Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

28 Ekim '13

 
Kategori
Kültür - Sanat
 

ABD'nin en önemli karikatürist ve grafik sanatçılarından Jules Ralph Feiffer Türkiye'de tanınmıyor

ABD'nin en önemli karikatürist ve grafik sanatçılarından Jules Ralph Feiffer Türkiye'de tanınmıyor
 

Jules Ralph Feiffer, adeta 10 parmağında 10 marifet bir sanatçıdır.


Türkiye'de tanıyanı az

Jules Ralph Feiffer (1929), oldukça dar bir sanatçı çevresi ve kültür sektörünün ilgili profesyonelleri dışında, ülkemizde genel okur düzeyindeki tanınırlığı fevkalâde düşük olan, çok yönlü bir ABD’li sanatçıdır. Her şeyden önce o, görkemli sanat geçmişi ve retrospektifi sayesinde, aktif sanat hayatı devam eden sanatçılar arasında, Amerika’nın (belki de dünyanın) en uzun süreli politik karikatür çizeni olarak öne çıkar.

On parmağında on marifet

Jules Ralph Feiffer (JRF), karikatüristliğinin yanı sıra, piyes yazmak, (bazıları artık çocuk klasiği haline gelmiş olan) roman yazmak, senaryo yazmak, çizgi roman ve grafik roman (resimli roman da denen; daha çok yetişkinler için üretilen, senaryosunun/hikâyesinin ve desenlerinin yüksek kalite oluşu ve baskı standartlarının yüksekliğiyle çizgi romandan ayrılan sanat dalı) yazmak ve çizmek, animasyon filmi yapmak, kitap resimlemek (özellikle de kitap kapağı illüstratörlüğü), afiş çizmek, çizgi roman ve grafik romanlar hakkında araştırma kitapları yazmak, eğitimcilik ve üniversite öğretim üyeliği yapmak gibi çok sayıda alanda çizgi üstü çalışmalar gerçekleştirerek, adeta ‘on parmağında on marifeti var!’ sözünün canlı timsali olmak istercesine düşüvermiştir biz sıradan ölümlülerin arasına.

Karikatür, çizgi roman  ve grafik roman

Sanatçının faaliyet alanlarına değinirken, onun çizgi roman çizdiğine dair olan tespitime, ‘JFR karikatüristtir, çizgi romancı değil!’ şeklinde itiraz eden çıkarsa, doğrusu, ben buna çok şiddetli itiraz ederim; zîrâ, sanatçıyı, dünyada (özelikle de onun Anglo-Sakson alemi ve Avrupa kıtası parçalarında) star yapan bant karikatürleri, bana göre çizgi roman sanatı çerçevesinde değerlendirilmelidir. Çizgi romanla bant karikatür arasına aşılamaz bir Çin Seddi koymak, bunları, sanki farklı sanat dallarıymışçasına değerlendirmek, benim katılmadığım bir klasifikasyon metodudur.

Ezcümle, benim için bant karikatürü ile çizgi roman arasında mahiyet değil, ancak ve sadece (o da çok önemli olmamak kaydıyla) derece farkı vardır. Bu küçük farklılık da, onların aynı başlık altında değerlendirilmesine mani bir durum değildir. Bu arada, sanatçının, daha 16 yaşındayken, ABD ve dünya çizgi romanının ve grafik romanının devlerinden olan Will Eisner’ın yanında asistan olarak çalışmaya başladığını ve bu süreçte de, hem metin yazarlığı ve hem de grafik sanatlar hakkında ondan çok şey öğrendiğini de eklemeliyim.

Liberal ve solcu

ABD’deki liberal, sol, sosyalist, liberter (bu siyasal nitelemeler, onların, dünyanın başka coğrafyalarında ve toplumsal formasyonlarında kazandıkları içerikler ve sergiledikleri veçheler çok da dikkate alınmadan; Amerikan tarzı yaşamın ve ABD’nin ‘derin hakikatleri’nin izin verdiği nispette, ABD toplumunda ortaya çıktıkları verili aktüel halleri gözetilerek kullanılmıştır) çevrelerinin sözcüsü durumundaki The Village Voice’ta 50 yıla yakın bir zamandır çizdiği karikatürleri (sanatçının kazandığı prestijli Pulitzer ödülü, buradaki bant-karikatürleri yüzünden 1986’da verilmişti), JRF’ın isminin tabloid boyuttaki bu alternatif medya organıyla adeta özdeşleşmesine neden olmuştur. Voice’taki çalışmaları, 19 ciltlik bir seri halinde kitaplaştırılan JRF’ın, The New York Times’ta çıkan çalışmalarının ise kitaplaştırıldığına dair bir bilgiye erişemedim. Bu bahsi, sanatçının, bahse konu gazetenin ilk editoryal karikatüristi olduğunu ekleyerek tamamlıyorum.

