Çokluk mu? Halk mı?

Çokluk kavramı halk, güruh, kalabalık, kitle ve işçi sınıfı benzeri kavramlarla farklılığı ifade eden bir kavramdır. “Halk birlik oluşturan bir nüfusu temsil ederken, çokluk indirgenemez ve çok boyutludur” birleşik değildir, çoğulluğunu korur.

“Halk birdir” ama “çokluksa aksine çoktur ve asla bir tekilliğe ya da tek bir özdeşliğe indirgenemeyecek sayısız içsel farktan oluşmuştur: kültür, ırk, etnik köken, toplumsal cinsiyet ve cinsellik farkları kadar farklı emek biçimlerini, farklı yaşam tarzlarını, farklı dünya görüşlerini, farklı arzuları da kapsar. Çokluk tüm bu tekil farkların çoğulluğudur.”

Halk geleneksel olarak üniter bir kavramsallaştırmadır; birçok farklı birey ve sınıf içerir. Nüfus birçok farklılık tarafından belirlenmiştir. Halk bu farklılık ve çeşitliliği bir tekilliğe indirgemekte ve genel olarak nüfusa bir özdeşlik dayatmaktadır.

Çokluk kavramı güruh, kalabalık ve kitle gibi “çok boyutluluk özelliği taşıyan” ama “aslında üçü de edilgen özne konumunda oldukları ve kolayca güdülenebildikleri için tehlikeli oldukları düşünülen” kategorilerle de karıştırılmamalıdır. Çokluğun kendi içinde bulundurduğu etkin çok boyutluluğa karşı “kitlelerin özü farksızlıktır: tüm farklar kitlenin içinde massedilip yok edilir. Nüfusun tüm renkleri griye döner. Söz konusu kitleler, sadece ayrımsız, türdeş bir birliktelik oluşturduğu için beraber hareket edebilir. “Çoklukta toplumsal farklar korunur. Çokluk Hazreti Yusuf’un büyülü pelerini gibi çok renklidir”

Çokluk, iç farkları olan çoğul bir toplumsal öznedir. Onun kuruluşu ve eylemi, özdeşliğe ya da birliğe değil, farksızlığa hiç değil, ortak paydaya dayanır. Bu durum dünyadaki herkesin aynılaşmasını değil; farklılıklarımızı korurken iletişim kurarak hareket etmemizi sağlayan ortak paydayı keşfetme imkânı yaratan bir ağ olarak kavranabilir: Tüm farkların özgürlük içinde ve eşitlik içinde ifade edilebileceği açık ve genişleyici bir ağ, ortak dayanışma içinde çalışma ve yaşamamız için gereken ilişkileri yaratacak bir ağ.

Bu nedenle çokluk; halk, güruh, kalabalık, kitle ve işçi sınıfı benzeri kavramlara indirgenemez. İnternet gibi yaygın bir ağ çokluk için iyi bir ilk imge ya da model sunar; çünkü farklı düğümler farklılıklarını korudukları halde web üzerinde bağlantılıdırlar ve bunun yanı sıra ağın dış çeperleri açık olduğundan yeni düğümlerin ilişkilerin eklemlenmesi mümkündür.

Kaynak: "Çokluk" M. Hardt. A. Negri. Ayrıntı yn. 2004