Halk Kültürü ve İrfan Ünver Nasrattınoğlu

İrfan Ünver NASRATTINOĞLU, Halk Kültürlerini Araştırma Derneği Genel Başkanıdır. Geçmişte Folklor Araştırmaları Kurumu diye geçiyordu. Halk Bilimi veya Halk Kültürleri Araştırmaları diye anılıyor. Kısa adı “HAKAK” diye geçer. Geçenlerde 21 Ekim 2015’te Ankara’da idim. Buraya kadar gelmişken İrfan Enver’i ziyaret etmeden edemedim. 

(Prof.Dr.) İrfan Ünver Nasrattınoğlu, aşağı yukarı yarım asırlık dostumdur. 1968’lerde Güneydoğu’da bir dağ köyünde öğretmen iken, bana Diyarbakır’da o yıllarda yayımlanan “SENİN SESİN” gazetesini gönderiyordu. Öğretmen okulu öğrencisi iken, (1963) aynı ilde ve matbaada çıkan MÜCADELE gazetesinde benim de ara sıra yazılarım, denemelerim yayınlanıyordu. Gazete sahipleri Haydar Garan, Sait Garan ve Yılmaz Beyler vardı. Yılmaz Beyin vefat ettiğini biliyorum, sırası gelmişken rahmetle ve saygıyla anıyorum. Çünkü gazetede beni yazı yazmaya teşvik eden Yılmaz Beydi… Ara sıra bana her yazı için beş,on kuruş da  veriyordu.“Sen öğrencisin,  bu benim katkım olsun” diyordu….

İşte bu adını verdiğim gazeteler aracılığıyla İrfan Ünverle dostluğumuz başladı. Dostluğumuz o gün bugündür devam ediyor. Aradan yıllar geçti.. Ortada önemli bir menfaat olmazsa dostluklar kolay kolay bozulmaz. Diyeceğim şu ki Ankara’ya gidince İrfan Ünver’i görmeden, ziyaret etmeden olur mu? İşte bu duygularla İrfan BeyiHAKAK ( Halk Kültürlerini Araştırma ) ofisinin bulunduğu Meşrutiyet Caddesinde ziyaret ettim. Bu arada sanatçı dost Arzu Kök’te geldiler. Çaylarımızı içtik, bu sırada İrfan Bey bana son çıkan kitaplarından bir koca koli halinde imzalı olarak armağan ettiler. Bu arada İrfan Ünver Ağabeyime sonsuz teşekkürlerimi arz etmeden geçemeyeceğim. Çünkü gerçek bir dostluk örneğini benimle paylaştılar. Gelmeden önce telefonla randevu istemiştim bana “Kadirciğim şu anda Ankara’nın dışındayım “ diyebilirdi… Vefalı dostum İrfan ÜNVER NASRATTINOĞLU gerçek bir dost ve adam gibi adamdır…

Bana imzalı olarak verdiği son yeni kitapları: Halk Kültürü -1-  İrfan Ünver Nasrattınoğlu Ankara 2015, 3.Milletlerarası Romanya’da Türk Kültürleri Karma Türk Sanatları Sergisi Bildiriler, Bükreş, 10-14 Haziran 2013,  İrfan Ünver Seyahatleri, Avrupa 1.Balkanlar 2014- Ankara, Uluslararası Türk Kültürleri Sempozyumu Üsküp, Makedonya, Ankara 2015, Türkiye Hollanda ilişkileri Uluslararası Sempozyumu Amsterdam, Hollanda 2014,Türk Dünyasında Ozanlar 1, Afyonkarahisar Halk Ozanları – İrfan Ünver Nasrattınoğlu Ankara 2006, Nasrattınoğlu’nun Seyahatleri, Avrupa Ülkeleri, Ekim 2014, 3.Uluslararası Türk Kültürleri Sempozyumu Eylül 2012 Ankara. Aslında İrfan ÜNVER’in Türk Halk Kültürü konusunda yazmış olduğu kitapların sayısı yüzden fazladır. Bu alanda başlı başına bir deryadır. Hepsini yazsam koca bir  makale eder.

