Efsunlu Şehrin Masalsı Köşesi

Güzel memleketimim efsunlu şehri İstanbul. Herkesi ruhunun bir yerinden yakalayan, yakaladığı gibi de bırakmayan o şehir. Ne diyordu Necip Fazıl " ruhumu eritip kalıpta dondurmuşlar/ onu İstanbul diye toprağa kondurmuşlar". Kökten bağlılık dedikleri bu olsa gerek. Derinde bir yerlerde ruha tutunur bu şehir.  Bir martının kanadında, bir dalganın köpüğünde canlanan şehir. Şarkılarla  dilden dile gezen, bir klarnetin sesinde, uzakta yaklaşan bir simitçinin nefesinde, kenarında köşesinde, gizlenen hayatların neşesinde, aklın sınırlarını zorlayan, birbirine değen hayatların ortasında yaşanan İstanbul. Buram buram tarih kokan İstanbul, Üsküdarlı, Beyoğlulu, Çamlıcalı, Kasımpaşalı, Kadıköylü, Modalı İstanbul… Şehrin her yeri istanbul, hep istanbul! Ülkenin bir köşesindeki hayalin timsali. Zenginin mıntıkası, garibanın büyülü rüyası İstanbul. Ah istanbul, canım İstanbul! Yine üstadın dediği gibi ille de İstanbul!

Eski alemlerin sarhoşluğu eserken Boğaz'dan bu yana, tarih de her bir köşe başından selamlıyor sanki bizi. Bizans'ın ruhu bu şehre hiç uymamış gibi, her yerde ecdadın izleri. Ve 1453, belli bir mekanın değil Yahya Kemal'in de dediği gibi "zamanın fethinin başlangıcı" sanki. Peygamber müjdesinden bu yana gönül bağını çoktan kurmuşuz bir kere. Ondandır böyle sahiplenişimiz.

Peki hayata dair derin şeyler besleyen bu şehrin, konusu hayat olan edebiyatı etkilememesi düşünülebilir mi? İstanbul edebiyata karşı kayıtsız durabilir mi? Duramaz tabii ki. Yaşayan insan gibi edebiyatta İstanbulla nefeslenir sanki. Sabah, mahmurluğunu edebiyatla atar. Yüzüne su çarpan insanlar gibi İstanbul'da edebiyat çarpıyor yüzüne, sırf daha iyi bir güne uyanmak için. Kadim dostunun pek çok alanında yer ediniyor kendine. Şiirde, hikayede, romanda, aruzun ritminde, hecenin ahenginde…

Hemen hemen edebiyatın bütün ürünlerinde kendini gösteriyor. Her karış toprağının hatrı vardır mutlaka ama İstanbul denilince akla ilk Boğaziçi düşüyor. Boğaziçi ki kültür içinde ayrı bir kültürdür. Kendine has bir tavrı vardır. Mehtabın suya düşüşü farklıdır, martıların gezişi, kayıkçılar burdadır. Yalılar ihtişamıyla selamlar sizi. Asırlardır orada olan medeniyetin odağıdır Boğaziçi.İstanbul Kasidesinde, LatÎfÎ'nin Evsâf-ı İstanbul'unda, Bâkî'nin edalı İstanbul akşamı tasvirlerinde sezmek mümkündür.

Boğaziçi bir şiirin peşinden koşar gibi şairleri beslemiştir. "Geliyor Boğaziçi'nden doğru bir iskeleden kalkan vapurun sesi" derken Ziya Osman Saba kollarıyla karşılamıştır boğazı. Orhan Veli'ninse ömrüdür burası. Bozkırın ortasında bile gözünüzü kapatıp İstanbul'u dinlemek, Boğaz'ı yanıbaşınızda hissettirir. Özdemir Asaf Boğaziçi'nden eteklerini toplayarak geçen bir kadın tasviri sunar Boğaz Gezintisi'nden. Erol Güngör gönül sende yaşlansın, dizler sende yorulsun derken her şeyiyle kabul bir "Harika İstanbul" anlatır.  Faruk Nafiz Çamlıbel "Boğaziçi'nde gezmek şiir içinde seyehat gibidir" derken ne kadar da haklıdır.

Abdülhak Şinasi Hisar’ın “Boğaziçi Medeniyeti" diye özellikle tasvirini yaptığı bu yer mensur eserlerde de can bulur. Yahya Kemal Beyatlı, Ahmet Hamdi Tanpınar, Mehmet Rauf, Refik Halit Karay, Ruşen Eşref Ünaydın, Münevver Ayaşlı da Boğaziçi’nde hayatın kuruluşunu uzunca anlatır. Huzur romanında bir Boğaz seyriyle yolculuk başlar. Eylül'de buranın ayrı bir yeri vardır. Yalı sakinleri anlatılır. Uzun uzun Boğaz'ı izlemenin hazzını yaşayanlarla lodosundan bıkmış keyifsiz insanlar aynı kitabın sayfalarında yer alır. Edebiyatta Boğaziçi anlatılırken yalılar, çeşmeler, meydanlar, sokaklar ve duraklar da hafızalarımıza nakşedilir. Boğaziçi nostaljiden fazlasını sunar bizlere. Ahmet Hamdi Tanpınar'ın "Allah beni Boğaz'dan ayırmasın" duası bütün gönüllerden geçmiş en özel dualardandır şüphesiz. Nehr-i aziz denmesinin hakkını verdiğini düşündüğümüz Boğaziçi, edebiyatımızda nakış nakış işlenmiştir. Bedri Rahmi Eyüpoğlu'nun masal benzetişi haksız değildir. "İstanbul deyince aklıma bir masal gelir/ Bir varmış, bir yokmuş..."

Görüldüğü gibi her dilde İstanbul her şey İstanbul. Ecdad yıllar önceden görmüş olmalı ki ; insanları bu şehrin müptelası, sevginin en belalısı; o zaman yapılacak tek şey ay yıldızın sırmalı damgası. Gönlümüzde de yer edinmiş bu efsunlu şehrin muazzam köşesini anlatmaya üstatla başladıkmadem hadi yine onunla bitirelim:

              "Gecesi sümbül kokan

               Türkçe'si bülbül kokan

               İstanbul

               İstanbul..."