Yörükler dünyasına bir bakış (1)

GİRİŞ:

Bu yazımda Anadolu’da özellikle Güneydoğu, İç Anadolu ve Ege Bölgesi'nin bazı illerinde bulunan Yörüklerden biraz söz etmek istiyorum. Özellikle Güneydoğu’da Urfa, Siverek, Hilvan ve Viranşehir bölgelerinde inceleme ve araştırma yapan değerli bilim adamlarımızdan Prof. Dr. Mehmet Eröz ( 1930- 20 Haziran 1986) bazı açıklamalarıyla giriş yapmak istiyorum.

“ Hicri ikinci asırda ( Miladi 1071), İçel (Mersin) havalisine (1), Malazgirt Zaferi'nden sonra bütün Anadolu’ya Türkmen Aşiretleri, fetih heyecanı, yeni yurtlar bulma hevesiyle akmağa başladılar. “ Moğolların zuhurundan evvel ve sonra Anadolu’ya birçok Türk aşiretleri iskân edildikleri yerlerde kendi isimleriyle köyler teşkil etmişler. Evvelce yaşadıkları yerlerdeki bir takım köy, dağ, nehir adlarını geldiklerdi sahalara da getirmişlerdir.” Yirmi dört Oğuz boyunun oymak ve aşiret adını almış binlerce köy mevcuttur. Burada birkaç misal vermekte yarar vardır: ( Dağ, nehir, Yayla, v.s.)  Akdağ, Aksu, Göksu, Karasu, Göktepe, Sarıkamış, Horasan, Uludağ, Karadağ, Sorkun, Anay ve Barçın isimleri gibi….Hasılı onlar bütün Anadolu’nun  Türkleşmesine katkıları olmuştur. Örneğin Türkmen Aşiretleri içinde Batı Antalya’da, Denizli’de, Menderes Havzasında 200 bine yakın çadırların var olduğunu söyleyenler vardır. Bir başka deyişle Kastamonu ve Ankara arasında 30 bine yakın hanenin yaşadığını yapılan bazı araştırmalardan öğreniyoruz.    

Kaşgarli Mahmud’a göre Karluklar hakkında Göçebe Türkmenlerin bir bölüğün adıdır diye geçer. Onlar da Oğuzlar gibi Türkemendirler. Türkmen Aşiretlerinden bazılarına Yörük, Yürük dendiğini de görüyoruz. Bundan dolayı Yörük kelimesi göç, göçen, göç kalktı, göç kondu, göçten ayrıldı, göçe katıldı, hatta göçün dönüşü şeklinde de kullananlar vardır.

YÖRÜK: (Yürümek ) fiilinden yapılma, Anadolu’ya gelip yurt tutan göçebe Oğuz Boylarından oluşan (Türkmenleri ) diye ifade eder.

Araştırmacı yazar Muzaffer Ramazanoğlu YÖRÜKLER konusunda şöyle der:  ( Yürük ) kelimesi yürümekten yapılmış bir değildir. Bu kelime sıfattır. Aslında yüğrük’tür. Telaffuzda yumuşak ( ğ )  düşer. Örneğin ( Mal Yüğrüdü) sözünde ortaya çıkar. Kelime sıfat halinde ileri, medeni, bilgili, cins ve halis manalarına gelir. Bundan dolayı Yörükler çalışkan ve görgülü, bilgili insanlardır. Halk arasında şöyle bir söz vardır:Yürük at yemini arttırır. Şehirlerin çoğu da cins at yemini arttırır. Aslında hiçbir Yörük, bu kelimeyi yürümek manasında asla kullanmaz.  (2 )

…..yazımız devam edecek…

1- Prof. Dr, Mehmet Eröz, Yörükler, Türk Dünyası Yayınları

Vakfı,  İstanbul 1991

2- Muzaffer Ramazanoğlu, Kitabet Çığır Mecmuası. Sayı, 117, 1942.

Abdülkadir GÜLER

24 Mayıs 2017- Söke