim konulardı ama bir fotoğraf vardı ki beni bir kere daha derinden sarstı. İçim parçalandı. Bir kere daha lanetler okudum, vahşi kapitalizm denen medeniyet kostümlü insanlık dışı yaratığa.

Fotoğraf; Vietnam, Bangladeş, Çin, Hindistan bölgesindeki ucuz işgücü diyarından birinde çekilmişti. Hepsi birbirinin aynı zaten. Koskocaman bir fabrikanın, devasa üretim bantlarından birinde bir kısım işçi makine başında çalışmakta, bir kısmı ise ortadaki koridorda, yerlerde yatmaktaydı.

Sunumu yapan kişi başladı fotoğrafı açıklamaya. Fabrika yirmi dört saat üzerinden çalışmaktaydı. İki ya da üç vardiya vardı. Aşırı ve kesinlikle yasal olmayan sürelerin üzerinde çalışan işçiler (ya da köleler mi demeliyim?), artık dayanamayacak noktaya geldiklerinde, makine hattının hemen yanındaki koridorda, boylu boyunca uzanıyor ve beton zemin üzerinde uyumaya ve dinlenmeye çalışıyorlardı.

Ve koridorun hemen yanında, yerel dilde yazılmış uyarı levhaları: “<ı>Lütfen İnsanlara Basmayınız”. Nasıl? Aynen “lütfen çimlere basmayınız” der gibi, değil mi?

Acaba orada da var mıdır, tabelayı okuyunca daha beter çimlere, pardon insanlara basma dürtüleri kabaran varlıklardan. Oralarda yoktur ama buralarda ve buralardan daha batı taraflarda çokça olduğu kesin.

Ya Hu, insan evladına her türlü fakirliği ver vermesine de; vicdan ve insaf fukaralığı verme n’olursun.