- Kategori
- Dil Eğitimi
Dilde etkilenmeler
TÜRKÇEDEN BAŞKA DİLLERE ETKİLER
Bulgarcaya:
bardak(bardyk), basma(basm’a), duman, bayır, bahça (bağçe,
bağçe, farsça), malak, atmaca, sap, kazma, tasma,
zengiya (üzengi)
*
Macarcaya:
pite (pide) / pastırma (pastormany) / yoğurt(joğurt) /
karamanı (karman) /pamuk (pamut) / yemeni,yatak (jemeni) /
kaftan (kaft’an) / dep(zseb) / hindi
*
Fransızcaya:
behlerbeghi, bassa (paşa), beiram, bairam (bayram), odalık (odalisgue)
*
Almancaya:
anitschar, pascha
Söz varlığımızın yabancılaşması ulusumuzun yabancılaşmasına, insanların birbiriyle kolayca anlaşamamalarına yol açacaktır.Bu da toplumsal barışımızı engelleyen baş öğedir.
Tüm bunlara karşın Türkçe değişik diyeleklerde de olsa bugün dünyada 250 milyon insan tarafından kullanılmaktadır.
Türkçe kök+ek, sözcüklerin değişik görev üstlenmeleri, tür değişikliği özellikleriyle türetme olanakları olan bir dil olduğunu kanıtlamakta, tüm bu saldırılara karşın kendini korumaktadır.
“Düşüncenin gelişmesi, yeni düşüncelerin doğmasıyla kültür alanında da yükselmeler olmakta, ortaya çıkan yeni kavramlara bulunan karşılıklar dilin söz varlığını geliştirip değiştirmektedir.” (Dr.K.İmer)
Dilin değişebilirlik, değişmezlik özellikleri dil yaratımlarında uyulması gereken temel kurallardır. (Türkçenin Sözdizimi) Dilde türetme, tarama çalışmalarıyla bu gerçekleştirilir. Örnek olarak TDK derleme, tarama sözlükleri , Türkçe kök ve eklerden türetme çalışmaları gösterilebilir.
Dil türetme çalışmalarında karşı olanlar,
“konuksal avrat, ulusal düttürü”
gibi sözcükler varmış gibi dilde özleşme çalışmalarına karşı durmuşlardır.
Nihat Sami Banarlı,Türkçenin Sırları adlı kitabında karşı oluşunu geçersiz görüşlerle ileri sürer.
“ Bugün dilimiz önemli kazanımlar edinmiştir.
Örneğin,
vakur-ağırbaşlı, ikram-ağırlama, küfürbaz-ağzı bozuk,
cazibe-albeni, komisyoncu-aracı, merhale-aşama, viyadük-aşıt,
cesur-atılgan, hamle-atılım, gafil-aymaz, ibra etmek - aklama,
aidat-ödenti, manevi-içsel, maneviyat-yürek gücü, moral-içgücü,
mana-anlam” (Mahir Ünlü,Çağdaş Türk Dili Aralık 2006)
“Her dil sürekli yeni sözcükler türetmek zorundadır. Bu yola gitmezse başka dillerden alacaktır.” (Doğan Aksan,Türkçenin Gücü)
Türkçe buluşlar:
fırstlady-uluhatun, bulvar-anayol, streç elbise-sıkma giysi vb.
TÜRKÇENİN BATI DİLLERİNDEN ETKİLENMELERİ
Fransızcadan:
chemin de fer (şimendifer), bateau a vappeur (vapur),
camion (kamyon), merci (mersi), conference (konferans)
tren (train) / vapur (bateauavapeur) / kamyon (camion) /
kanape (canape) / vestiyer (vestiaire) /panjur (abatjour) /
istasyon (station) /istatistik (statistique) gardrop (garde-robe),
teras (terasse) vb...
*
Almancadan:
dekan, doçent, hinterland vb:..
*
İngilizceden:
Özellikle 2.Dünya Savaşı’ndan sonra İngilizce sözcükler Türkçeye girer:
lider (leader), miting (meeting), birifing (briefing), tost (toast),
sinek bar (snacbar), tişört (t-shirt) vb...
Bugün eğitim dilimiz olma yolunda hızla eğitim kurumlarımızda yaygınlaşmakta.
*
İtalyanca (Venedik,Cenevizler):
filica (feluca), alabora (albora), pusula (bussola), acente (agente),
kambiyo (cambio), ciro (giro), gazino (casino), taraça (terazza)
*
Yunanca:
tiyatro,orkestra, matematik, ansiklopedi, -loji (logos), müzik,
musiki, mızıka (mousike)
*
Anadolu Rumcası
kilit, anahtar, temel, demet, kerevet,
salyangoz, loğusa, fesleğen, pırasa, marul, palamut