Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

05 Şubat '13

 
Kategori
Güncel
 

Şangay Beşlisi veya Şangay İşbirliği Örgütü nedir?

Şangay Beşlisi veya Şangay İşbirliği Örgütü nedir?
 

Son günlerin tartışma konusu Şangay Beşlisi…

Türkiye AB yerine Şangay Beşlisi'ne mi girecek?

Sayın Başbakan’ın bir çıkışı ile bunları tartışır olduk. Oysa ülke olarak daha önemli ve farklı tartışmaları yapmamız gerek.

Biz yine Şangay’dan bahsedelim. Şangay Beşilisi nedir?

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın açıkladığına göre, Şangay Beşilisi'ne girme niyetindeyiz.

Türkiye Avrupa Birliği Yerine Şangay Beşlisi'ne girecek mi?

Buna kim karar verecek?

Bence Sayın Başbakan nabız yokluyor. Eğer böyle bir karar verir ve uygulamaya koyarsa kimse şaşırmasın.

O halde; Şangay Beşlisi yani Şanghay İşbirliği Örgütü nedir?

Hangi ülkeler kurmuştur?

Şanghay İşbirliği Örgütü (Şangay Beşlisi) adını örgütün ilk toplandığı yerden yani Çin'in şehirlerinden biri olan Shangay'dan almaktadır.

Şangay Beşlisi olarak bilinen topluluk 1996'da kuruldu. Çin Halk Cumhuriyeti, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan'ın oluşturduğu 5 ülke Şangay Beşlisi'nin kurdu.  Şanghay İşbirliği Örgütü yani Şangay Beşlisi 2001'de Özbekistan'ın katılımıyla üye sayısını altıya çıkarttı.

Şanghay İşbirliği Örgütü'nün (ŞİÖ) ortaya çıkmasının ardında, Çin Halk Cumhuriyeti'nin (ÇHC) girişimleri önemli rol oynamıştır. 1990'lı yılların başında Çin'in bölgeye olan ilgisinin arkasında bazı faktörler vardır.

1996'da Çin'in girişimleriyle Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan Şanghay Beşlisi'ni oluşturdu. Ancak 2001'de Özbekistan'ın katılımıyla örgüt Şanghay Beşlisi olan adını genişleme vizyonuyla Şanghay İşbirliği Örgütü olarak değiştirdi. ŞİÖ'nün kuruluş amacı öncelikle sınırlarda karşılıklı askeri güven tesisi ve sınır kuvvetlerinin tedrici olarak azaltılması olarak belirlendi. Potansiyel iç karışıklıklarda bölücü unsurlara karşı ortak hareket etmek, iki öncü üyesi yakın tarihte iç karışıklarla mücadele eden Rusya ve Çin olan örgütün 'oy birliğiyle' belirlediği bir diğer amaçtı.

1996 yılında Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan tarafından kurulan, devletler arası ortak-güvenlik örgütüne Şanghay Beşlisi adı verilmiştir. Örgüte 2001 yılında Özbekistan da katılınca haliyle ismini değiştirmek zorunda kalmışlar ve yeni isim Şanghay İşbirliği Örgütü olmuş. ‘Batı’da Nato’ya ve özellikle de Amerika’ya karşı olarak kurulduğu söylenen, ’Doğu’nun bu büyük organizasyonunun temel kuruluş amacı ise ülkeler arası askeri, ekonomik ve kültürel işbirliği sağlamak ve özellikle güvenlik konusunda ortak alışmalar yapmaktır.

Günümüzde Doğu'nun NATO'su olarak nitelenen Şanghay İşbirliği Örgütü, 2011 yılındaki bu zirvede ortak bir ‘anti-terör ajansı'nın kurulmasını öngören anlaşmayı imzaladı. Bölgesel Anti terörizm Yapısı (RATS), 2004'te kuruldu. 2006'da, anti terörizm kapsamı altında uluslararası uyuşturucu suçlarıyla mücadele planını açıklayan Şanghay İşbirliği Örgütü, Ekim 2007'de Bağımsız Devletler Topluluğu üyeleri tarafından 2002'de kurulan Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü'yle (Collective Security Treaty Organisation) anlaşma imzaladı. Hedef, güvenlik, suç ve uyuşturucu trafiği konularında kapsamlı işbirliğine gidilmesiydi.

Ağustos 2007 Bişkek zirvesinde Putin "Tek kutuplu dünya kabul edilemez." diyerek  Şanghay İşbirliği Örgütü'nün misyonunu açıkça ifade etti. Zira dünya petrol üretim ve kullanım pazarının yarısından fazlasını elinde bulunduran, Hindistan, İran, Moğolistan ve Pakistan'ın gözlemci olarak bulunduğu örgüt, liderlerinin dünya nüfusunun yarısını temsil etmesiyle ABD'ye karşı etkili bir alternatif kutup oluşturmaktadır.

