Eşek sütü 100 liraya çıktı, eşek karaborsaya düştü!

“Eşeğe, katır boncuğuyla inci birdir. Zaten o eşek, inciyle denizin varlığından da şüphe eder.”  Hz. MEVLÂNA

Bu da nereden çıktı diyeceksiniz, içinizden mırıldanacaksınız, başka yazacak bir şey mi kalmadı diye…

Bir de şöyle düşünün eşeği detaylı olarak hiç inceleme şansınız oldu mu?

İşte buyurun detaylı açıklamaları okuyun…

Hep şu meşhur söz aklıma gelir: Oku baban gibi, eşek olma…

Hem anlamlı, hem de esprili bir şekilde...

Eşek, atgiller familyasından, yabanileri suya yakın step ve çöllerde; evcilleri de insanların emrinde olan kulakları uzun, yelesi dik ve kısa tüylü, kuyruğu kısa ve ince püsküllü bir hayvandır…

Ortalama ömürleri 30-35 yıl arasındadır…

Binek hayvanı, yük ve eşya taşınması için elverişli, kanaatkâr, sabırlı ve tahammüllü bir özelliğe sahiptir…

Eşeğin, attan çok önce de insanın hizmetinde kullanılmış bir hayvan olduğu bilinmektedir…

2006 yılında Fransa'da yapılan araştırmalara göre eşek sütünün protein bakımından en zengin süt olduğu kanıtlanmıştır.

“Afrika yaban türü, evcil eşeğin (Equus asinus) atasıdır. Afrika yaban eşeğinin tüyleri gri ve kırmızımsı kahverengi olur. Sırtlarında boydan boya ve omuz hizasında gövdenin her iki tarafında ön bacaklara doğru uzanan siyah bir çizgi mevcuttur. Bazılarının bacaklarında da enine koyu şeritler görülebilir.

At satın alıp besleyemeyen köylü ve fakirler, eşek (merkep) ile işlerini görürler. Merzifon’da, Kıbrıs’ta, Mısır’da ve İspanya’da eşek besiciliği eskiden beri yaygındır. Dar ve engebeli yollarda ve hatta uçurum kenarlarında gayet rahat ve emniyetle yürür.

Yabaniler, on beş başlık sürüler halinde suya yakın step ve çöllük arazilerde dolaşır ve hızlı koşarlar. Eşek az yem ile yetinir, ot, yaprak vs. gibi her türlü besini yer. Temiz ve berrak olmayan suyu içmez. Geviş getirmez. Derisi parşömen kâğıdı imalinde de kullanılır…

Belli bir üreme mevsimi yoktur. Gebelik süresi 12-13 aydır. Tek veya nadir olarak iki yavru doğurur. Yavrusuna “sıpa” denir. Erkek eşekle, kısrak (dişi at) eşleştirilirse “katır” (Equus mulus) elde edilir. Aygır (erkek at) ile dişi eşeğin eşleşmesinden Bardo (Equus hinus) denen katır çeşidi ortaya çıkar.

Katır, bardodan daha iri ve dayanıklıdır. Zebroid, eşek ve zebranın (çizgili yaban eşeği) birleştirilmesinden meydana gelen nesildir.”

Eşek, toplumda hep hor görülmüş, aşağılanmış bir hayvandır…

İstenmeyen, sevilmeyen ve aklını kullanamayan insanlar için de bu sıfat kullanılmıştır… (Eşek herif gibi!)

Aslında fiziksel olarak bakılınca hayvanın eksik bir yönünün olmadığı da açıktır…

Ayrıca insanlar için halen taşımacılıkta  kullanılması ile de yardımcı bir araçtır…

Bunun yanında artık şehirlerde eşeği tanımayan çocuk çoktur…

Belki de gün gelecek nesilleri tükenip gidecek ve sadece eşek hayallerimizi süsleyecektir…

Türkiye’nin birçok sarp bölgesinde eşek halen kullanılmaktadır…

Türk edebiyatında eşekle ilgili özdeyiş ve hiciv de çoktur…

Ziya Paşa’nın bir şiirinden alınan şu beyitler önem arz etmektedir:

“Bed asla necâbet mi verir hiç üniforma

Zerduş palan ursan eşek yine eşektir.” (Aslı bozuk olan kişiye, elbisesinin kıymetli olması üstünlük sağlamaz, zira, eşeğe altından palan yaptırsan, o yine eşektir).

Şair Eşref’in şu dörtlüğü de kayda değerdir:

“Millete erbâbı mansıptan biri eşek demiş,

Reddedilmez böyle bir söz, amma ki pek can sıkar...

Olsa da millet eşek, eşek diyen bilmez mi ki:

Sadrazamlarla vâliler de milletten çıkar...” (Makam sahibi bir kişi, millete eşek demiş,  bu söz reddedilmez ama, can sıkar... Millet eşek olsa dahi, eşek diyen kişi bilmez mi ki; sadrazamlarla valiler de milletin içinden çıkar...)

Eşek hakkında bu kadar yazıyı niçin kaleme aldık? Son dönemde artan eşek üretim çiftlikleri ve orada üretilen eşek sütünün litresi 100 lirayı bulunca, eşek fiyatları da aldı başını gitti. Tekirdağ’daki bir eşek çiftliğinin müdürlüğünü yapan bir dost, eşek bulmaktaki zorluklardan bahsedince böyle bir yazıyı kaleme almak zaruret oldu.