Söke Özbaşı Köyünde Bir Eşe Bacı Vardı

Eşe Bacı ( Bahadır)

Baba Adı :Süleyman

Ana Adı :  Rukiye

Medeni Hali : Bekâr

Doğum Yeri : Söke 1303 Ölüm Tarihi : 06.09.1943

 

Eşe Bacı (Eşe Bahadır), Söke Özbaşı Muhtarı olarak bilinir. Söke Ovası’nda çağının ünlü kadın muhtarlarından biridir. Eşe Bacı, Türkiye’de Kadın Haklarını yıllar önce İnsan Haklarının savunuculuğunu yapan Avrupa’dan önce ele aldığı bir örnektir. Eşe Bacı bu Söke Ovasında Koca Eşe gibi isimlerle anılırdı. Köy halkı ve çevresinde sevilen, saygı gören bir hanımefendi idi. Medeni, cesaretli ve konuksever bir kadın olarak tanınır. Alçak gönüllü, sevecen bir hanımefendidir. Özbaşı köyüne 1 km kadar uzaklıktaki “Bahadır Tepesi”  denilen yerde geniş bir arazi vardı. Bu arazide hayvancılıkla uğraşıyorlardı. Bu tepenin eteklerinde keçi kılından yapılmış kara çadırlar vardı. Genelde bu kara çadırlarda kalıyordu. Misafirlerini bu çadırlarda ağırlamasından mutluluk duyuyordu. Eşe Bacı asil ve soylu bir kadın olup Yörük ailesinden geliyordu… O dönemde hayvancılık çok yaygındı. Koyun, deve ve büyükbaş hayvanlardın sayısı çoktu. Muhtarlık yaptığı dönemlerde Özbaşı Köyüne bağlı Bahadır Mahallesi adında bir mahalle vardı. O tarihte mülki amirler köye geldiğinde Eşe Bacı’nın çadırlarında gelirlerdi.  Eşe Bacı’yı burada ziyaret ederlerdi. Kim gelirse gelsin Eşe Bacı’ya göre Tanrı misafiri idi. Bu kıl çadırlarda gelene ve gidene ikramlar yapardı.  Çayını, kahvesini içerlerdi. Eşe Bacı bu yörede misafirperver bir kadın olarak ün salmıştı. Özet olarak söylemek gerekirse Eşe Bacı, cesur, sözünü, sohbetini bilen, gözü pek, açık sözlü ve mert bir kadındı. Söke’mizde muhtarlar anıldığında onurlu  bir aileden gelen  Eşe Bacı Özbaşı köyü çevresinde “ Söke’de İz Bırakanlar” arasında  her zaman aradan   yanım asırdan fazladan  geçse de her zaman  saygıyla anılacaktır. ( 1 ) 

 

EŞE BACI VE BİR DEVE GÜREŞİ

 

Anadolu’nun hemen hemen her bölgesinde zaman zaman deve görüşleri yapılır.  Özellikle Efe Bölgesinde Aydın ve İlçelerinde Eylül, Kasım aylarında deve güreşleri yapılır. Eşe Bacı’nın zamanında da bu deve güreşleri yaygındı. Söke’nin eski futbol sahasında  (şimdiki Kız Meslek lisesinin bulunduğu yerde)   o yıllarda top sahası olarak anılırdı. Deve güreşleri bu sahada yapılırdı. Güreş Tertip Heyeti Başkanı Türk Hava Kurumu Başkanı Hilmi Postacı idi. Baş güreşlerine dört pehlivan tülü kalmıştı. Eşe Bacı‘nın tüllüsü ile Aydın’dan Muharrem Bey’in tüllüsü, Bağarası Kasaplar Köyü’nden Halil Ağa’nın tüllüsü ve Denizli / Tavas’tan Lök devesi ile güreşeceklerdi. Halil ve Muharrem Bey Hilmi Postacı Bey’i çağırarak ”Eşe Bacı’ya söyle, biz devesinden korkuyoruz. Senin tülü lök devesini yenerse baş güreş müsabakasını kazanmış olursun” diyerek teklifte bulunmuşlardı.

 

Eşe Bacı’nın tüllüsü kazanmıştı. Halil ve Muharrem Bey’in tüllüsü mağlup olmuştu.  Muharrem Bey tertip komisyonu başkanını çağırarak Eşe Bacı’nın tülü ile kendi tüllüsünü güreştirmeyi teklif etmesini istemişti. Bu teklifi kendisine ileten  Eşe  Bacı  sinirli  bir şekilde Muharrem Bey’in bulunduğu yere giderek yüksek bir sesle ”Muharrem Bey, söz sizin nerenizden  çıkıyor? Sen bana ne teklifte bulundun bana izah eder misiniz?”  diyor…

 

Ardından devam ederek “Sen erkeksin benim kadınım ama, senden daha çok erkeğim” demiş ve tüllüsünü güreştirmiş. Eşe Bacı’nın tüllüsü sürekli tek güreş oyunu yapmış ve Muharrem Bey’in tüllüsünün mağlup olacağını anlayınca ısrarla güreşin bitirilip, berabere kalındığının kabulünü istiyordu. Sonuçta berabere kaldıkları kabul etmişlerdi. Eşe Bacı Muharrem Bey’den Söke’de yapılan güreşin rövanşına söz almıştı. Aydın’da rövanş yapıldı, her iki deve arasında güreş başladıktan sonra Muharrem Bey’in tülüsü sahayı terk edip kaçtı. Aydın Devlet Hastanesinin olduğu yerde (şimdi Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’nin bulunduğu yerde), deveyi yakaladılar… Eşe Bacı’nın tülü yine başarılı oldu. ( 2 ) Eşe Bacı’yı rahmetle ve saygıyla anıyorum.

 

NOT: Özbaşı Köyü ve şimdi  bir Söke mahallesi olarak anılan Özbaş   mahallesinde Eşı Bacı yörede her zaman saygıyla ve  rahmetle anılıyor. Genç kuişakların bu  tarihi  kadının  adının  unutulmaması  için  Özbaşı Mahallesi Muhtarlığı ve İhtiyar Hayetininden  bir rıcam olaıcak: Eşe Bacı'nın    adının bir sokağa adının  verilmesini   öneriyorum. Takdir  onlarındır...

 

1-Kaynak kişi:  Mehmet Avcıoğlu 2-İşte Söke’nin Özbaşı Köyü’nde Muhtarlık yapan Eşe Bacı’yı bu anılarıyla saygıyla ve rahmetle anıyorum.

 

Kaynak:

1- Söke ‘de İz Bırakanlar “ Abdülkadir Güler, Söke 2017.

2-  Mehmet Avcıoğlu- Söke

3- Foto  : Atatürk Mah.Muhtarı Zeki Acet'ten alınmıştır.8 05.12.2018) 

 

Abdülkadir GÜLER 

 

05.12.2018_  SÖKE