Dünyanın ilk 10 Kooperatif Ekonomisi

Dr. Ayhan ÇIKIN

145 ülkede gerçekleştirilen belge taramaları  ve saha araştırmasından  Birleşmiş Milletler, dünyanın en önemli 10 kooperatif ekonomisini sıralamıştır. Bu sıralamayı yaparken aşağıda belirtilen kriterlerden  (Kooperatifleşme kriterleri[1]) yararlanılmıştır [2]:

1.Kooperatife giriş oranı: Veri bir ülkedeki toplam ortak sayısının ülkenin toplam nüfusuna % oranı , ülkedeki kooperatif duyarlılığın, kooperatifçiliğin kavranmasının bir ölçütü olarak kabul edilmektedir. Kooperatife giriş oranı bakımından  147 milyon kooperatif ortağı ile Fransa  1.ci, Finlandiya 2.ci ve İsviçre 3.cü olarak sıralamada yer almışlardır.

2. Kooperatif istihdam oranı:  Veri ülkedeki  “toplam kooperatif istihdamın o ülkedeki yetişkin insan sayısına oranı” olarak  kabul edilmiştir. Ancak küresel düzeyde kooperatif istihdamı ölçmenin oldukça zor olduğu bildirilmektedir.  İstihdam oranı bakımından  yeni Zelanda 1.ci, İsviçre 2.ci ve İtalya 3.cü sırayı almıştır.

3. Kooperatif gelirler oranı : Veri ülkedeki “kooperatiflerin yıllık iş hacminin ( ya da yıllık brüt gelirinin) o ülkenin ilgili yılın GSYİH’na oranı” olarak kabul edilmiştir. Bu orana göre Yeni Zelanda 1.ci, Hollanda 2.ci ve Fransa 3.cü sırada yer almaktadır. (Bkz. Çizelge 1

Çizelge 1. Kooperatifleşme kriterlerine göre Dünyanın ilk 10 “Kooperatif Ekonomisi”

Kaynak : ONU, Measuring the Size and Scope of the Cooperative Economy: Results of the 2014

Kooperatif ekonomisi endeksine giriş

Bu üç ölçüt  kooperatif ekonomisi için bir endeks belirlemede  önemli  göstergelerdir. “Ortak/müşteri, istihdam ve yıllık brüt gelir” ölçütleri  tek tek  ele alındığında kooperatiflerin  topluma sosyal veya ekonomik katkısını yeterli olarak göstermeyebilir.  Üçü birlikte ele alındığında farklı ülkeler için  kooperatif organizasyonların önemli bir tablosu ortaya konulabilir.  BMÖ’nün  önerdiği bu kooperatif endeksi ile , tek bir faktör tarafından  belirlenmiş sıralamaya göre, çok daha farklı bir işleve sahip, daha anlamlı bir “kooperatif ekonomisi sıralaması” ortaya konmuş oluyor.  

Ortaklık, istihdam ve brüt gelir oranları  üzerinden yapılan sıralama yerine bu ölçütlerden hareketle  hesaplanan kooperatif ekonomisi endeksi ile  yeni bir kooperatif ekonomileri sıralaması oluşturulmuştur[3]. (Bkz. Çizelge 2).

Çizelge 2 : Kooperatif ekonomisi  endeksi sıralaması

Kaynak : http://www.un.org/esa/socdev/documents/2014/coopsegm/grace.pdf

Çizelge 2’de görüldüğü gibi dünyanın ilk 10 kooperatif ekonomisi şu ülkelerden oluşmaktadır : 1. Yeni Zelanda; 2. Fransa; 3. İsviçre; 4. Finlandiya; 5. İtalya; 6. Hollanda; 7. Almanya; 8. Avusturya; 9. Danimarka; 10. Norveç

Son onlu yıllarda “Dünya Kooperatifçilik Hareketi”nde önemli gelişmeler yaşanıyor.

Kooperatifçi selamlarımla.

Dr. Ayhan ÇIKIN

Urla, 20 Haziran 2016