TÜİK’in illerde yaşam endeksi

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), “İllerde Yaşam Endeksi” çalışmasıyla ilk defa vatandaşların yaşam kalitesini şehirler bazında ölçmeye yönelik bir çalışma yaptı. Çalışmada; konut, çalışma hayatı, gelir ve servet, sağlık, eğitim, çevre, güvenlik, sivil katılım, altyapı hizmetlerine erişim, sosyal yaşam ve yaşam memnuniyeti olmak üzere yaşamın 11 boyutu 41 gösterge halinde ele alındı.

Elde edilen sonuçlara göre; yaşam endeksinde ilk sırada Isparta yer aldı. Isparta’yı sırasıyla Sakarya ve Bolu takip etti. Endekste son 3 sırada ise Ağrı, Mardin ve Muş yeraldı.

Çalışmaya boyutlar bazında ayrıntılı bakıldığında; konut endeksinde ilk sırada Sakarya’nın olduğu görülüyor. Sakarya’yı sırasıyla Sinop ve Bolu takip ediyor. Mardin, Ağrı, Ardahan  ise en düşük konut endeks değeri ile son sıralarda.

Çalışma hayatı endeksinde ilk sırada Zonguldak var. Zonguldak’ı Bilecik ve Kütahya takip ediyor. Çalışma hayatında son sırayı ise Batman aldı. Batman'ın hemen önünde yer alan iller ise Mardin ve Şırnak.

Gelir ve servet boyutunda en yüksek endeks değerini İstanbul aldı. İstanbul’un taşı toprağı hala altın demek ki. İstanbul’u sırasıyla iki büyükşehrimiz Ankara ve İzmir izledi. Gelir ve servet endeksinde son sıralarda Ardahan, Ağrı ve Adıyaman yeraldı.

Sağlık boyutu endeksinde de en yüksek değeri yine Isparta aldı. Isparta’yı sırasıyla Bolu ve Rize takip etti. Sağlık endeksinde son sırayı Ağrı aldı. Ağrı’yı, Kilis ve Şırnak izledi.

Eğitim boyutu endeksinde ilk sırayı Tunceli aldı. Tunceli’yi sırasıyla Isparta ve Amasya izledi. Eğitim endeksinde en düşük değeri Hakkari aldı. Hakkari’yi, Şırnak ve Ağrı takip etti.

Çevre boyutuna ilişkin endekste ilk sırada Kastamonu var. Kastamonu’yu sırasıyla Karabük ve Bilecik izledi. Çevre endeksinde son sırada Iğdır yer aldı. Iğdır’ı, Muş ve Hakkari takip etti.

Güvenlik boyutu endeksinde en yüksek değerle Artvin birinci sırada. Artvin’i Sinop ve Gümüşhane izledi. Güvenlik endeksinde son sırayı Muğla aldı. Muğla’yı, Kilis ve Antalya takip etti. Karadeniz Bölgesi illerinin güvenlikte ilk sıralarda yer alması şaşırtıcı ama daha şaşırtıcı olan Ege ve Akdeniz Bölgesi’nin yıldızı sayılabilecek iki ilin güvenlik konusundaki yetersizliği. En azından benim için şaşırtıcı bir sonuç bu.

Sivil katılımda ilk sırayı Sakarya aldı. Sakarya’yı sırasıyla Kocaeli ve Sivas takip etti. Sivil katılım endeksinde son sırayı Hakkari aldı. Hakkari’yi, Ağrı ve Muş takip etti.

Altyapı hizmetlerine erişimde ilk sıra İstanbul’un. İstanbul’u İzmir ve Ankara izledi. Altyapı hizmetlerine erişim endeksinde en düşük değeri Hakkari aldı. Hakkari’yi, Muş ve Ardahan takip etti.

