Kurtuluş Destanı 1- İZMİR'İN iŞGALİ

KURTULUŞ DESTANI

Ayten DİRİER

*Radyo Oyunu- Belgesel metni

*Başlıklar ve parantezdekiler okunmayacak

*Kız ve Erkek sunucu

*Şiirleri başkaları okuyabilir.

*M.Kemal Paşa’nın sesi

*Solo ve Koro

* * * * * * * * *

I. B Ö L Ü M

1- I. DÜNYA SAVAŞI

K- 1914 yılında Avrupa Devletleri arasında

ekonomik ve siyasal yarışa dayanan Büyük

Savaş çıktığında, O s m a n l ı İmparatorluğu

Trablusgarp ve Balkan Savaşları’nın yaralarını

sarmakla meşguldü.

(Fonda Çanakkale Türküsü)

E-Bir oldu bittiyle kendini Dünya Savaşı’nın

içinde bulan Osmanlı İmparatorluğu; Kafkasya,

Çanakkale, Filistin, Irak, Süveyş ana cepheleri

ile Galiçya, Makedonya, İran, Yemen, Hicaz yan

cephelerinde kahramanca savaşmasına rağmen;

Kafkasya’da hatalı taktik, güneyde Arapların

İngilizlerle işbirliği yapmaları karşısında Halep

M u s u l önlerine g e r i çekildi. Bağlaşığı olan

İttifak Devletleri teslim olunca ateşkes istedi.

*
2-MONDROS ATEŞKESİ

K-30 Ekim l918 de imzalanan Mondros Ateşkes

Anlaşması ile İtilaf(Uzlaşma) Devletlerine teslim

oldu.

E-“Maziye sor, ecdadımı söyler sana kimdi;

Bir bitmez ufuktum, küre vaktiyle benimdi.

Dünya bilir iclâlimi, ben böyle değildim;

Ben altı asırdan beri bir kerre eğildim.”

(Mithat Cemal Kuntay)

K-Anlaşmada bir milletin yaşama hakkını hemen

hemen yok eden şartların en ağırı, 7. madde idi:

E-“İtilaf Devletleri güvenliklerini tehlikeye düşü-

recek bir durum ortaya çıkarsa, herhangi bir

stratejik noktayı işgal etme hakkına sahip olacaklardı.”

K- Bu, istenildiği taktirde imparatorluğu parçala-

maya elverişli bir madde idi.

*
3-İ Ş G A L L E R

K- Kısa bir süre sonra ateşkes uygulanmaya

başlandı.

E- -Türk Orduları terhis ediliyor,

-Ulaşım ve haberleşme, askerî önem taşıyan

maden ve ürünler düşman denetimine geçiyor,

-Silâh ve cephanelik, savaş araç ve gereçlerine

el konuluyor,

-Çanakkale ve İstanbul Boğazları işgal ediliyor,

-İçlerinde Y u n a n gemilerinin de bulunduğu

güçlü bir donanma l3 Kasım’da İ s t a n b u l

Boğazı’na demirliyordu.

K- 465 yıllık b a ş k e n t, artık fiilen işgal altında idi.

E- “Deryaları kan, taşları bitmez kemik olsa,

Bir son nefesin aynı olup, bitse nesîmi,

Ölmez bu vatan, farz-ı muhal, ölse de hattâ,

Çekmez kürenin sırtı o tabût-ı cesimi.”

(M.C.Kuntay )

K- Bu durum karşısında Çanakkale Kahramanı

Mustafa Kemal Paşa’nın inançlı sesi şöyle

yankılanıyordu:

M.K.Paşa-“G e l d i k l e r i gibi g i d e r l e r…”

K-Ateşkes anlaşmasının 7. maddesi uyarınca,

daha önce yapılan Gizli Antlaşmalara göre;

E-İngilizler: Musul, Urfa, Antep, Maraş, Samsun,

Merzifon’u,

-Fransızlar: Adana ve çevresini, daha sonra çekilen

İngilizlerin yerine Urfa, Antep, Maraş’ı.

