Ermenistan, Rusya-Türkiye ilişkilerinden neden rahatsız?

Rusya Cumhurbaşkanı Dmitri Medvedev'in Türkiye ziyaretini dikkatle izleyen ülkelerden biri de Ermenistan oldu. Ermenistan'daki siyasi çevreler ve Yukarı Karabağ ayrımçıları Rusya ile Türkiye arasında artan siyasi ve ekonomik ilişkilerin kendilerine güvenlik sorunu yaşatacağı görüşünde.

Ermenistan Eski Dışişleri Bakanı Vartan Oskanyan konuya ilişkin yaptığı açıklamada, Rusya ile Türkiye arasında ilişkilerin yoğunlaşmasının Yukarı Karabağ konusunu eskisinden daha fazla gündeme getirlmesine yol açtığını bildirdi: “Türkiye Yukarı Karabağ sorununun çözümünde meraklı. Buna göre de Ankara Rusya, ABD ve münakeşeye etkisi olan öteki devletler karşısında sürekli Yukarı Karabağ sorununu gündeme getiriyor. Ankara`nın bu yöndeki baskısının artacağı kesin”.

Merkezi Erivan`da bulunan “Akink” Siyasi Araştırmalar Merkezi Başkanı Ruben Akopyan da eski bakanın görüşlerini paylaşıyor. Akopyan Türkiye`nin Güney Kafkasya`da feal olması için Rusya ile sıkı irtibat kurması gerektiğini belirterek, Ankara`nın bu konuda büyük mesafe kat ettiğinin altını çizdi: “Rusya ile Türkiye arasında iki yılda 20 devletlerarası anlaşmanın imzalanmasına yol açmış ve bu anlaşmalar tüm alanları ahate ediyor”. Rusya-Türkiye yakınlaşmasının ve Rusya ile Azerbaycan arasında imzalanan doğalgaz anlaşmasının Ermenistan için iyi hiç bir şey vad etmediğini kaydeden Ermeni uzman bunların bölgedeki jeopolitik dengeleri değiştirdiğini vurguladı: “Ermenistan bölgedeki önemli gelişmelerden kenara itilmiş. Rusya`nın Ankara ve Bakü ile artan işbirliği Moskova`nın Ermenistan`a baskı yapmasına yol açabilir”. Akopyan buna göre de Ermenistan dış politikasının en önemli vazifesinin Türkiye`ni Yukarı Karabağ sorunundan uzak tutmakta olduğunu dile getirdi.

Rusya-Türkiye ilişkileri yalnızca Erivan`da değil, Yukarı Karabağ`da da tartışma konusu. Yukarı Karabağ başkenti Hankendi`de konuyla ilgili hatta “Rusya Cumhurbaşkanının Türkiye ziyaretinin Yukarı Karabağ sorununa mümkün etkileri” isimli yuvarlak masa da düzenlenmiş. Masada konuşanlar Rusya Cumhurbaşkanının Ankara`da ekonomik konuların yanı sıra bölgesel sorunları da ele almasına dikkat çekmişler. Konuşmaçılar artık Erivan`ın tüm konularda Rusya`nın yanında yer almasının tehlikeli olabileceğini belirtmişler.

İlk kez Ermenistan ve Yukarı Karabağ ayrımçılarının ortakları- Rusya hakkında bu kadar güvensiz konuşmalarını izliyorum. Rahatsızlıklarına neden var. Rusya yönetimi son yıllar dış politikada ekonomi çıkarlara önem veriyor. Rusya ile Ermenistan stratejik ortak olsalar da, iki ülke arasında ticari işiklierin hacmi yıllardır 1 milyar dolar civarında sürünüyor. Rusya-Türkiye ticari hacmi ise 30 milyara yakın, 5 yılda 100 milyar dollara ulaşacağı hedefleniyor. Yani Rusya-Ermenistan ekonomik ilişklierinin yüz misli. Türkiye`nin ABD`nin Avrasya bölgesindeki siyasi planlarında yer almaması da Kremli`nde olumlu karşılanıyor.

Buna rağmen, Rusya`nın Türkiye ile artan ilişkileri dolayısıyla Kremlin`in Ermenistan`dan imtina edeceği de sözkonusu değil. Kremlin için Türkiyenin öz yeri, Ermenistan`ın bir başka yeri var. Ancak ermeni uzmanın “Ermenistan bölgede gelişen olayların dışarısında kalmış” ifadesi de yerinde. Ermenistan`ın bölgesel gelişmelerin dışarısında kalması bu devletin siyasal ve ekonomik çekisini azaltıyor. Ermenistan 1990 yılların başında Azerbaycan topraklarını işkal edirken, ne Rusya-Türkiye ilişkileri bu kadar gelişmişti, ne Azerbaycan`ın silah ve sursat alması için bugünkü kadar parası var idi, ne de dev boru hatları inşa edilmişti. Bölgede çok çeyler değişmiş, değişmeyen tek unsur Yukarı Karabağ sorunudur. Ancak Avrasa`daki jeopolitik değişimler bu sorunu da ölü noktadan terpetmek gücünde. Erivan ve Hankendinin en çok korkduğu da bu.

Ermeni siyasetçiler Rusya ile beraber ABD`deki çevrelerde de seslerinin duyulmamasından endişelidirler. “Ermeni soykırımını tanıyacam” diyen Barak Obama Başkanlığının ikinci yılında da “soykırım” lafını kulanamadı. Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan geçen ay ABD`yi ziyareti zamanı Eski ABD Devlet Başkanlarından Vudro Vilsonun kabrini ziyaret etti. Sarkisyan yaptığı konuşmada, Ermenilere sığınacak verdiği ve “soykırımı” lanetlediği için Vilsona minettar olduklarını söyledi. Minettarlıktan ABD`deki Vudro Vilson Merkezine de pay çatmıştı. Şimdi ise ermeniler sözkonusu merkeze kan püskürüyorlar. Çünki, Vilson Merkezi Kongre`nin kararıyla Dışişleri Bakanı Ahmet Davudoğlu`na ödül vermeği planlıyor. Böylece, ermeni lobisi dahil Türkiye`nin hızla ilerlemesinin karşısını almak gittikce zorlaşıyor. Ermeni lobisinin baskı yaptığı Kongre bile Türkiyenin dış politikadaki zaferini kaydetmek zorunda kalmış.