Şimdi “Halk Kültürler (1) “ Makaleler, Ünlü Halk Bilimciler “ adını taşıyan kitabından söz etmek istiyorum. Bu kitap Haziran 2015 te Ankara Dijital ve Ofset Baskı Merkezinde Ankara’da basılmıştır. 300 sayfadan ibarettir. Kitapta, Folklor (Halk Bilimi), ‘nin dünden bu güne tarihçesi, folklorun tanımı, Türkiye’de Folklor Çalışmaları, Türk Folklorunun Balkanlar’daki Benzerlikleri, Balkan Halkan Oyunları,1.Uluslararası Bulgaristan’da Türk Halk Bilimi Kültürü sempozyumu, Türk Mutfağının Başka ülkelerin Mutfağında Etkileri, Gaguz Folkloru, Çağdaş Gagauz Edebiyatı, Manastır ve Çervesi Folklor ve Etnografya Semineri, Manastır Türklerinin Evlenme Adetleri, Nevruz, Hıdrellez, Çukurova’da Folklor, Silifke Folkloru, Manas Destanı, El Sanatları, Hıdrellez  Bahar Şenlikleri, Türk Halk Müziği ve  Batı Müziğine etkileri, Bunlardan başka   Halk Kültürüne ( Folkloruna)  Hizmet edenlerden bazı emeği geçenleri anlatıyor. Ziya Gökalp, Hamit Zübeyir Koşay, Mehmet Şakir Ülkütaşır, Şevket Beysanoğlu, M. Adil Özder, Mehmet Önder’in Anıları, Mehmet İhsan Hınçer, Ali Rıza Önder, Hikmet Dizdaroğlu, Hüseyin Cahit Öztelli, İbrahim Aslanoğlu, Vehbi Cem Aşkun, Ahmet Edip Uysal. Kerim Aydın Erdem, Tahir Kutsi Makal, Süleyman Arısoy, Karacaoğlan ve Yahya İnanıcı, Sıtkı Soylu, İzzet Gündağ Kayaoğlu, Cavit Erden ve Özcan Seyhan gibi   dünden bugüne  Türk Folkloruna ( halk Bilimine)  hizmet edenleri bir vefa borcu bağlamında akıcı ve yalın Türkçesiyle anlatıyor bu kitabında.. Tabi Türk Halk bilimine ( folklora) Hizmet edenler sadece bunlar değildir.

Kitapta Folklor( Halk Bilimi ) konusunda özetle şunları yazıyor: Folklor, yani halkbilim, ülkemizde bir bilim dalı olarak ele alınmaya başlayan çok zaman geçmedi. Oysa Türk halk kültürü, dünyanın en zengin kültürüdür. Böylesine zengin kültürü, ne yazık ki bizden önce yabancılar keşfettiler. Ve bizden önce de derlemeye başladılar. Tarihin derinliklerinde, kardeş bir ulus olan Macarlar’ın bu konuda öncelikleri vardır. Örneğin İ.Kinoş’un halk kültürümüzle ilgili çalışmaları, Bela Bartok’un Anadolu’ya kadar gelerek A.Adnan Saygun’la birlikte konar-göçer Türkmenlerden derlemeler yapması, folklorumuz üzerine yapılan ciddi çalışmalardır. Folklor İngilizce bir sözcüktür.  “folk” halk,”lore” bilim anlamlarını içerir. Doğasıyla “folklor” sözcüğünün Türkçe karşılığı, “ halkbilimi” demektir. ‘

İrfan ÜNVER bunları söyledikten sonra yeni folklorizm ve Kültürümüz konusunda ayrıca şu bilgileri de veriyor:”Türkiye’de folklorun bir bilim dalı olarak kabul edilişinin tarihi çok yenidir. O nedenle, folklorun genel ilkeleri ve metodolojisi konusunda görüş birliği yoktur. Esasen, dünyanın öteki ülkelerinde de bir fikir birliğinin olduğu söylenemez. Türkiye’de folklorizm konusu üzerinde ilk kez Süleyman Arısoy durmuştur. Arısoy, yayımladığı bir kitabında folklorizmin tanımını ( tarifini)  şöyle yapmaktadır: 

