Türkiye ekonomide nasıl küme düştü? 17. ekonomiden 18'e nasıl geriledik?

Yaratılan ekonomik mucizenin sonu geldi mi?

Öyle ya 12 yıldan beri iktidarını yarattığı ekonomik mucizeye borçlu olan AKP, kendisine bağlı medya aracılığı ile ekonominin kötü gidişinin bile üzerini örtmeyi başardı. Ancak artık mızrak çuvala sığmaz oldu ve çuval yırtıldı!

Meydanlarda bağırırken, Türkiye’nin 2023’te dünyanın en büyük 10 ekonomisi içinde olacağına yönelik söylemleri dile getirenler, bu günlerde seslerini soluklarını çıkarmıyorlar.

Onlar ekonomiyi bir propaganda aracı olarak göre dursunlar, dün açıklanan 2014’ün ikinci çeyrek büyüme verileri Türk ekonomisinin 17’nci sıradaki yerini de kaybettiğini gösteriyor. Yeni yerimiz 18.lik!

Yılın ikinci çeyreğinde yüzde 3 beklenen büyüme yüzde 2.1 gelirken halkın tüketimi deyim yerindeyse durdu. Yani geleceğimizi tüketmeye ara verdik!

Milli gelire mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış olarak bakıldığında ise büyüme değil, küçülme yaşandı. Bunu dolar bazında alırsak, ekonomik olarak yüzde 6 küçüldüğümüzü söylemek abartı olmaz.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2014 ikinci çeyrek verilerine göre, Türkiye ekonomisi yılın ikinci çeyreği itibarıyla 1 trilyon 655 milyar liralık gayri safi yurtiçi hâsılaya (GSYİH) ulaştı. Ancak uluslararası karşılaştırmalarda kullanılan dolar bazında milli gelir 2013 sonuna göre 23 milyar dolar azalarak 797.5 milyar dolara geriledi.

Gerilemenin nedeni yıllardır “büyüme hormonlu” dedirten dolar kuruydu. Kurdaki hızlı yükseliş milli gelirin dolar bazında durmasına neden oldu. Bu düşüşle birlikte dünyanın en büyük 17’nci ekonomisi Türkiye, 800 milyar dolarlık Hollanda ekonomisinin gerisine düşütü.

Gördüğünüz gibi 8 milyonluk Hollanda bizden fazla üretiyor!

Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYİH,(gayri safi yurtiçi hasılası) eksi yüzde 0.5 çıktı. Bu veriye göre aslında Türkiye ekonomisi ikinci çeyrekte küçüldü. Veriler önemli mesajlar içeriyor.

Büyümenin lokomotifi (GSYİH’de payı yüzde 70) hep Türk halkının yaptığı tüketim harcamaları oldu. Tüketici frene bastığında büyüme de yavaşlıyor. 2014’ün ikinci çeyreğinde tüketim harcamalarındaki artış yüzde 0.4 olarak açıklandı. İkinci çeyrekte halkın tüketim harcaması 310 milyar lirada kalırken son bir yıllık tüketim harcaması 1 trilyon 168 milyar liraya ulaştı. Tüketicinin frene basmasında kredi kartı taksitlerine sınırlama getirilmesinin de etkisi olduğu bilinen bir gerçek.

Üretici ise tüketiciyle birlikte yavaşlıyor. İmalat sanayisi yılın ikinci çeyreğinde yüzde 2 arttı. Ancak mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış verilere göre sanayide yüzde 0.5 küçülme var. Hizmetlerde yüzde 0.3 artış görünse de takvim ve mevsim etkilerinden arındırıldığında orada da yüzde 0.1’lik gerileme dikkat çekiyor. İnşaat ise yüzde 2.6 büyüdü, ancak arındırılmış veri sıfır değişimi gösteriyor.

Türkiye’nin üretim kapasitesi tam kullanılmıyor. Kullanılacak kapasite varken özel sektör niye yatırım yapsın diye de yorumlanabilir. TÜİK verilerine göre ikinci çeyrekte yatırımlar yüzde 3.5 küçüldü. Özel sektör yatırımları yüzde 4.1 daralırken kamu yatırımları da yüzde 0.9 geriledi. Oysa geçen yılın ilk yarısında kamu yatırımları yüksek artış göstermiş ve büyümenin yükselmesini sağlamıştı. Anlaşılan duble yol yatırımları da büyümeyi kurtaramadı. Tabi lüks uçak alımı ve AK Saray yapımı da buna dahil..!

Bu kadar kötü bilginin yanında elbette iyi bilgiler de var. Bunlardan bir tanesi de ihracat! Her ne kadar ihracatımızın yüzde 75-80 ikame olsa da, dış ticaretin büyümeye pozitif katkı yapması. Verilere göre mal ve hizmet ihracatı yüzde 5.5, ithalat ise 4.6 azaldı. Nette ihracat pozitif katkı yapmış oldu.

Gördüğünüz gibi tasarruf yapmayan bir toplum olarak, ekonomik açıdan gerileme dönemine girdik. Önümüzdeki 9 yıllık dönemde 17. Ekonomiden 10. Ekonomi olacağız diye üretmeden övünürken, bir basamak gerileyerek 18. Ekonomi oldu.

Ne diyelim?

Allah daha beterinden saklasın!