Sosyal yaşam endeksinde de ilk sırayı İstanbul aldı. İstanbul’u sırasıyla Uşak ve Bolu izledi. Sosyal yaşam endeksinde en düşük değer ile Şırnak son sırada yer aldı. Şırnak’ı sırası ile Mardin ve Adıyaman takip etti. Sosyal yaşam endeksindeki verilerin gelir ve servet endeksindeki verilerle paralel çıkmasını bekliyor insan. Bu anlamda İstanbul’un ilk sırada yer alması kendi içinde bir tutarlılık sunarken, peşinden Ankara ve İzmir’in değil de Uşak ve Bolu’nun gelişi bir çelişki olarak geliyor bana. Çünkü, aşağıda yer alan “sosyal yaşam” başlığı altında ele alınan alt başlıklar maddi olanaklara dayanıyor. 

Yaşam memnuniyeti boyutunda en yüksek endeks değeri ile ilk sırayı Sinop aldı. Sinop’u sırasıyla Afyonkarahisar ve Bayburt takip etti. Yaşam memnuniyeti endeksinde son sırada Tunceli yer aldı. Tunceli’yi sırasıyla Osmaniye ve Diyarbakır izledi.

İşin içine sübjektif göstergeler de girdiğinde; burada bir ilin aldığı yüksek veya düşük derecenin o ilin o puanı gerçekten hak edip etmediğinden çok, orada yaşayan halkın beklenti düzeyinin düşük veya yüksek oluşuyla ilgili olabileceği tereddüttü ile inceledim çalışmayı. İkinci bir tereddüt te İzmir’in altyapı hizmetlerine erişim başlığı altında ikinci sırada yer alması ile oluştu. Belki de bu başlık altında ele alınan diğer alt başlıklar yeterli derecede kapsamıyordur ana meseleyi. Örneğin çalışmada bu konunun alt başlıkları internet abone sayısı (yüz kişide), kanalizasyon ve şebeke suyuna erişim oranı, havalimanına erişim oranı. Çünkü altyapı deyince benim aklıma; otopark olanakları, yağmur suyunun deşarj olanağı ve şekli, kaldırımların ve yolların yayalara, yaşlı ve engellilere ne kadar uygun olduğu gibi hususlar da geliyor ki yaşadığım şehir olduğu için İzmir’i iyi biliyorum. Dolayısıyla da saydığım hususlarda oldukça zayıf olmasına rağmen bu çalışmada ikinci çıkması beni düşündürdü. Çalışmada trafik sıkışıklığı, trafikte geçirilen zaman vb.’nin de ele alınmamasını bir eksiklik olarak eklemek gerekir.  

İncelemek isteyenler için aşağıda TÜİK’in ele aldığı kategorilerin detaylarını veriyorum:

1)      Konut

Konut, insanlar tarafından barınma ve yaşam alanı olarak kullanılan, bireylerin yaşamsal ihtiyaçlarını giderdikleri, sosyal ilişkilere girdikleri temel bir yaşam boyutudur. Konutun birey ve hanehalkının yaşam kalitesi açısından asgari niteliklere ve yeterliliklere sahip olması gerekmektedir. Konut içinde tuvalet sahipliği,   bireyin mahremiyeti için bağımsız oda veya yeterli yaşam alanı, konutun fiziki özellikleri (kapılar, pencereler, çatı, kat, tesisat, altyapı gibi), yeterli derecede ısınması, dış etkilere karşı koruyucu olması, yeterli gün ışığı alabilmesi bu özelliklerden bazılarıdır. Konutun olanakları eğitim, güvenlik, sağlık, yaşam memnuniyeti, çalışma hayatı, sosyal yaşam, sosyal ilişkiler gibi diğer yaşam boyutlarını da doğrudan etkilemektedir. Konut boyutu aşağıda açıklanan üç gösterge ile temsil edilmektedir.

-          Fert başına düşen oda sayısı:Konut içindeki bağımsız ve kişiye özel bir alan, kişiye konut içinde mahremiyet sağlar ve kişinin konut içinde rahat yaşamasını ve yaşam kalitesini olumlu etkiler.

-          Konutun içinde tuvalet mevcudiyeti oranı:Tuvalet mevcudiyeti hanedeki en önemli temel donanımlardan biridir. Konut içinde tuvalet mevcudiyeti, haneler ile bireylerin yaşam kalitesi ve ülke açısından gelişmişlik göstergesi olarak görülmektedir.  Ayrıca,  sağlığa uygunluk ve temizlik gibi konuları da doğrudan etkilemektedir.