ŞİÖ ülkelerinin dünyanın gaz rezervlerinin 41.8% ine, petrol üretiminin 24%üne ve Rusya'nın tek başına dünyanın en büyük gaz rezervine sahip olduğu düşünüldüğünde, ŞİÖ'nün dünyanın enerji marketinde ne kadar önemli bir potansiyele sahip olduğu anlaşılabilir.

23 Eylül 2003  Şanghay İşbirliği Örgütü zirvesinde Çin Başbakanı Vın Ciabao örgüt içinde serbest ticari bölge oluşturulacağını açıkladı ve bir yıl içerisinde üyeler arasında tam 100 tane özel ticari anlaşma imzalandı.

Güvenlikte İşbirliği: ŞİÖ öncelikli olarak üye ülkelerin Orta Asya güvenliği ile ilgili sorunlarına eğilme amacını taşımaktadır; başlıca tehditler olarak terörizm, ayrılıkçılık ve aşırılıkçılığı gösterir. Taşkent'te yapılan ŞİÖ 16-17 Haziran 2004 zirvesinde, Bölgesel Antiterörizm Yapısı (RATS) kuruldu. 21 Nisan 2006'da, ŞİÖ antiterörizm kapsamı altında uluslararası uyuşturucu suçlarıyla mücadele etme planını açıkladı.

ŞİÖ genel sekreteri Grigory Logninov Nisan 2006'da ŞİÖ'nün askeri bir blok olma niyetinin bulunmadığını açıkladı; bununla birlikte "terör, aşırılıkçılık, ayrılıkçılık" tehdidinin artışının kapsamlı bir askeri müdahaleyi zorunlu kıldığını da belirtti.

ŞİÖ birkaç defa ortak askeri tatbikat düzenlemiştir. İlki 2003 yılında tatbikatın ilk aşaması Kazakistan'da, ikinci aşaması ise Çin'de gerçekleştirildi.

Ekim 2007'de Tacikistan başkenti Duşanbe'de güvenlik, suç ve uyuşturucu trafiği konularında kapsamlı işbirliğine gidilmesi amacıyla ŞİÖ ile Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü arasında bir anlaşma imzalanmıştır.

Ekonomik İşbirliği 

ŞİÖ'ne üye devletler 2003 yılında ekonomik işbirliğini genişletme amacıyla bir çerçeve anlaşması imzalamıştır. Aynı toplantıda Çin Halk Cumhuriyeti başbakanı Wen Jiabao, bölgede ticaretin geliştirilmesi için bir an önce tedbirlerin alınmasıyla birlikte, ŞİÖ'de uzun vadede bir serbest ticaret bölgesi oluşturulması hedeflenmesini önerdi. Ardından bir yıl sonra 23 Eylül 2004'te 100 maddelik bir plan imzalanmıştır.

25 Ekim 2005, ŞİÖ Moskova zirvesinde, ŞİÖ'nün ortak enerji projelerine öncelik tanıyacağı açıklanmış, özellikle de petrol ve gaz sektörüyle ve su kaynaklarının ortak kullanımı üzerinde durulacağı belirtilmiştir. Ortak projelerin finansmanı için bir ŞİÖ Interbank'ının kurulması kabul edilmiştir. ŞİÖ İnterbank kurumunun ilk toplantısı Şubat 2006'da Pekin'de yapıldı. 30 Kasım 2006'da, Almatı'da düzenlenen ŞİÖ konferansında Rus Dışişleri bakanı ŞİÖ'nün bir "Enerji Kulübü" kurulması konusunda planlar yaptığını belirtmiştir. Bu kulüp ihtiyacı Kasım 2007 ŞİÖ zirvesinde yinelenmiş, ancak diğer üyeler tarafından pek ilgi görmedi.

Kültürel İşbirliği

Kültürel işbirliği de ŞİÖ çerçevesine dâhil edilmiştir. 12 Nisan 2002'de Pekin'de ŞİÖ kültür bakanları buluşması düzenlenmiş, sürekli kültürel işbirliği konusunda ortak bildiri imzalanmıştır. Kültür bakanlarının üçüncü buluşması 27-28 Nisan 2006'da Taşkent'te düzenlenmiştir. İlk defa 2005 Astana zirvesi sırasında bir ŞİÖ Sanat Festivali ve bir sergi düzenlendi. Kazakistan aynı zamanda 2008 yılında bir halk dansları festivali düzenlenmesini önermiştir.

Bu örgüte bizi dâhil ederler mi?

Bence etmezler!

Çünkü bize güvenmezler. Güvenmemekte de haklılar! Çünkü biz kendimizi hala küçük ABD olarak görüyoruz. O nedenle İsrail’i korumak için ülkemizi patroit bahçesine çevirdik. Kürecik’e kurduğrduğumuz radar sistemi ile İsrail’in güvenliğini sağladık!

 
Toplam blog
: 3842
: 3093
Kayıt tarihi
: 23.03.08
 
 

Antalya'da 1956 yılında doğdum. Emekliyim, Üniversite mezunuyum. Evliyim, bir oğlum var Mimar. Gü..