Dut medeniyeti

“Dut Medeniyeti”, “Arapgir Hasreti “yazarı Sücaattin Erdem’in kitabının 61’nci sayfasındaki alt başlık.Sücaattin Erdem’in çocukluğu dut bahçelerinde geçmiş. Şöyle diyor:

Eğin, Arapgir, Ağın, Keban, Çemişgezek… Tarih çağlarından kalan şirin beldeler… Hâkim meyvesi dut olan bu coğrafya, bu iklim dutun anavatanıdır. Dutla doğan, yaşayan, gelişen bir kültürün yarattığı uygarlık; Arapgir merkezli “Dut Medeniyeti ”işte bu merkezde kurulmuştur.

Bizim kuşak Arapgirlinin çocukluğu dut bahçelerinde geçmiştir. Dut, soğuğa, sıcağa dayanıklı; bakım istemeyen bir meyvedir. Çekirdeksizi (buna İstanbul dutu da denir) yaş ve firik (firik: Dalında hafif kurumuş) bez perdelere silkelenir; avuç avuç yenir. Arapgir yöresinde bir söz vardır: Her şey hesabıyla dut avuç avuç. Yel estikçe dibine, çimenlere dökülenler kurutulur. Evin gereksinmesi kadarı ayrılır, küplere konarak kışın yemek üzere saklanır. Okula giden, sokaktaki, bahçedeki çocuğun cebinde dut kurusu vardır.

Çekirdekli duttan pekmez, pestil; kaysı, mışmış, kiraz, vişne, kabak… reçelleri yapılır.

2 Ağustos 2015 tarihli Hürriyet’te Yalçın Bayer,’Tut’un dutunu keşfetmek! Başlıklı yazısı,beni “Dut Medeniyeti”ne götürdü.Yalçın Bayer, Antalya Piyano Festivali’nin kurcusu Adıyaman’ın “Tut” ilçesi doğumlu Kadir Dursun ’un “dut projesi ”nin dünyada ilk olduğunu yazmış. Kadir Dursun, yedi yılda 50 dönüm üzerinde “dut bahçesi” yaratmış. Dursun…”Bu, dünyada ilk proje denebilir. Benim ‘dut bahçem ’de organik olarak yetiştirilen ve geleneksel yöntemlerle üretilen dut, yenilikçi özelliği ile adeta bir şifa kaynağı” diyor. Önümüzdeki yıllarda dutla ilgili bir bir araştırma enstitüsü kurup bir çalıştay yapacağını anlatıyor. Ve diyor ki:

Bunu yaparken en büyük amacımız bölge halkını da bu sürece katarak dutun kendi toprağı olan “Tut”ta markalaşması ve bölge ekonomisine katkıda bulunmasını sağlamak. Dünyaca ünlü ekonomi dergisi Forbes’un insanlık içi en faydalı meyveler arasında ilk sırada gösterdiği duttu.

‘Tut’ ve bölgesinde 5-7 yıl içinde dikilen 200 fidan ve eskilerle birlikte dut ağacı sayısı 500 bini bulmuş. 250 bin ton olan üretimin en az 300 bine çıkması hedeflenmiş.

Eğin, Arapgir, Ağın, Keban, Çemişgezek…de  dutun yetiştiği beldeler. Bu bölge,”dut”un anayurdu. Adıyaman “Tut” beldesinde, Kadir Dursun ’la başlayan bu çalışma, bu beldeleri içine alarak daha da büyüyerek bölge ekonomisine canlılık getirebilir. Bu ilçelerin dernekleri, önderleri ; bu projeye önderlik eden Kadir Dursun ve diğer proje yürütücüleriyle iletişim kurarak eşgüdümlü bir çalışmaya başlamaları, bölgede yok olmaya yüz tutmuş dut bahçelerini kurtarır.