-          Konutun kalitesinde problem yaşayanların oranı:İlde ikamet edilen konutlarda fiziki özelliklerinden dolayı sızdıran çatı, ısınma problemi gibi nedenlerle problem yaşayan hanelerin oranını ifade etmektedir. Hanehalkının veya bireyin başlıca yaşam alanı olan konutta problem yaşaması yaşam kalitesini olumsuz etkiler. Konuta ilişkin yaşam kalitesinin yükseltilmesi için konutun fiziki koşulların yükseltilmesi gerekmektedir.                                                                          

2)      Çalışma hayatı

Çalışma hayatının kişilerin ruhsal, fiziksel yaşamı ve maddi hayatı üzerine somut etkileri mevcuttur. Çalışma hayatını iyileştiren unsurlar, kişilerin maddi olarak daha çok kaynağa erişebildiği bir hayat sürmelerini sağladığı gibi, onlara yeteneklerini geliştirme, amaçlarını gerçekleştirebilme, toplum içinde yararlı hissetme ve özgüvenini arttırma yoluyla yaşamını iyileştirme imkanı da sağlamaktadır. Çalışma hayatı boyutu aşağıda açıklanan dört gösterge ile temsil edilmektedir.

-          İstihdam oranı:İstihdam edilen nüfusun kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfusa oranıyla elde edilen bir göstergedir. İstihdam, istihdamdan sağlanan manevi tatmin, işlerin kişilerin ilişkileri ve hayatlarının geri kalanına olan etkileri iyi yaşam ile yakından ilişkilidir. İlde istihdamın gelişmekte olması çalışma hayatının gelişmekte olduğu ve genel olarak kişilerin yaşamlarında istikrar sağlayan unsurların ve yaşam kalitesinin arttığının bir göstergesidir.

-          İşsizlik oranı:İşsiz olmanın, kişilerinin yaşamı üzerinde son derece olumsuz etkisi olan unsurlardan biri olduğuna dair bulgular vardır. İşgücünün ne kadarının istihdamda yer almadığı, kişilerin madden ve manen istikrar ortamından ne ölçüde mahrum kaldığının yaşamlarına olan etkisi önemli bulunarak, endekse dahil edilmiştir.

-          Ortalama günlük kazanç:Göstergenin çalışma hayatının önemli bir boyutunu oluşturan ve bireyin iyi yaşamının belirleyicilerinden olan kazançları temsil ettiği değerlendirilerek kullanılması amaçlanmıştır. Kazancı iyileşmekte olan bireylerin, maddi koşulların yanında sağlıkları, zihinsel esenlikleri, boş zaman faaliyetleri vb. de doğrudan etkilendiği kabul edilmektedir.

-          İşinden memnuniyet oranı:İşinden memnun olanların toplam çalışanlara oranı olarak ifade edilmektedir. İşinden memnun olanların oranı göstergesi ile ilde çalışmakta olan bireylerin, genel olarak çalışma koşullarını oluşturan unsurlardan memnuniyeti ölçülmüştür. Kişilerin işlerinden memnuniyet algıları, hayattan genel tatmini ve yaşam kalitesini doğrudan arttırmaktadır.

3)      Gelir ve servet

Gelir ve servet, kişilerin ihtiyaç ve isteklerini karşılamada, ekonomik ve kişisel risklere karşı koruma sağlamada en önemli belirleyicilerden biridir. Daha iyi sağlık ve eğitim durumu, yaşamdan daha yüksek bir tatmin ve daha temiz ve güvenli yerlerde yaşama ihtimallerinin gelir ve servetin yükselmesi ile paralel olarak yükseleceği değerlendirilmektedir. Gelir ve servet boyutu aşağıda açıklanan üç gösterge ile temsil edilmektedir.

-          Kişi başına düşen tasarruf mevduatı:Tasarruf mevduatı, kişilerin harcamalarını ileride telafi etme kapasitesini ve yaşamlarını iyileştirebilecek maddi koşullar ile ilgili potansiyelinin düzeyini belirten bir göstergedir.

