Öğrenme merkezleri

Okul öncesi eğitim programı güncelleneli oldukça uzun bir zaman geçmesine rağmen, programın amacına uygun şekilde  uygulanabilmesi için çok önemli olan "öğrenme merkezlerinin" öğretmenler tarafından çok tercih edilmediğini gözlemledim. Bu sebeple öğrenme merkezlerini oluşturup, kullanan bir öğretmen olarak uygulamayla ilgili bazı fikirlerimi paylaşmak istedim.

Öğrenme merkezlerinde çocukların serbest oyun oynama gereksinimleri karşılanır tıpkı eski adıyla ilgi köşelerinde olduğu gibi.Ancak bu serbest oyunların aslında ne kadar ciddi bir iş olduğuna dikkat çekmek için "öğrenme merkezleri" ismi uzmanlarca daha uygun görülmüş olabilir.

Öğrenme merkezleri birbirinden çeşitli yöntemlerle ayrılmalıdır.Örneğin çocuk boyundaki dolaplar,çitler,minderler ya da sizin aklınıza gelen,imkanlarınıza uygun başka bir şekilde. Bu ayırmanın sebebi çocukların küçük gruplar halinde her bir öğrenme merkezinde daha etkin çalışabilmesini sağlamaktır.Bu merkezler birbirinden ayrılmış olsa da birbirinden kopuk ve bağımsız olmamalıdır.Çocuklar bir merkezde çalışırken diğer merkezlerde neler olup bittiğini de gözlemlemelidir.Bir dikkat edilmesi gereken nokta da  fazla gürültülü olabilecek müzik merkezi gibi merkezleri kitap merkezi gibi sakinliğe ihtiyaç duyulan  merkezlerden olabildiğince uzakta oluşturmaktır.

Merkezlerde yer alan materyaller öğretmenin o gün için belirlediği kazanım ve göstergeleri destekleyecek şekilde olmalıdır.Bu materyaller zaman zaman değiştirilmelidir ki çocukların merkezlere olan ilgileri tekrar uyanabilsin.

En çok sorun edilen kısım sınıfların küçük ve sınıftaki çocuk sayılarının çok fazla olması.Bu ülkemizdeki bir çok okul öncesi öğretmeninin ortak problemi olsa da yine de öğrenme merkezlerini oluşturamamız için bir sebep değil.Böyle sınıflarda merkez sayıları azaltılarak birkaç günde bir başka merkezlerle değiştirilebilir.Mesela maksimum üç tane öğrenme merkezi oluşturabileceğiniz bir alanınız varsa ilk önce sanat,kitap ve dramatik oyun merkezlerinizi oluşturabilir;diğer günlerde bu merkezleri müzik,blok ve fen merkeziyle değiştirebilirsiniz.

Kalabalık sınıflar için daha ideal olduğunu düşünme sebebim de şu:Eskiden sınıfın duvar kenarlarına dizili olan ilgi köşelerinde çocuklar dağınık,neyle ilgilendiği neye konsantre olduğu belli olmadan oynarlarken ; öğrenme merkezlerinde çocuklar o gün kendi tercih ettikleri,belli sayıda çocuk sayısına uygun olarak düzenlenmiş alanlarda vakit geçirirken eğitimcinin çocuğu gözlemlemesi,gerektiğinde ona rehberlik etmesi daha kolay oluyor. Çocuk,sınırları belli bir alanda bulunduğundan oraya daha fazla ait hissederek merkezin toplanması,temiz ve düzenli tutulmasıyla ilgili sorumluluğunu hakkıyla yerine getirebiliyor.Bir diğer gün aynı merkezde yer almak istediğinde orada yer kalmadıysa başka arkadaşlarının da orada vakit geçirmek istediklerini görerek,başkasının hakkına saygı duymayı da öğrenmeye başlıyor.

Ben sınıftaki merkezlerime uygun görseller bularak bunları merkezlerin uygun yerlerine astım ve sınıfta oluşturduğum alanlara göre hangi merkez kaç çocuk için çalışmaya uygunsa o sayıda boyun askılığı oluşturup çocuklara askıların amacı ve sayısıyla ilgili bilgi verdim.(Askılıklara merkezlere yapıştırdığım görsellerin aynıları yer alıyor) Çocuklar boyun askılıklarını takıp merkezlere yerleşiyor ve diğer çocuklar da hangi merkezde yer olup olmadığını kimin nerede çalıştığını görebiliyorlar.İlk zamanlarda bazı sorunlar çıksa da kısa bir süre sonra kendi aralarında anlaşıp,birbirleriyle askılarını değiştirerek yer değiştirmeye,bir sonraki gün kimin nerede olacağına aralarında karar vermeye başlıyorlar.Bu boyun askılığıyla değil başka yöntemlerle de olabilir.Mesela  bir meslektaşım her çocuğa ait mıknatıslı simgeler oluşturmuştu.Merkezini seçen çocuk simgesini o gün vakit geçireceği öğrenme merkezine yapıştırıyordu,ve önceden sınıfça aldıkları kararla her merkezde kaç çocuğun yer alabileceği belli olduğundan ;mesela dramatik oyun merkezi dört kişilikse ve girişinde dört mıknatısılı simge varsa o merkezin dolu olduğu diğer çocuklar tarafından farkediliyordu.Bu yöntemler çok daha yaratıcı fikirlerle çeşitlenebilir.

Öğretmen olarak bizler de öğrenme merkezlerinde vakit geçiren çocuklara gerektiğinde rehberlik ederek,çocukların o gün gösterdiği farklı ve özel durumları not ederek bu kıymetli zaman aralığını daha kolay gözlemlemiş oluyoruz.

Öğrenme merkezlerini düzenlerken çocukların fikrini almak onların merkezleri daha fazla benimsemelerine fırsat verecek,sorumluluk almalarını da kolaylaştıracaktır.

Eğitimciler olarak sadece program kitabında önerilen merkezleri oluşturmak zorunda değiliz.Özel günlerde o günlere özel farklı öğrenme merkezleri de oluşturabiliriz çocuklarımızla birlikte.

Ve Okul Öncesi Eğitim Programında da önemle belirtildiği gibi "Dikkatli ve özenli planlanmış eğitim ortamları eğitim programlarının başarıya ulaşmasında önem taşır.Bu eğitim programının amacına uygun şekilde planlanabilmesi ve uygulanabilmesi için eğitim ortamlarının öğrenme merkezlerini içerecek şekilde düzenlenmesi gerekmektedir."