Çocuklara Fantastik Bir Dünya: LataŞiba

Fantastik anlatıyla ne zaman tanıştınız? Hangi sene olduğunu değil de kaç yaşınızda olduğunuzu merak ediyorum. Bu önemli; hayatla ne kadar haşır neşir olmuştunuz, gerçekler ne kadar yüzünüze çarpmış ve elinizin kolunuzun bağlı olduğu hissiyle sizi sarmalamıştı o esnada bilmek isterim. Belki de fantastik anlatıya bu nedenle hep burun kıvırdınız!

Benim tanışmam mesela, lise yıllarımdır. Ama o dönemde ben ne kadar kaçış/soluklanma yolları arasam da beni hayata hazırladığı söylenen sistem her yerimden çekiştiriyor, 'bundan sonra ne olacağını hemen şimdi seçmeli ve tüm hayatını onu gerçekleştirmeye adamalısın, ama ne olursa olsun bir şey olmalısın' diye buyuruyordu. Ev, okul, dersane kıskaçları kaçışı engelliyordu. Yalnızlaşabildiğim, hakikaten kendimi dinleyebildiğim yegane anlar kitap okuduğum zamanlardı. Ve işte 'orta dünya'dan bambaşka dünyalara kadar ufkumu allak bullak eden anlatılarla o zaman tanıştım. O zamanlar pek değerini bildiğimi, daha doğrusu kavrayabildiğimi iddia edemem ama aklıma bir taş atma anlamında müthiş etkisi olduğunu söyleyebilirim. 

Hayatımın yazarı Ursula K. Le Guin ile karşılaşmam da o döneme rastlar ama onun dilini öğrenmem çok yeni sayılır. Müthiş bir kalem. Tükenmek bilmeyen bir kurgu dünyası var. Herkesin elinden ve tabidir ki hayatından bir kitabı geçsin isterim. Her ne kadar başka dillerdeki bu zengin külliyatla buluşabiliyorsak da anadilinden türeyen bir anlatının çok daha rahat yer edebileceği, ülke edebiyatının gelişimine de çokça katkı sağlayacağı konusunda hemfikir olabiliriz gibi geliyor bana. Böyle bir edebiyat dünyasında harika bir iş çıkaranlardan biri de kuşkusuz İrem Uşar.

Uşar'la, tanımadığı insanlara mektuplar göndererek içini döken kahramanı vasıtasıyla ilk romanında tanışmıştım. Evet, kahramanı yazarı tanımama sebep olmuştu; çünkü alırken ben kahramana vurulmuştum. Kurgu hem çok gündelik hem de heyecan vericiydi. Aradan baya zaman geçtikten sonra bir çocuk kitabıyla karşılaştım: LataŞiba. Fazla iddialı olacak belki, kabul ama çocukların Ursula'sı olabilecek bir dille karşı karşıya olduğumu görünce de ilk romanında duyduğum heyecanı yaşadım.

Lata ve Şiba iki ayrı kent, yanyana ama birbirinden haberdar olmayan iki kent. Tabi bu devran hep böyle değilmiş, nasıl olduğunu da güzel güzel anlatıyor. Ne Lata ne de Şiba ütopyalar diyarı, birinde 'kutsal' olanın diğerinde neredeyse lanetlendiği bir ikilikler distopyası! Ne Lata'ya ne de Şiba'ya özgü olmayan, hayatımızın her evresinde bize sunulan ve bir yerden sonra algımızı işgal eden 'ya o ya bu' keskinliği ile yaşanan hayatlar. Ve bu akışı sorgulamayı becerebilecen berrak zihinler eşliğinde hem okuduğunuz distopyada sokakları dolaşıyor, ağaçlara tırmanıyor, dağları aşıyorsunuz hem de yaşadığınız distopyayla arasındaki geçişkenlik biraz olsun ürkütüyor.

Sorgulama kabiliyetini artırması, algıların açıklığını sağlaması, ikilikler - kitap tanıtımında ne kadar 'zıtlıklar' dense de ben bu kullanımdan özenle kaçınıyorum- dışında bir form yokmuş algısını alt-üst edişiyle hem çocuklar hem de büyükler için oldukça keyifli bir kitap. Sadi Güran'ın çizimleriyle daha önce karşılaşmayanlar ve hayranı olanlar - burada bir ikilik mi yarattım şimdi sanki - için de rengarenk bir buluşma imkanı. 

Unutmayın; bir insan ne safi iyidir, ne de kötü. Hem iyi hem de kötü yanları olan bir fanidir işte! Hayat da öyle, hislerimiz de. Belki de en çok hislerimizin karmaşıklığını kabul ederiz ve net bir şey söylemediğimizde de karşı tarafın anlayabildiği bir hissiyat sunmuş oluruz. Size sunulan seçenekler arasında seçim yapmak zorunda da değilsiniz, kendi seçeneklerinizi yaratmak her zaman elinizde.

Mesela ben şimdi size iki seçenek sunuyorum: bu kitabı okumak ya da okumamak. Gerisi size kalmış.

Okuyacak olanlara keyifli okumalar!

@beste_bal