-          Orta ve üstü gelir grubundaki hanelerinoranı: Beşli gelir grup aralıkları dikkate alınarak, hanehalkı net gelirine göre orta ve üzerine gelir grubunu kapsayacak şekilde, üç ve üstü gelir gruplarında yer alan hanelerin toplam hanelere oranını veren bir göstergedir.

-          Temel ihtiyaçlarını karşılayamadığını beyan eden hanelerin oranı:Bu gösterge ile hanelerin temel ihtiyaçlarını karşılayabilme konusunda gelirlerini dikkate alarak alım güçlerini nasıl algıladıklarının ölçümü amaçlanmıştır.

4)      Sağlık

Bireyin yaşam döngüsü içinde daha iyi seviyelere erişebilmesi açısından genel sağlık durumunun ve sahip olunan olanakların iyileştirilebilmesinin önemi yüksektir. Sağlık kavramı, bireylerin yaşam kalitesi ile doğru orantılı olan çok önemli bir kavramdır. Sağlık olanakları, yaşam uzunluğu, öznel sağlık durumu, alınan sağlık hizmetlerinden memnuniyet, hastalıksız ve engelsiz bir yaşam bireyler için önemli değerlerdir.  Söz konusu değerler eğitim,  sosyal yaşam,  sosyal ilişkiler,  bireyin işgücüne katılımı, sağlıklı nesillerin yetişmesi gibi konular için de büyük öneme sahiptir. Ayrıca sağlık altyapısı ve olanakları, bu olanakların yeterliliği ve çeşitliliği ve kişilerin bu olanaklardan memnuniyeti ise insana ve insan hayatına verilen değeri ortaya koymaktadır. Sağlık boyutu toplam beş gösterge ile temsil edilmektedir.

-          Bebek ölüm hızı:  Bebek ölüm hızı göstergesi gelişmekte olan dünyada bir gelişmişlik ölçütüdür. Söz konusu oranın seviyesi yaşanılan yerin sağlık düzeyi ve altyapısı hakkında fikir vermektedir.

-          Doğuşta beklenen yaşam süresi:Genel olarak doğumdan itibaren bir insanın ortalama ne kadar uzun yaşayabileceği önemlidir. Bu sürenin uzunluğu ile kısalığı kişinin yaşamış olduğu çevre, sosyo ekonomik durum, güvenlik yani kısacası genel yaşam kalitesi ile bağlantılıdır.

-          Hekim başına düşen müracaat sayısı:Toplumun sağlık hizmetlerinden memnuniyet düzeyinin yükseltilmesinde sağlık çalışanlarının büyük önemi vardır. Hekimin iş yükü, vereceği hizmetin kalitesini doğrudan etkilemektedir.

-          Sağlığından memnuniyet oranı:Bireyin kendini sağlıklı hissetmesi fiziksel ve zihinsel açıdan iyi yaşamına katkı sağlar ve yaşam kalitesini arttırır.

-          Kamunun sağlık hizmetlerinden memnuniyet oranı:Sağlık hizmetlerinin etkili olarak sunulması toplumsal gelişmenin en temel öğelerinden birini oluşturmaktadır. Ayrıca, söz konusu hizmetlerden duyulan memnuniyet bireylerin yaşam kalitesi açısından da önemlidir.

5)      Eğitim

Eğitim insanların topluma ve ekonomiye verimli bir şekilde katılması için gerekli bilgi, beceri ve yeterliliklerin sağlanmasında anahtar bir role sahiptir Buna ek olarak eğitim; sağlık, sivil katılım, politikaya ilgi ve mutluluk gibi alanlarda insanların yaşamına olumlu katkı sağlar. Çalışmalar, eğitimli insanların daha uzun süre yaşadığını, yaşadıkları yerde politikaya ve topluma daha etkin katıldığını, daha az suç işlediğini ve sosyal yardımlara daha az muhtaç kaldıklarını göstermektedir. İnsanların aldıkları eğitimin kalitesi ile sürdürdükleri yaşam kalitesi arasında aynı yönde ilişki bulunmaktadır. Eğitim boyutu beş gösterge ile temsil edilmektedir.

