'Orantısız güç kullanımından' 'makul şüpheye'

‘Orantısız güç kullanımından’ ‘makul şüpheye’

Öncelikle terörist, anarşist, provokatör, ajitatör, bölücü, meczup, mürai ve en önemlisi ‘vatan haini’ kesinlikle konumuzun baş  aktörleri  olmayacaklardır.

Konumuzun baş aktörleri ve aktrisleri, Anayasa ile kurulan özgür demokrasi düzenini veya temel hak ve özgürlükleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerinde yer almayan, kamu düzenine saygılı averaj (ortalama) T.C. vatandaşlarıdır.

Alıntı yapılan ABD hukukunda ‘reasonable doubt’(makul şüphe) ceza davalarında kullanılan bir ‘ispat standardıdır.’

Bu hukuk terimi, örneğin eşiniz ile birlikte yaz tatilinde polis, kontrol noktasında aracınızı durduruyor, aracın kaportasında kan lekelerini görünce kenara çekiyor.

Tam o sırada kolluk güçleri çevrede bir cinayet işlendiği haberini alınca ön kaporta üzerindeki taze kan lekeleri makul şüpheyeneden olabiliyor. 

Ancak yolculuk boyunca çok sık karşılaştıkları keçi sürüsü içinden bir oğlak Jeep tarafından çarpıldıktan sonra ön kaportanın üzerine düşmüştü.

Burada ispat standardı Jeep sürücüsünün kendini nasıl savunduğuna bağlı kalıyor.

Hukuk düzenimizin kazandırılması, mülkiyet hakkı başta olmak üzere temel hak ve özgürlüklerin korunması açısından makul şüphe aranabilir mi?

Çünkü makul şüphe kavramı, yoruma ve takdir yetkisini kullanmaya açık, esnek, sübjektif, göreceli, öznel ve soyutkavramlardır.

Gerçekten, Yeni Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre, potansiyel suçlunun yakalanabileceği veya suç delillerinin elde edilebileceği konusunda makul şüphe varsa, üstü, eşyası, konutu, işyeri, bilgisayarı veya ona ait diğer yerler aranabilir.

Ancak Anayasamızın 34. Maddesi uyarınca; ‘Herkesin, önceden izin almadan, kullandığı silahsız ve saldırısız toplantı vegösteri yürüyüşünde’ kolluk güçlerinin masum sıradan insanların üzerine kullandığı ‘orantısız gücün’ bundan sonra makul olmasını mı umut ediyorsunuz?

İleri demokrasi ülkesi Kanada Hukuk Sistemi’nde dahi; 'Yargıtay makul şüphenin ötesinde, ‘jüri’ tarafından ‘ispat standardı’  açıklanmalıdır'   önerisinde bulunuyor.

Makul şüphenin ötesinde, tüm ceza davalarında masumiyet karinesi, temel olduğu kanıt standardının ayrılmaz ilkesi ile iç içedir.

Makul şüphe, sempati ya da önyargıya dayalı bir şüphe değildir ve bunun yerine, akıl ve sağduyuya dayanmaktadır.

Makul şüphe, mantıksal delil veya delil olmamasına bağlıdır.

Makul şüphe ötesinde, kanıt mutlak kesinleşmiş kanıt içermez. Bu herhangi bir şüphe ötesinde kanıt değildir, Ne hayali ne de anlamsızdır. 

Burada çerçevesini çizdiğim Kanada Hukuk Sistemi’nde geçerli olan kuramsal ve uygulamada makul şüpheyi özetlemeye çalıştım.

Ülkemizde ise ‘şüphenin somut olgulara, delillere dayanması şartı’ kolluk güçlerince ne kadar gerçekçi ve doğru uygulanabilir?

Yetkili sulh ceza hakimi veya hakim; ‘Arama sonunda belirli bir şeyin bulunacağını veya belirli bir kişinin yakalanacağını öngörmeyi gerektiren somut olgular/deliller mevcut bulunmalıdır’ ön çalışmasının doğruluk derecesi ülkemizde ne kadar inandırıcı olur?

Acaba birey olarak her birimiz makul muyuz; ne derece makulüz?

Ülkemizde kırsal veya kentsel kültür yapımızın ortak özelliği ‘makul’ (akla uygun, akıllıca, mantıklı, elverişli) olmayan insan davranışlarının sergilendiği alt kültür gruplarından oluşmuştur,

Bu nedenle makul insan olabilmenin ön koşulu: öncelikle kendi ile sonra da sosyal çevresi ile barışık olabilmektir.

Demokrasiye inanmış, demokrat ve çağdaş olabilmenin gereğini yerine getiren, doğru yurttaşlar ilişkilerinde makul olabilme başarısını gösterirler.

Ancak Anayasamız ile güvence altına alınan konut dokunulmazlığı, işyeri dokunulmazlığı, özel yaşamın gizliliği, vücut dokunulmazlığı, bilgisayar dokunulmazlığı gibi temel hak ve özgürlüklere müdahale eden bir koruma önlemi bu topluma yakışıyor mu?         

20.10.2014,

Not: Fotoğraf Alıntıdır.