Döviz Kuru Yükselirse Ne Olur?

    Çoğumuzun aklında o kadar çok soru işareti ve problem vardır ki biran önce problemlere çözüm bulmak için adeta birbirimizle yarışırız. Bir yanda iktisat(ekonomi) eğitimi alan ekonomist teoriksel, istatistiksel olarak olaya yaklaşmakta iken diğer yanda ise sadece haberler ile olaya çözüm arayan vatandaş.

 

    Problemlerin arttığı dönemlerde de etrafımızdaki çoğu insan bilirkişi haline dönüşmüş olarak karşımıza çıkmaktadır. Ortak nokta ise bu problemlere çözüm bulmak, ekonominin daha iyi koşullar altında ilerlemesini sağlamaktır. Bir çoğumuz kimi zaman “eyvah” derken bir çoğumuz da “inceleyip bakalım” der.

 

   2018’in son zamanlarında karşımıza çıkan bu denli bir soru da örnek olarak gösterilebilir, “döviz kurları yükselirse ne olur?”. Evet bir ekonomist olarak kaleme aldığım bu konu da hepimizin merak ettiği bir hale dönüşmüştür. 

 

    Ülkeler ve milletler belirli amaçlar için ortaya çıkar yada ortada bulunur. Bu ülkelerin gayeleri ise içinde yaşayan onlarca insanın mutlu, huzurlu ve güvenilir bir ortamda hayat sürmeleri olarak başta gelir. Bu olumlu koşulların sağlanabilmesi içinde belli başlı bedellerin ödenmesi, zorluklarla mücadele edilmesi kaçınılmaz bir durum olarak karşımıza çıkar. İşte tam bu noktada insanlar bazı şeylerden habersiz bir şekilde kimi zaman ortaya çıkan olumsuz koşulları iyileştirmek adına söylemlerde, haberlerde hatta eleştirileri aşan hakaretlerde bulunur.

 

    Herşeyin bir çözümü olan bu noktada biz ekonomisterler biliriz ki dünya sınırları artık serbest piyasa ile genişlemiş durumdadır. Böyle bir ortamda ekonomik olarak ayakta kalabilmek adına dünya ülkeleri ile sırf gösteri için ters düşen ülkelerin bu hareketleri, sadece o ülkeleri değil neredeyse tüm dünya ülkelerinin ekonomik ve siyasi ilişkilerinide doğrudan ve dolaylı olarak etkiler. Örnek göstermek gerekirse, ABD, Rusya, Çin, AB ülkeri ve Türkiye gibi ülkeler kimi zaman düşman kimi zaman dost olabilir. Bu durumun arkasında yatan en büyük etmen ülkelerin kendi çıkarları ve bu çıkarların başında ki en büyük etmen olan ekonomik çıkarlardır. Sabah işe veya eğitime giderken herşey normal düzeyde ilerlerken akşama doğru bir ticaret savaşı haberinin gün yüzüne çıktığını görebiliriz.

 

    Bu haberlerin sizin ülkeniz ile doğrudan ilişkisi olmaması, sizin ülkenize ve kişisel ekonominize etki etmeyecek anlamına asla gelmez. Şöyle ki insanlar bile iş yerinin olduğu bölgede ki bir sıkıntıdan dolayı kendi işlerininde olumsuz etkileneceğini düşünüyorsa, böyle bir olayda kendi ülkesinin etkilenmeyeceğini düşünmek oldukça üstünde durulması gereken bir haldir. 

 

   Eğer ki bir ülke dışarıdan ithal ediyorsa ki esnek döviz kuru ile birlikte var olan serbest piyasada herşeyi kendisi üretmesi imkansız, böyle ortamda önem vereceği ilk konular döviz kurları, cari açık, sermaye piyasası ve faiz gibi konulardır. Dış ticaretin başrol oyuncusu olan döviz kuru iki ülke arasında ki ekonomik ilişkiler bakımından ilk sıralarda yer alır. Döviz kurunun düşmesi durumunda, eğer iki ülke arasında yapılan ticaret ihraç eden ülke para birimi üstünden yapılıyorsa ithal eden ülke artık ithal ettiği malları daha ucuza almaya başlayacak demektir. Bu ihraç eden ülke için ihracının artması yani daha çok dışarıya mal satmasıdır. İthal eden ülke için de daha çok mali ucuza almak demektir. Her iki durumun olumsuz ve olumlu sonuçları vardır, önemli olan dış ticaret dengesini yakalıyabilmekte.

 

     Kimi zaman sabit döviz kuruna geçen ülkeler bu dış ticaret dengesini sağlayabilmek adına paralarını devaüle ederler yani değerini dış ülke para birimine göre düşürürler, bu şekilde yapılan devaüle sonrası o ülkenin ithalatı ile oluşan dış ticaret açığı dışarıya ucuz mal satarak dengelenmiş olur. Döviz kurlarında ki artış ile birlikte ise de tam tersi durum ortaya çıkacaktır. Ülkemiz adına konuşursak ekonomik ilişkilerde önemli yer tutan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz kurları için alınan önlemleri para politikası kurulu ile ortaya koyarken, o ülkenin borsanınıda yatırımcı açısından önemli düzeyde tutabilmek adınada Sermaye Piyası Kurulu, Borsa İstanbul gibi kuruluşlar kontrol altına alır.

 

     Döviz kurlarındaki değişme başlı başına bir etmen olmasa da ülkelerin ticaretleri bakımından oldukça önemlidir, sadece ticari ilişkileri etkilemez ayrıca ihtal eden ülke döviz kuru artışıyla birlikte pahalıya alır ve iç piyasayada vergi, kar gibi etmenlerinde katılması ile dahada pahalıya sürülür. Asgari ücret ile geçinen bir aile bu durumda bütçe açısından zorlanır, borcunu dövize endeksliyenler zor duruma düşebilir.

 

   Dövize bağımlılığın azaltılabilmesi serbest piyasada yerli para ile yapılan dış ticaret ile üretim ile siyasi güç ile geçerli olabilmektedir. Yinede sonuçları her ne olursa olsun hiç bir zaman acele iş yapılmamalı ve “eyvah” nidaları atılmamalı sorunlar için çözüm arayışlarına gidilmelidir. Ülkemizde yetişen çok değerli ekonomistler ve iş insanlarının olduğu gerçeğide hatırlanmalı ve hep birlikte planlı çözümler ortaya koyulabilinmektedir.

 

https://ismailpolatkaradag.wordpress.com/