-İtalyanlar: Antalya çevresi ile Konya’yı ele geçirdiler.

K- Osmanlı Hükûmeti uysal bir şekilde buyruklara

uyarken, Türk milleti 900 yıllık vatanının parçalan-

masını nefretle izliyordu.

E- “Bu vatan toprağın kara bağrında,

Sıra dağlar gibi duranlarındır.

Bir tarih boyunca onun uğrunda

Kendini tarihe verenlerindir.”

(Orhan Şaik Gökyay)

*
4-İZMİR’İN İŞGALİ

K- 15 Mayıs l9l9. Kara bir gün… İzmir’de yaşayan

Rumlar ve diğer azınlıkların coşkun gösterileriyle

Yunan askerleri karaya çıkıyor, papazlar tarafından

takdis ediliyordu. Böylece Yunanlıların tarihi rüyası

M e g a l o İ d e a gerçekleşiyordu.

E- 15 Mayıs günü Yunan bayraktarını yere seren

ilk kurşunu, İzmir’in her yanını kana buladı. Ama

dökülen kanlar şehri k u t s a r k e n, işgalcilere de

mesajını iletti:

K- “Türkle oynamayın gelmez şakaya

Bugünkü yurdunuz bizden bakaya

Uyan be ey gafil, düşme hataya

Rumu Türk oğlunun dengi mi sandın.”

(Dursun Yaşa)

E- İ z m i r’in işgali yurtta nefretle karşılandı. Her

tarafta mitingler yapıldı. Halide Edip şöyle sesleniyordu:

K- “Türk ve Müslüman bugün en kara gününü

yaşıyor. Gece, karanlık bir gece… Ama insanın

hayatında sabahı olmayan gece yoktur. Yarın bu

korkunç geceyi yırtıp, parıldayan bir s a b a h

yaratacağız. Bugün elimizde top, tüfenk, cephane

yok. Fakat ondan büyük, ondan güçlü bir silahımız

var: H a k v e T a n r ı…”

E- İzmir’in acısını Şairler dizelerle, Ozanlar

sazlarla dile getirip, direniş ruhunu yurdun dört bir

yanında uyandırdılar. En büyük tepki Doğu’da oldu.

Çünkü onları da aynı akıbet bekliyordu, toprakları

Ermenilere vaat edilmişti. Doğu tutuşmaya hazır bir

barut fıçısıydı artık…

K- Kara bir haberdi, bir ölüm kadar

Ansızın benizler soldu sarardı.

Baktım ki, her gözde titreyen yaşlar

Her yüzde İzmir’in matemi vardı.

(Faruk Nafiz -Çamlıbel)

AKMA GEDİZ

Ozan (Sazla - Estergon Kal’ası ezgisiyle)

G e d i z’in etrafı çevrili bağla,

Nazlı İzmir’e ağla gönül ağla

İlhak edildi b i n b i r tuzakla,

Uygarlık adına gençler mezarda.

*
Akma Gediz akma, ben karalıyım

İzmir’imden uzak, kanlı yaşlıyım.

*
Akma Gediz akma, zeytin yeşermesin

K u r u s u n bağlar ü r ü n vermesin.

Sultani ü z ü m boğazından geçmesin,

Küçük Asya h a y a l i gerçekleşmesin.

*
Akma Gediz akma, ben karalıyım

İzmir’imden uzak, gözü yaşlıyım.

(Ayten Dirier)

K- Yıllar önce vatanı çiğneyen düşman karşısında;

E- “Vatanın bağrına düşman dayamış hançerini,

Yok mudur kurtaracak bahtı kara maderini.”

K- Diye haykıran vatan şairi Namık Kemal’e,

Mustafa Kemal Paşa şöyle cevap veriyordu:

E- “Vatanın bağrına düşman dayasın hançerini,

Bulunur elbette kurtaracak bahtı kara maderini…”

./.