-          Okul öncesi eğitimde (3-5 yaş) net okullaşma oranı: Okul öncesi eğitim çocuklarda öğrenmeye ilgi uyandırdığı ve çocuğun var olan yeteneklerini görünür kıldığı için, eğitimin sağlam temeller üzerine kurulmasında ve insanların ileri yaşlardaki başarılarında rolü çok büyüktür.

-          TEOG sistemi yerleştirmeye esas puan ortalaması:Temel eğitimden ortaöğretime geçiş (TEOG) uygulamasının temel niteliği, öğrenci başarısını anlık bir performansa dayalı olarak değil, geniş bir zaman dilimine yayarak belirlemesi olduğundan ildeki ilköğretim düzeyi için eğitim kalitesi göstergesi olarak kullanılmaktadır. Aynı zamanda ortaokulun son yılındaki tüm öğrencileri kapsadığından değerli bir eğitim kalitesi göstergesidir.

-          YGS puan ortalaması:  Gösterge, sınava giren öğrencilerin ortaöğretim sonuna kadar almış oldukları eğitimin kalitesinin yansıması olarak değerlendirilmektedir.

-          Fakülte veya yüksekokul mezunlarının oranı:  Yükseköğrenim bireylere daha bilinçli,  kaliteli  ve  uzun  bir  yaşam,  ekonomik  istikrar  ve güvence, saygın istihdam ve  iş  ortamı, hobilere daha fazla zaman ayırabilme ve sosyal katılım, liderlik fırsatı ve özgüven sağlar. Bu çerçevede ilde fakülte veya yüksekokul mezunu insanların oranının nispeten yüksek olması, o ildeki iyi yaşamı arttıran bir unsurdur.

-          Kamunun eğitim hizmetlerinden memnuniyet oranı:Gösterge ile insanların kamu kurum ve kuruluşları tarafından sağlanan eğitim hizmetlerinden ne derece memnun olduklarına dair öznel değerlendirmeleri elde edilmektedir.

6)      Çevre

İnsanların yaşadığı çevre, onların mevcut ve gelecekteki sağlığına ve sürdürülebilir yaşamına doğrudan etki etmektedir. Hava ve su kalitesi yüksek bir çevre tatmin kaynağı olup, ruhsal sağlığın iyileştirilmesine, günlük hayatın stresinin atılmasına ve fiziksel etkinliklerin yapılmasına imkan sağlamaktadır. Kirletici maddeler ve aşırı gürültü insanların sağlığını olumsuz etkilemektedir. Çevre kalitesi konusunda insanların algıları, çevresel koşullar ve insanların yaşadıkları yerler hakkında kritik bilgi sağlar. İlaveten ekonomiler sadece sağlıklı ve üretken çalışanlara değil, aynı zamanda orman, su, sulak alan, yeşil alanlar gibi doğal kaynaklara dayanmaktadır. Bu nedenle çevreyi ve doğal kaynakları korumak bugünkü ve gelecek nesillerin uzun dönemli önceliği olarak kalacaktır. Çevre boyutu aşağıda açıklanan beş gösterge ile temsil edilmektedir.

-          PM10 istasyon değerleri ortalaması (hava kirliliği):Hava kaynaklı madde parçacıklarının ölçümü olan PM10, insan sağlığına etkisi tartışılmaz öneme sahip olan hava kirliliğini gösteren önemli bir ölçümdür.

-          km²'ye düşen orman alanı:Ormanlar, ağaçlarla birlikte diğer bitkiler, hayvanlar, mikroorganizmalar gibi canlı varlıklarla toprak, hava, su, ışık ve sıcaklık gibi fiziksel çevre faktörlerinin birlikte oluşturdukları karşılıklı ilişkiler dokusunu simgeleyen ekosistemler olup bireylerin beden ve ruh sağlığı üzerinde olumlu rol oynamaktadır.