Carnal Knowledge ile 'turnayı gözünden vurdu'

Karikatür ve illüstrasyonları, ABD’nin en önemli onlarca gazetesi ve dergisinde aynı anda yayınlanan JRF, yazarlıkta alanında da kayda değer işler çıkarmayı bilmiştir. Yazdığı bazı çocuk kitapları alanının klasikleri arasına giren sanatçının senaryosunu yazdığı ‘Carnal Knowledge’ filmi (Jack Nicholson, Arthur Garfunkel, Ann-Margret ve Candice Bergen’li kadrosuyla dikkatleri çeken ve ‘İlk defa’ ismiyle, büyük ölçüde sansürlenerek Türkçeleştirilen film, dvd formatında temin edilebilir), cinsel hayata dair bakış açısı yüzünden ABD’deki muhafazakâr kesimlerce eleştirilmiştir. Liberal cinsel yaşamın; ailenin, giderek de toplumun yozlaşmasına, çürümesine ve çözülerek dağılmasına neden olacağı argümanlarıyla filme tavır alan muhafazakâr çevreler, bazı ABD eyaletlerinde filmi sansürletmeyi de başarmıştır.

Buna rağmen, (ve belki de, bu yüzden), bahse konu film, JRF’nin katkı verdiği diğer film ve piyeslerin aksine, beklenmedik bir gişe başarısına da imza atmasını bilmiştir.

Bol ödüllü ve mütevazi

Sanatçı, 1979’da basılan ‘Tantrum’ isimli eseriyle, dünyanın ilk modern grafik romanlarından birisini yazmış ve resimlemiş bir sanatçı olarak kaydetmiştir ismini tarihe. Onun senaryosunu yazdığı Munro isimli kısa animasyon filmi, 1961’de Oscar Kısa Animasyon Film Ödülü’ne lâyık görülmüştür. Oscar ve Pulitzer dışında başka prestijli ödüller de kazanan sanatçı, mütevazı tavırlarıyla dikkat çeken bir kişiliğe sahiptir.

Türkiye'deki karikatüristleri de etkiledi

Jules Ralph Feiffer, ABD'de, Avrupa'da ve ülkemizdeki meslektaşları üzerinde hem tematik ve hem de estetik ve grafik bakımlardan etkili olmuştur. Bu etki, gerek 'doğrudan-politik' ve gerekse de, 'mikro-politik' denen; gündelik hayatın ve insan ilişkilerinin en küçük dokularına değin sinsice, ısrarla ve etkili biçimde nüfûz etmeyi ontolojik bir istidat haline getiren iktidar ilişkilerini hicveden karikatürler çizen karikatüristler üzerinde gözlenmektedir. JRF'nin Türkiye'de doğrudan ya da dolaylı olarak etkilediği karikatüristler arasında Lâtif Demirci, Behiç Ak, Piyale Madra, Ramize Erer, Emre Ulaş, İrvin Mandel ve Salih Memecan'ın isimleri ilk akla gelenlerdendir.

Hayatına, yaşadığı döneme ve eserlerine dair daha ayrıntılı bilgi için: 

http://en.wikipedia.org/wiki/Jules_Feiffer

Jules Ralph Feiffer denen bu modern büyücünün, bu çok yönlü artistin, grafik eserlerinden oluşan o çok zengin görsel dünyasından minicik bir bukletle tamamlıyorum bu metni:

http://ziyaversencan.blogspot.com/2013/10/turkiyede-tannmayan-jules-ralph.html

 
Toplam blog
: 297
: 1623
Kayıt tarihi
: 29.08.11
 
 

1958 Fatih / İstanbul doğumlu. Etiler Lisesi ve İTÜ Maden Fakültesi Petrol Mühendisliği Bölümü me..