Yıllık Ücretli İzin ve Kısmi süreli çalışma

Kısmi süreli çalışmada Yıllık Ücretli İzin nasıl kullanılır?

İzin hakkı anayasa ile korunan bir hak olup Anayasa’nın 50. maddesi “<ı>Dinlenmek, çalışanların hakkıdır” ifadesiyle yıllık izinler anayasal bir hak olmuştur.

İşyerinde bir yıl çalışan işçinin iş ortamından uzaklaşıp zihnen, ruhen ve bedenen dinlenmesini sağlayan İş Kanunun 53. maddesi, insanların sosyal ilişkilerinin devamı ve dinlenme ihtiyacının karşılanması gereklerini dikkate almıştır.

Biz yıllık izinlerde yalnızca Kısmi Süreli Çalışanları açıklayacağız.

Kısmi süreli çalışanlar Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliğinde ayrıca korumaya alınmışlardır. Yönetmelikte, “<ı>Kısmi süreli ya da çağrı üzerine iş sözleşmesi ile çalışanlar yıllık ücretli izin hakkından tam süreli çalışanlar gibi yararlanır ve farklı işleme tabi tutulamaz” denilmektedir. Burada yasa koyucu kısmi süreli çalışanlar için bir koruma getirse de aslen bu tür çalışanların izin haklarının hesabı farklılık göstermektedir.

Kanaatim, kısmi çalışanlar için hesaplama yapılırken izin süresinin dolması için çalışma günü üzerinden değil işe başladığı tarihten itibaren bir takvim yılı geçmesi izne hak ediş için yeterli sayılmalıdır. Uygulama ve öğretide bu kanaat perçinlenmiştir. Ancak işçinin 14 günlük iznini kullanırken sadece işe geldiği günleri izin günü olarak düşmek yanlış olacaktır.

Bunun yerine haftalık iş günü 6 kabul edilip ardı ardına 2 hafta hiç işe gelmemiş olmasıyla yıllık izninin kullanılmış olduğu kabul edilmesi gerekir.

Zira işçi haftada 2 gün iş yapıyor ise bu kısmi süreli işçi, 14 günlük iş gününü 7 hafta hiç işe gelmemekle doldurabilecektir. Aynı şekilde çalışılan günleri dikkate alarak 365 günlük çalışma süresinin bulunup ondan sonra yıllık izne hak ettiğinin tespiti yoluna gidildiğinde de aynı yanlışlık ortaya çıkacaktır. Zira haftada iki gün iş yapan işçi yılda 102 gün çalışmış olacak yani 3 yıldan fazla çalıştıktan sonra izne hak kazana bilecektir.

Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliğinin 13. maddesi ikinci fıkrasında belirtilen; “<ı>Kısmi süreli ya da çağrı üzerine iş sözleşmesi ile çalışanlar iş sözleşmeleri devam ettiği sürece her yıl için hak ettikleri izinleri, bir sonraki yıl izin süresi içine isabet eden kısmi süreli iş günlerinde çalışmayarak kullanır” hükümle eşitlik kısmi çalışan lehine bozulmaktadır.

Çünkü “<ı>izin süresi içine isabet eden kısmi süreli iş günlerinde çalışmayarak kullanır” ifadesiyle işin hesap şekli ve tam süreli çalışanlarla eşitliği sağlanamamaktadır.

Yukarıda belirttiğimiz gibi eğer haftada 2 gün çalıştığı için sadece bunları yıllık iznin hak edilişi için çalışılan gün diye sayıp hesap yapılırsa bu eleman 3 yılda bir izin kullanır. Diğer yandan izin hak edişini hesaplarken takvim yılını esas alıp (yani 1 Mart 2007’de işe başlayan kısmi süreli işçi 1 Mart 2008’de izin kullanabilecek ise) her yıl izin vermeye kalkıp, yıllık iznini kullandırmaya gelince; “her hafta çalıştığı günlere isabet eden günler için izin” vermeye kalkarsak o zaman işçi 7 hafta hiç işe gelmeyecek demektir.

Yine benim kanaatim bu yönetmelik ile bu kanunun 13. maddesi çelişmektedir. Zira kanunun 13. maddesinin ikinci fıkrası kısmi süreli çalışanı şu hükme bağlamıştır: “<ı>Kısmî süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçi, ayırımı haklı kılan bir neden olmadıkça, salt iş sözleşmesinin kısmî süreli olmasından dolayı tam süreli emsal işçiye göre farklı işleme tâbi tutulamaz.”

Bu madde açıkça, “<ı>haklı kılan bir neden olmadıkça” ifadesini kullanmış ki kısmi çalışma kendi başına bir nedendir, ikincisi, “<ı>Kısmî süreli çalışan işçinin ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatleri, tam süreli emsal işçiye göre çalıştığı süreye orantılı olarak ödenir” diyerek kısmi çalışanın hak edişlerinde “<ı>ücret ve paraya bölünebilir menfaatler ... çalıştığı süreye orantılı olarak ödenir” hükmüyle haftada bir veya iki gün çalışan için bu süre kadar izninin parasının ödeneceğidir. Yani 2 haftada 4 gün çalışıyor ve aylık 900 YTL. ücret alıyor ise iki hafta işe gelmeyen işçiye 450 YTL. izinli olduğu halde, diğer 2 haftada işe geldiği için 450 YTL. ödeme yapılacaktır ve o ay yine 900 YTL. ücret alacaktır.

İşten ayrıldığında da kullanmadığı izinlere ait ödeme ilk 5 yıl için 14 günlük yevmiyesi üzerinden hesaplanarak ödenecektir.

Muammer MURAT

İnsan Kaynakları Yönetim Danışmanı

21.4.08