-          Atık hizmeti verilen nüfusun oranı:Belediyeler tarafından atık hizmeti verilen nüfusun toplam nüfus içindeki oranını ifade etmektedir. Üretim işlemleri, ürünlerin tüketilmesi ve diğer insan aktiviteleri sonucunda oluşan ve artık ihtiyaç duyulmayan ve uzaklaştırılmak istenen her türlü madde atık olarak tanımlanmaktadır. Atıkların toplanması; ev ve işyerlerinin önünde biriktirilen çöplerin, uygun bir sıklıkta çöp toplama aracı tarafından toplanmasıdır.

-          Sokaktan gelen gürültü problemi yaşayanların oranı: Yaşadığı konutta sokaktan gelen gürültü problemi olduğunu beyan edenlerin oranını ifade etmektedir. Gürültü kirliliği rahat edilebilen ses düzeyinin üzerinde ses ortamına maruz kalmak olarak tanımlanmakta olup bireyin yaşam kalitesini hakkında bilgi vermektedir.

-          Belediyenin temizlik hizmetlerinden memnuniyet oranı:Belediye hizmetlerinden memnun olduğunu beyan edenlerin oranını ifade etmektedir. Gösterge ile Belediyelerin temizlik hizmetleri konusunda mevzuatta belirlenmiş görev ve sorumluluklarını yerine getirmeleri durumu o yerleşim yerinde yaşayanların öznel değerlendirmeleri ile ölçülmektedir.

7)      Güvenlik

Bir idari birim veya bir bölgenin toplumsal gelişmişliği incelenirken, güvenlik durumu büyük önem teşkil etmektedir. Bireylerin, diğer yaşamsal faaliyetlerini sürdürmeleri için kendilerini güvende hissetmeye ihtiyaçları vardır. Bireylerin güvenliğini etkileyen pek çok unsur bulunmaktadır. Bu unsurlar bireyleri sadece fiziksel değil; aynı zamanda zihinsel olarak da etkileyebilmektedir. Güvenlik boyutu dört gösterge ile temsil edilmektedir.

-          Cinayet oranı (bir milyon kişide):Güvenli bir çevrede yaşamak isteyen bir bireyin yaşayacağı öldürülme korkusu bireyin yaşam kalitesine olumsuz etkiler sunmaktadır.

-          Ölümlü ve yaralanmalı trafik kazası sayısı (bin kişide):İnsanlara bedenen, ruhen ve madden zarar verebilen trafik kazaları birey ve çevre güvenliği açısından önemlidir. Yaşanılan çevrede trafik sorununa bağlı sık kaza olması yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir.

-          Gece yalnız yürürken kendini güvende hissedenlerin oranı:Güvensiz olma, kişinin davranışlarını sınırlandırarak korku ve endişeye neden olduğundan yaşam kalitesini düşüren ve iyi yaşamını olumsuz etkileyen bir durumdur. Bu nedenle kendini güvende hissetmek iyi yaşamı olumlu etkileyen bir göstergedir.

-          Kamunun asayiş hizmetlerinden memnuniyet oranı:  İl genelinde kamunun asayiş (güvenlik) hizmetlerinden memnun olduğunu beyan edenlerin oranını ifade etmektedir. Asayiş ve asayişi sağlamaya yönelik hizmetlerin bireylerin yaşam kalitesine önemli etkileri vardır. İlde yaşayan kişilere kamu tarafından sağlanan asayiş hizmetlerinden memnuniyet düzeyi kişilerin güven algısını etkilemektedir.

8)      Sivil katılım

Sivil katılım, toplumun her kesimini yakından ilgilendiren önemli bir toplumsal konudur. Bireyler için yaşadıkları çevredeki yönetim sistemine dahil olmak; toplum içinde çok sesliliğin oluşması,  yaşamını ilgilendiren konulara katkı sağlaması, toplumsal ilişkilerini geliştirmesi açılarından çok önemlidir. Bireylerin talepleri, istekleri ve sesini duyurması ancak yönetime katkı sağlaması ile mümkün olur. Ayrıca sivil katılım kapsamında yer alan değerler insana verilen değeri de artırmaktadır. Sivil katılım boyutu aşağıda açıklanan üç gösterge ile temsil edilmektedir.