“ Belirli bir sınırla çevrilmiş olan bir ülkede yaşayan ve birlik gösteren halk toplumunun  maddi ve manevi kültür değerleri ve yaratmaları gelenekleri, adetleri,, inançları, sihir, afsun, büyü, gibi inanış ve davranışları, töre  ve törenleri, musikisi,,geleneksel çeşitli göstermelik oyunları, tiyatroları, insan ve hayvanlar için halk hekimliği, giyim – kuşam, döşeme, süsleme, yerleştirme ve biçimleri, dili, dille ile ilgili anlatımdaki ağız, deyim, ( ata sözleri, destanlar ve efsaneler, bilmeceler, şarkılar ve türküler, düğünle ilgili gelenekleri ) lehçe, gramer. Sentaks, ile tekerlemeleri, yeme, içme, pişirme ve bu konuda hazırlama tarzları, ile el sanatları, konut ve sığınma yerleri, yapımı, çeşitleri, çeşitli araç-gereçlerin kullanılmasına göre halk yaşamı tarzı ve kuşamı içindeki hemen hemen değişmeyen belirli davranış düşünüş ve yaşamının sürdürülmesi tutumuna folklorizm denir.” ( 2 ) Süleyman Arısoy, bu tarifin Kapsamı içinde, folklorizmi de sınıflandırılmış ve kendisine göre değerlendirmiştir. Bu sav, Türkiye’de olumlu ya da olumsuz yönde eleştirilmemiş ve yeni bir tarif ( tanım) de yapılmamıştır.

Kitabın son bölümünde İrfan Ünver  Nasrattınoğlu ile ilgi Fotoğraf albümünden görülmeye değer bazı fotoğraflara yer vermişlerdir. Bu  fotoğraflarda Hamit Zübeyir Koşay, Vehbi Cem Aşkun, M,Şakir Ülkütaşır, Cahit Öztelli, Necdet Buluz, İhsan Hınçer, Gündağ Kayaoğlu, Mehmet Önder,Şevket Beysanoğlu, Prizenli dostlar Muzbeg, Nusret Dişo, Zeynel Beksaç, Prof. Dr. Edip Uysal, Kosova’da ki halkbilimciler, Şevket Pılana, Bulgaristanlı, Makedonyalı ve Moldovalı  dostlar, Halk  ozanlarımızdan Murat Çobanoğlu, Aşık Şeref Taşlıova, Abdulvahap Kocaman, Sıtkı Soylu, Özcan Seyhan, Kerim Aydın Erdem ,Nail Tan, Müjgan Üçer, Özay Gönlüm,Tahir Kutsi Makal ve  Gültekin Samanoğlu bazı folklorcu / Halk bilimci dostlarımız görülüyor. Bunların çoğunu şahsen tanıyorum. Bunların folklorumuzun sarsılmayan, kırılmayan birer köşe taşları idiler. Bu gün aramızda olmayanları saygıyla ve rahmet anıyor, yaşayanlara sağlık ve uzun ömürler diliyorum.

Yazım bir hayli uzadı, adet yerini bulsun diye yazmadım. Yarım asırdan fazla ( Prof.Dr) unvanlarına layık görülen ve yüzden fazla kitap ve ödülü olan Türk halk Kültüründe adı destanlaşan İrfan Ünver Nasrattınoğlu ve onun  son olarak bana   armağan ettiği HALK KÜLTÜRÜ ( 1 ) eserini anlatmak kolay değildir. Sevgili  İrfan ÜNVER  ağabeyim olarak tanıdığım bu değerli imza bana göre  21. Asrın Evliya Çelebi’sidir. Türk halk  Kültürüne paha biçilmez  değerli eserler  kazandırıyor.Yurt içinde ve yurtdışında Asya’da, Avrupa‘da ve hatta Orta doğuda halkbilimi konusunda takdire değer önemli, kalıcı hizmetleri vardır.

Bunların çoğu da yazdığı kitaplar halinde halk kütüphanelerine armağan etmişlerdir. Sevgili kadim dostum İrfan Ünver NASRATTINOĞLU’ NI candan kutluyor, kendilerine sağlıklı  günler ve mutluluk dolu yıllar diliyor, diline, emeğine ve ömrüne bereket dieyorum.

1-    Halk Kültürü –1- Makaleler, Ünlü Halkbilimciler, İrfan Ünver Nasrattınoğlu Haziran Ankara 2015

2-     Kaynak: Süleyman Arısoy, Türk Folkloru ve Etnografyası “ Ankara 1976

-------------------------------------------------------

Meraklısı için:  Halk Kültürlerini Araştırma Kurumu

Gsm: 0535.666.67.65- Ankara