Kaostan tek düzene: Kelebek etkisi ve Kader

Sinir ağlarından oluşan beyin yapımızın karmaşık bir düzene sahip olduğu düşünülmektedir. Farklı bölgelerden, bölgeler arasında ağlardan ve büyük bir kısmı sudan oluşan beynimiz birçok fonksiyonu aynı anda yerine getirmektedir. Günümüze kadar beynimizin uzuvlarımızı yönettiği düşüncesi, eksik uzuvla doğan bireylerin sonradan uzuv kazanmasıyla hareket algısında sorunlar olacağı ön yargısında bulunmamıza sebep olmaktaydı. Ancak yeni yapılan araştırmalar beynimizin uzuvları değil fonksiyonları kontrol ettiğini keşfetmemizi sağlamıştır. Beynimizin hareket algısı aslında uzuvlarımızı yönetmeye yönelik değildir, beynimiz hareket kodlarının yazılmasını sonrasındaysa uygulanmasını sağlayan program ve işletim sistemi görevini görmektedir. Aynı zamanda bir hareket için beynimizin sadece bir bölümü aktif olmuyor etkileşimli olarak tüm bölümleri aktif oluyor. Yeni keşfedilen bu bulgular aslında günümüze kadar beynimizin işleyişi hakkında hep yanlış düşündüğümüzü bize göstermiştir. Sayısalcıların, sözelcilerin, dil bilimcilerin, estetik bakış açısına sahip olanların beyinlerin de hep bir bölgenin daha aktif olduğu düşünülürdü. Oysa bir aktivite için tüm bölümler çalışmakta ortak hareket sonuç doğurmaktadır. Beynimiz şuan geliştirme aşamasında olan dna bilgisayarlarının en ileri seviyesidir. Kişiye özeldir. Karmaşık değil, çoklu bileşenlerden oluşan kelebek etkisine sahip bir sistemdir. Mikro da karmaşa makro da ise bir bütün vardır. Sezgilerin, duyguların, rasyonelliğin ve hareketlerin varoluşunun merkezi aslında bir bütün olarak vücudumuzun aktivitesini sağlamaktadır. Dünya üzerinde ki tüm sistemlerde beynimiz gibi karmaşık bir yapıya sahiptir. İnsanlığın kendi elleriyle oluşturduğu sistem gittikçe karmaşıklaşmaktadır. İçinden çıkılamaz olarak gözüken bu sistem aslında birçok sütundan oluşan dinamik bir yapıdır. Tek düzlüğe inat kaos sistemine doğru hızla ilerlemekteyiz. Yığınlaşan kitlesel sorunlar, insanlığın tükenmişliği ve doyumsuzluğu hızla intihar etmek için çabalayan biri konumunda bulunmamıza sebep olmaktadır. Kendi ipimizi kendimiz çekmekteyiz. Birçok farklı kültür, düşünce yapısı ve inanç sisteminin oluşturduğu insanlık çok karmaşık bir sistemi oluştursa da kendi sonunu getirmekte bir bütün olarak hareket etmektedir. Milyarlarca insan aslında tek bir insan gibi hareket etmektedir. Herkesin kini, öfkesi, mutluluğu ve yaşam algısı farklılıklar taşımaktadır. Her farklılık ise bireysel manada farklı hayatlar yaşamamıza sebep olmaktadır. Her birey kendi yolunu kendisi çizmektedir. Kader olgusu burada tecelli etmektedir. Bireylerin yaşam boyunca önüne birçok alternatif çıkacak ancak sadece birini seçecektir. Yaratan ise bun seçimlerin her birini daha önceden bilmektedir. Bu durumun mantığını şuan geliştirilen yapay zekanın gelişim evresini incelersek bariz olarak anlayabilir ve gözlemleyebiliriz. Yapay zeka gelişimini sağlamak için tüm alternatifleri tek tek denemekte her birinin sonucunu görüp analiz edip en uygununu seçerek bir daha önüne benzer bir durum gelirse deneyimini uygulamaktadır. İnsanoğlu da böyledir. Yaratan da bireyin yaşamında ki her alternatifin getireceklerini ve götüreceklerini bilmektedir. Çünkü gelecekte karşılaşacaklarını yaratan da O’dur. Yapay zeka gibi seçtiği alternatifleri deneyimleyen insan bir daha alternatifler arasında kalınca tecrübelerini baz almaktadır. Bir bireyin yaşamında yaptığı bu seçimler örgüt için de ki diğer canlıları ve cansızları da etkilemektedir. Bu etkileşim ise diğer insanların yaşamında alternatifleri, çıkmazları oluşturmakta ve şekillendirmektedir. Etki altında kalan o insanın yaptığı tercihler ise bir başka insanı veya kendisini etkileyen insanı yeniden etkilemektedir. En ufak bir tercih, en ufak bir hareket domino etkisi yaratmaktadır. Dünyanın iki farklı noktasında bulunan insanların birbirinin yaşamın etkileme gücü bulunmaktadır. Hatta daha hayalci düşünecek olursak dünya yüzeyinde ki bir insanın yaptığı bir tercih uzay da bulunan bir astronotu bile etkileme gücüne sahiptir. Yaşamda ki bu karmaşıklık aynı beynimizin işleyişi gibidir. Karmaşık gözüken bu kaos sistemi aslında birbirine bağlı kelebek etkisine açık domino sistemi gibidir. Ancak mikro ölçekte gözüken bu karmaşıklık makro ölçekteyse insan vücudu gibi tek bir bütünü oluşturmaktadır. Saygılarımla, Berkant Uslan