-          Mahalli idareler seçimlerine katılım oranı:Seçimlere katılım demokrasinin temel taşlarından biri olup bir vatandaşlık görevidir. Düzenli aralıklarla gerçekleştirilen seçimlerde elde edilen katılım oranı toplum içinde demokrasiye yatkınlığı, yönetime katılım isteğini, yönetim veya mevcut sistemden memnuniyeti ortaya koyar.

-          Siyasi partilere üyelik oranı:Siyasi partiler, demokratik siyasi hayatın önemli bir unsurudur. Bireyler ve kamuoyu ile siyasal sistem arasında bağlantı kurar. Ayrıca, bireylerin veya kitlelerin yönetim mekanizmalarına aktif katılımına aracılık eden önemli yapılardır.

-          Sendika/dernek faaliyetleri ile ilgili olanların oranı:  Dernekler ve sendikalar birer sivil toplum kuruluşu olup demokratik toplum yapısının önemli kavramlarıdır. Bilinçli ve yardımsever toplumlarda sendika üyelik sayıları, dernek üyelik sayıları, çalışanların sendikal faaliyetlere ilgi oranı ve vatandaşların yararlı dernek faaliyetleriyle ilgilenme oranlarının yüksek olduğu görülmektedir.

9)      Altyapı hizmetlerine erişim

İllerde iyi yaşamın ölçütlerinden biri, il içinde altyapı hizmetlerine bir bütün olarak ne ölçüde erişilebildiğinin ölçümüdür. Belediyelerin ve ildeki genel altyapı hizmetlerinin yaygınlığı ve erişilebilirliğinin ölçümü yoluyla, iyi yaşamın ülke içinde, iller arasında ne ölçüde eşit ya da eşitsiz dağıldığının takibi amaçlanmaktadır. Altyapı hizmetlerine erişim boyutu aşağıda sıralanan dört gösterge ile temsil edilmektedir.

-          İnternet abone sayısı (yüz kişide):İldeki sabit internet abone sayısının il nüfusuna bölünüp 100 ile çarpılması ile elde edilmektedir. Göstergenin, internet altyapı hizmetinin yaygınlaşması için bir ölçü olması öngörülmüştür.

-          Kanalizasyon ve şebeke suyuna erişim oranı:Kanalizasyon sistemi atık suları toplamaya, uzaklaştırmaya ve arıtma tesislerine ya da deşarj edilen yere iletmeye yarayan kanallardan oluşan sistem; içme ve kullanma suyu şebekesi ise insanların günlük faaliyetlerinde içme, yıkanma, temizlik ve benzer ihtiyaçları için kullandıkları suyun dağıtımı için kullanılan borulu sistem olarak tanımlanmaktadır.

-          Havalimanına erişim oranı:Bir ilde erişim imkanlarının genişliği, bireylerin sosyal ilişkilerinde ve genel hareket özgürlüğü açısından daha yüksek bir tatmin ve yaşamı üzerinde olumlu bir etki yaratır. Havalimanlarına erişim, ulaşım imkanlarının ölçülebilmesi açısından en önemli alt bileşenlerden biridir.

-          Belediyenin toplu taşıma hizmetlerinden memnuniyet oranı:Yaşamı kolaylaştırma ve genel olarak kişilerin zaman kullanımı açısından toplu taşıma imkanlarının en iyi şekilde değerlendirildiği algısının yaşama olumlu bir etkisi vardır.

10)  Sosyal yaşam

Sosyal yaşam, insan yaşamı içinde insana haz veren aktiviteleri ve faaliyetleri içeren önemli bir bölümdür. Bundan dolayı kültürel, sanatsal, sportif ve eğlenceli aktiviteler gibi faaliyetlerin insan hayatındaki yeri son derecede önemlidir. Güçlü toplumsal ilişkilere, zengin ve çeşitli sosyal yaşama sahip olmak yaşam kalitesine pozitif etkiler sunmaktadır. Sosyal yaşamın bireylerin sağlığı, iş yaşamı gibi diğer yaşam boyutlarını da pozitif etkileneceği söylenebilir. Sosyal yaşam boyutu dört gösterge ile temsil edilmektedir.

-          Sinema ve tiyatro seyirci sayısı (yüz kişide):Sinema ve tiyatro gibi görsel sanatların vazgeçilmez unsurlarından biri de seyircidir. Söz konusu sanatlara olan ilgi ve katılım düzeyi o çevrede yaşayanların kültürel durumu ve gelişimi için fikir vermektedir.

-          Bin kişi başına düşen alışveriş merkezi alanı:Alışveriş merkezleri son dönemlerde insanların hayatına girmiş olan popüler mekanlardır. Söz konusu mekanlar insanların çeşitli ihtiyaçlarına cevap vermek üzerine tasarlanmaktadır.  Alışveriş merkezleri insanlara ticari alışverişlerin yanı sıra sağladığı; eğlence,  sosyal  etkinlik,  yetişkin  ve çocuk  alanları  ve  ihtiyaçlara  toplu  erişim  gibi  diğer hizmetler  sayesinde  insanların  sosyalleşmesine  yardımcı  olduğu  ve   sosyal  ilişkilerini geliştirdiği için önemli birer sosyal alan olmuştur.

-          Sosyal ilişkilerinden memnuniyet oranı:Bireylerin komşuluk, akraba ve arkadaş ilişkilerinden duyduğu memnuniyet yaşanılan çevredeki sosyal bağları hakkında fikir vermektedir. Sosyal bağların çeşitli ve güçlü olması insanı yaşama bağlayan ve yaşam içinde aktif kılan önemli etkenlerdir.

-          Sosyal hayatından memnuniyet oranı:Sosyal hayat; hayatımızı kapsayan, etkileşim sağlanan, hayatı eğlenceli hale getiren toplum içindeki yaşam biçimidir. Sosyal hayatın eğlence, kültürel aktivite, spor gibi kendine has öğeleri bulunmaktadır. Sosyal hayatın renkliliği, çeşitliliği ve duyulan memnuniyet insanların yaşam kalitesini artıran önemli olgulardır.

11)  Yaşam memnuniyeti

Yaşam memnuniyeti insanların yaşamlarının farklı zamanlarında ve alanlarında ortaya çıkan ihtiyaçlarının ve isteklerinin karşılanmasından doğan tatmin duygusunun düzeyini vermektedir. Öznel iyi olma hali, insanların yaşam koşullarını nasıl tecrübe ettiklerini, koşulların kendisi kadar önemli olduğu kavramını yansıtmaktadır. Öznel veri insanların sağlığı, eğitimi, geliri, kişisel bütünlüğü ve sosyal koşulları konusunda kendi değerlendirmelerini sağlar. Bunun yanında yaşam memnuniyeti araştırmaları, özellikle, memnuniyet ve mutluluğun ölçümünü sağlar. Yaşam memnuniyeti, kişinin sürdürdüğü hayatı bir bütün olarak değerlendirmesi anlamına gelmektedir. Bu boyut tek bir gösterge ile temsil edilmektedir.

-          Mutluluk düzeyi: Yaşamını bir bütün olarak düşündüğünde mutlu olduklarını beyan edenlerin oranıdır. Bu gösterge, bireylerin yaşamlarını bir bütün olarak değerlendirdiklerinde kendilerine derece mutlu hissettiklerine dair bilgi vermektedir. Mutluluk; acı, keder ve ıstırabın yokluğu ve bunların yerine sevinç, neşe ve tatmin duygularının varlığıyla karakterize edilen durum; hayattan genel olarak memnun olma halidir. Demografik, ekonomik, fiziksel çevre, sosyal çevre, içinde yaşanılan ülkenin durumu gibi yaşam koşullarını belirleyen bileşenlerin sonucunda oluşmaktadır. Günümüzde mutluluk kavramını ele alırken algılanan mutluluk, yani bireyin kendi içindeki, kendine özgü değerlendirmenin bir çıktısı olarak kendisini mutlu olarak hissedip hissetmemesi önem kazanmıştır.